Abisag sirve a David
1 Cuando el rey David era viejo y avanzado en días, le cubrían de ropas, pero no se calentaba. 2 Le dijeron, por tanto, sus siervos: Busquen para mi señor el rey una joven virgen, para que esté delante del rey y lo abrigue, y duerma a su lado, y entrará en calor mi señor el rey. 3 Y buscaron una joven hermosa por toda la tierra de Israel, y hallaron a Abisag sunamita, y la trajeron al rey. 4 Y la joven era hermosa; y ella abrigaba al rey, y le servía; pero el rey nunca la conoció.
Adonías usurpa el trono
5 Entonces Adonías hijo de Haguit se rebeló, diciendo: Yo reinaré. Y se hizo de carros y de gente de a caballo, y de cincuenta hombres que corriesen delante de él. 6 Y su padre nunca le había entristecido en todos sus días con decirle: ¿Por qué haces así? Además, este era de muy hermoso parecer; y había nacido después de Absalón. 7 Y se había puesto de acuerdo con Joab hijo de Sarvia y con el sacerdote Abiatar, los cuales ayudaban a Adonías. 8 Pero el sacerdote Sadoc, y Benaía hijo de Joiada, el profeta Natán, Simei, Rei y todos los grandes de David, no seguían a Adonías.
9 Y matando Adonías ovejas y vacas y animales gordos junto a la peña de Zohelet, la cual está cerca de la fuente de Rogel, convidó a todos sus hermanos los hijos del rey, y a todos los varones de Judá, siervos del rey; 10 pero no convidó al profeta Natán, ni a Benaía, ni a los grandes, ni a Salomón su hermano.
11 Entonces habló Natán a Betsabé madre de Salomón, diciendo: ¿No has oído que reina Adonías hijo de Haguit, sin saberlo David nuestro señor? 12 Ven pues, ahora, y toma mi consejo, para que conserves tu vida, y la de tu hijo Salomón. 13 Ve y entra al rey David, y dile: Rey señor mío, ¿no juraste a tu sierva, diciendo: Salomón tu hijo reinará después de mí, y él se sentará en mi trono? ¿Por qué, pues, reina Adonías? 14 Y estando tú aún hablando con el rey, yo entraré tras ti y reafirmaré tus razones.
15 Entonces Betsabé entró a la cámara del rey; y el rey era muy viejo, y Abisag sunamita le servía. 16 Y Betsabé se inclinó, e hizo reverencia al rey. Y el rey dijo: ¿Qué tienes? 17 Y ella le respondió: Señor mío, tú juraste a tu sierva por Jehová tu Dios, diciendo: Salomón tu hijo reinará después de mí, y él se sentará en mi trono. 18 Y he aquí ahora Adonías reina, y tú, mi señor rey, hasta ahora no lo sabes. 19 Ha matado bueyes, y animales gordos, y muchas ovejas, y ha convidado a todos los hijos del rey, al sacerdote Abiatar, y a Joab general del ejército; mas a Salomón tu siervo no ha convidado. 20 Entre tanto, rey señor mío, los ojos de todo Israel están puestos en ti, para que les declares quién se ha de sentar en el trono de mi señor el rey después de él. 21 De otra manera sucederá que cuando mi señor el rey duerma con sus padres, yo y mi hijo Salomón seremos tenidos por culpables.
22 Mientras aún hablaba ella con el rey, he aquí vino el profeta Natán. 23 Y dieron aviso al rey, diciendo: He aquí el profeta Natán; el cual, cuando entró al rey, se postró delante del rey inclinando su rostro a tierra. 24 Y dijo Natán: Rey señor mío, ¿has dicho tú: Adonías reinará después de mí, y él se sentará en mi trono? 25 Porque hoy ha descendido, y ha matado bueyes y animales gordos y muchas ovejas, y ha convidado a todos los hijos del rey, y a los capitanes del ejército, y también al sacerdote Abiatar; y he aquí, están comiendo y bebiendo delante de él, y han dicho: ¡Viva el rey Adonías! 26 Pero ni a mí tu siervo, ni al sacerdote Sadoc, ni a Benaía hijo de Joiada, ni a Salomón tu siervo, ha convidado. 27 ¿Es este negocio ordenado por mi señor el rey, sin haber declarado a tus siervos quién se había de sentar en el trono de mi señor el rey después de él?
David proclama rey a Salomón
28 Entonces el rey David respondió y dijo: Llamadme a Betsabé. Y ella entró a la presencia del rey, y se puso delante del rey. 29 Y el rey juró diciendo: Vive Jehová, que ha redimido mi alma de toda angustia, 30 que como yo te he jurado por Jehová Dios de Israel, diciendo: Tu hijo Salomón reinará después de mí, y él se sentará en mi trono en lugar mío; que así lo haré hoy. 31 Entonces Betsabé se inclinó ante el rey, con su rostro a tierra, y haciendo reverencia al rey, dijo: Viva mi señor el rey David para siempre.
32 Y el rey David dijo: Llamadme al sacerdote Sadoc, al profeta Natán, y a Benaía hijo de Joiada. Y ellos entraron a la presencia del rey. 33 Y el rey les dijo: Tomad con vosotros los siervos de vuestro señor, y montad a Salomón mi hijo en mi mula, y llevadlo a Gihón; 34 y allí lo ungirán el sacerdote Sadoc y el profeta Natán como rey sobre Israel, y tocaréis trompeta, diciendo: ¡Viva el rey Salomón! 35 Después iréis vosotros detrás de él, y vendrá y se sentará en mi trono, y él reinará por mí; porque a él he escogido para que sea príncipe sobre Israel y sobre Judá. 36 Entonces Benaía hijo de Joiada respondió al rey y dijo: Amén. Así lo diga Jehová, Dios de mi señor el rey. 37 De la manera que Jehová ha estado con mi señor el rey, así esté con Salomón, y haga mayor su trono que el trono de mi señor el rey David.
38 Y descendieron el sacerdote Sadoc, el profeta Natán, Benaía hijo de Joiada, y los cereteos y los peleteos, y montaron a Salomón en la mula del rey David, y lo llevaron a Gihón. 39 Y tomando el sacerdote Sadoc el cuerno del aceite del tabernáculo, ungió a Salomón; y tocaron trompeta, y dijo todo el pueblo: ¡Viva el rey Salomón! 40 Después subió todo el pueblo en pos de él, y cantaba la gente con flautas, y hacían grandes alegrías, que parecía que la tierra se hundía con el clamor de ellos.
41 Y lo oyó Adonías, y todos los convidados que con él estaban, cuando ya habían acabado de comer. Y oyendo Joab el sonido de la trompeta, dijo: ¿Por qué se alborota la ciudad con estruendo? 42 Mientras él aún hablaba, he aquí vino Jonatán hijo del sacerdote Abiatar, al cual dijo Adonías: Entra, porque tú eres hombre valiente, y traerás buenas nuevas. 43 Jonatán respondió y dijo a Adonías: Ciertamente nuestro señor el rey David ha hecho rey a Salomón; 44 y el rey ha enviado con él al sacerdote Sadoc y al profeta Natán, y a Benaía hijo de Joiada, y también a los cereteos y a los peleteos, los cuales le montaron en la mula del rey; 45 y el sacerdote Sadoc y el profeta Natán lo han ungido por rey en Gihón, y de allí han subido con alegrías, y la ciudad está llena de estruendo. Este es el alboroto que habéis oído. 46 También Salomón se ha sentado en el trono del reino, 47 y aun los siervos del rey han venido a bendecir a nuestro señor el rey David, diciendo: Dios haga bueno el nombre de Salomón más que tu nombre, y haga mayor su trono que el tuyo. Y el rey adoró en la cama. 48 Además el rey ha dicho así: Bendito sea Jehová Dios de Israel, que ha dado hoy quien se siente en mi trono, viéndolo mis ojos.
49 Ellos entonces se estremecieron, y se levantaron todos los convidados que estaban con Adonías, y se fue cada uno por su camino. 50 Mas Adonías, temiendo de la presencia de Salomón, se levantó y se fue, y se asió de los cuernos del altar. 51 Y se lo hicieron saber a Salomón, diciendo: He aquí que Adonías tiene miedo del rey Salomón, pues se ha asido de los cuernos del altar, diciendo: Júreme hoy el rey Salomón que no matará a espada a su siervo. 52 Y Salomón dijo: Si él fuere hombre de bien, ni uno de sus cabellos caerá en tierra; mas si se hallare mal en él, morirá. 53 Y envió el rey Salomón, y lo trajeron del altar; y él vino, y se inclinó ante el rey Salomón. Y Salomón le dijo: Vete a tu casa.
David itujáma
1 David itujáma ha itujágui iro'y ojejaho'ive ramo jepe. 2 Upérõ hembiguái kuéra he'i chupe: “Ore ruvicha guasu, tekotevẽ jaheka ndéve peteĩ kuñataĩ oñangareko haguã nde rehe ha oke haguã nde pohéi, jahecha péichapa nombyakumíri nde rete.”
3 Oheka hikuái peteĩ kuñataĩ porã Israélpe. Ha ojuhu hikuái peteĩ hérava Abisag, táva Sunem pegua, ha ogueraha David rendápe. 4 Abisag iporã iterei ha oñangareko mburuvicha guasúre, David katu ndoikói hendive.
Adonías oikose mburuvicha guasúrõ
5 Upe aja Adonías, David ra'y, Haguit memby, opu'ã árma ipópe, he'ívo ha'étaha mburuvicha. Oguereko kárro ñorãirõrã, kavaju kuéra ha 50 kuimba'e oñangarekóva hese. 6 Itúva nde'íri vaekue chupe mba'eve, ha noporandúi chupe araka'eve mba'érepa ojapo umi mba'e ojapóva. Adonías oikove ypy vaekue Absalón rire, ha iporã ha ijuky. 7 Oñemoĩ vaekue peteĩ ñe'ẽme Joab, Seruiá memby, ha pa'i Abiatar ndive. Umíva oĩ hendive. 8 Noĩri Adonías ndive pa'i Sadoc, Benaías Joiadá ra'y, maranduhára*f** Natán, Simí kuimba'e David ojeroviaha, ha umi David ñorãirõ irũ ipy'a guasuvéva.
9 Umiha árape Adonías ombosako'i peteĩ karu guasu, ita guasu Zohélet pegua ykére, oĩva ykua Roguel ypýpe. Ojuka ovecha, tóro ha umi novíllo ikyravéva ha omboja'o opa ityvýra David ra'y kuérape, ha opa kuimba'e Judá pegua omba'apóvape mburuvicha guasúpe guarã, 10 maranduhára Natán, Benaías, David ñorãirõ irũ nguéra ha ityvýra Salomónpe katu ndojeruréi oho haguã. 11 Upérõ Natán oñe'ẽ Betsabé, Salomón sy ndive, ha he'i chupe:
—Ndereikuaái piko Adonías, Haguit memby, ojererekoha David ramo oikuaa'ỹre mba'eve ñande ruvicha guasu David? 12 Ejapo ko ha'étava ndéve resalva haguã nde ha ne memby Salomón rekove. 13 Tereho David rendápe ha ere chupe: ‘Nde, che ruvicha guasu reme'ẽ vaekue ne ñe'ẽ che memby Salomón oisãmbyhytaha nde rire. Ha mba'érepa Adonías oisãmbyhy ko'ágã? 14 Ha nde reñe'ẽ aja David ndive, aikéta che ha ambojo'avéta upévaregua.’
15 Upérõ Betsabé oho David rendápe ikotýpe. David ituja itereíma ha sunamíta Abisag oñangareko hese. 16 Betsabé oñesũ David renondépe ha ojayvy omboja peve isyva yvýre, ha David oporandu chupe:
—Mba'e piko ojehu ndéve?
17 Ha'e he'i chupe:
—Nde che ruvicha guasu reme'ẽ vaekue chéve ne ñe'ẽ Tupã nde Jára rérape, che memby Salomón oisãmbyhytaha nde rire. 18 Adonías katu ojupíma David ramo ha nde, che ruvicha guasu, ndereikuaái upéva. 19 Ojuka tóro, novíllo ha heta ovecha ha omboja'o nde ra'y kuérape; avei pa'i Abiatar ha mburuvicha Joábpe. Nde ra'y Salomónpe katu ndojeruréi oho haguã. 20 Ko'ágã opa Israelgua oha'arõ nde erévo mávapa oisãmbyhýta nde rire. 21 Upeicha'ỹ ramo, nde remano rire che memby Salomón ha che rojejukáta.
22 Ha'e oñe'ẽ aja David ndive, oike maranduhára Natán, 23 ha oñemombe'u mburuvicha guasúpe. Oikévo Natán David rendápe oñesũ henondépe omboja peve isyva yvýre, 24 ha oporandu chupe:
—Nde piko ere ra'e, che ruvicha guasu, Adonías oisãmbyhytaha nde rire? 25 Ko árape niko ha'e ojuka tóro, novíllo ha ovecha kuéra ha omboja'o nde ra'y kuéra, mburuvicha kuéra ha pa'i Abiatárpe. Ha'e kuéra ko'ágã okaru ha ho'u hína kaguy ha osapukái joa: ‘Víva mburuvicha guasu Adonías!’ 26 Opáichavo chéve, pa'i Sadoc, Benaías Joiadá ra'y ha nde ra'y Salomónpe na ore konvidái hikuái. 27 Nde piko, che ruvicha guasu, ere ra'e ojejapo haguã upéicha remombe'u'ỹ rehe chéve mávapa pe oisãmbyhýtava nde rire?
David he'i Salomón oisãmbyhytaha ha'e rire.
28 David ohenoika upérõ Betsabépe. Oguahẽvo Betsabé David rendápe, opyta oñembo'y henondépe. 29 David ome'ẽ chupe péicha iñe'ẽ:
—Tupã che Jára rérape, che pe'a vaekue opa jejopy vaígui, ame'ẽ ndéve che ñe'ẽ, 30 upe ha'e vaekue ndéve Tupã Israel Jára rérape, ajapóta ko árape voi: Ne memby Salomón ojupíta che guapyhápe ha oguapýta che rendaguépe; ha'e oisãmbyhýta che rire.
31 Betsabé ojayvy David renondépe omboja peve isyva yvýre, ha he'i hatã:
—Toikove opa árape guarã che jára David!
32 Upéi David ohenoika pa'i Sadoc, maranduhára Natán ha Benaías, Joiadá ra'ýpe. Oúvo hendápe, 33 he'i chupe kuéra:
—Ta pene moirũ mburuvicha kuéra, pehupi che ra'y Salomónpe che mburika ári ha peraha Guihónpe; 34 pa'i Sadoc ha maranduhára Natán omoingo vove chupe Israel ruvicha guasúrõ, pembopuka turu ha pesapukái: ‘Víva mburuvicha guasu Salomón!’ 35 Upéi pemoirũ chupe ou haguã oguapy che guapyhápe ha toisãmbyhy che rendaguépe; amoingóma chupe Israel ha Judá ruvicha guasúrõ.
36 Benaías, Joiadá ra'y, he'i mburuvicha guasúpe.
—Ta upéicha ha upéicha te'i Tupã che ruvicha guasu Jára! 37 Ha Ñandejára oĩ haguéicha ne ndive, che ruvicha guasu, toĩ avei Salomón ndive, ha ha'e tombotuichave Salomón retã ituichamahágui ne retã, che ruvicha guasu David.
38 Upéi pa'i Sadoc, maranduhára Natán, Benaías, Joiadá ra'y, ha umi ceretéo ha peletéo kuéra, ohupi Salomónpe David mburika ári ha ogueraha hikuái Guihónpe. 39 Upépe pa'i Sadoc oguenohẽ tupaógui ñandyry ryru ha omoingo Salomónpe mburuvicha guasúrõ. Upérõ oñembopu turu ha opavave osapukái “Víva mburuvicha guasu Salomón!” 40 Upéi maymáva omoirũ chupe mimby púpe. Tuicha iterei upe vy'a, ha ha'ete ku yvy oñemboja'óva mokõi hendápe ojesapukái hatãitégui.
41 Adonías ha iñirũ nguéra okarupa ramo ha ohendu pe sapukái. Joab ohendúva pe turu pu he'i:
—Mba'ére piko hína pe ayvu tuichaite oikóva táva guasúpe.
42 Ha'e oñe'ẽ aja oguahẽ Jonatán, Abiatar ra'y. Adonías he'i chupe:
—Eike katu, nde hína kuimba'e ne tenondéva ha oime vaerã reru ñe'ẽ iporãva.
43 Jonatán he'i Adoníaspe:
—Ndapéichai ete katu ko hína. Ñande ruvicha guasu David omoĩ Salomónpe mburuvicha guasúrõ, 44 ha he'i pa'i Sadoc, maranduhára Natán, Benaías, Joiadá ra'y, ceretéo ha peletéo kuéra omoirũ haguã Salomónpe; ha ha'e kuéra ohupi chupe David mburika ári. 45 Avei pa'i Sadoc ha maranduhára Natán omoingo chupe mburuvicha guasúrõ Guihónpe, ha ou jey hikuái upégui tuicha vy'a reheve. Upévare oiko távape upe ayvu guasu peẽ pehendu vaekue. 46 Ha Salomón oguapýma hína David guapyhápe, 47 mburuvicha kuéra ohóma Davídpe oguerohorývo ha he'ívo chupe: Tupã tomyakã rapu'ã nde ra'y Salomónpe ha tuichamahágui ne retã, tombotuichave hetã itúva. Mburuvicha guasu David voi ojayvy hupápe omomba'e guasu haguã Tupãme, 48 ha he'i: “Tojererohory Tupã, Israel Jára, oheja haguére ko árape peteĩ che ñemoñaréva ojupi che guapyhápe ha che ahecha chupe.”
49 Adonías irũ nguéra oñepyrũ oryryipa, upéi opavave opu'ã ha isarambipa ojuehegui. 50 Adonías okyhyje Salomóngui ha oho okañy tupaópe ipojáivo umi altar ratĩre. 51 Oĩ ohóva he'i Salomónpe:
—Adonías okyhyje nde hegui ha oho okañy altárpe. Ojerure ndéve reme'ẽ haguã ne ñe'ẽ nderejuka mo'ãiha chupe.
52 Salomón he'i:
—Oiko ramo hekópe kuimba'éicha, peteĩ iñakã raguénte jepe ndo'a mo'ãi yvýre. Ojekuaa ramo ohekaha ivaíva katu omanóta. 53 Upéi Salomón he'i oñerenohẽ haguã pe altárgui. Adonías oho ha ojayvy mburuvicha guasu Salomón renondépe, ha Salomón he'i chupe oho haguã hógape.