Herencia de los levitas
1 Habló Jehová a Moisés en los campos de Moab, junto al Jordán frente a Jericó, diciendo: 2 Manda a los hijos de Israel que den a los levitas, de la posesión de su heredad, ciudades en que habiten; también daréis a los levitas los ejidos de esas ciudades alrededor de ellas. 3 Y tendrán ellos las ciudades para habitar, y los ejidos de ellas serán para sus animales, para sus ganados y para todas sus bestias. 4 Y los ejidos de las ciudades que daréis a los levitas serán mil codos alrededor, desde el muro de la ciudad para afuera. 5 Luego mediréis fuera de la ciudad al lado del oriente dos mil codos, al lado del sur dos mil codos, al lado del occidente dos mil codos, y al lado del norte dos mil codos, y la ciudad estará en medio; esto tendrán por los ejidos de las ciudades. 6 Y de las ciudades que daréis a los levitas, seis ciudades serán de refugio, las cuales daréis para que el homicida se refugie allá; y además de estas daréis cuarenta y dos ciudades. 7 Todas las ciudades que daréis a los levitas serán cuarenta y ocho ciudades con sus ejidos. 8 Y en cuanto a las ciudades que diereis de la heredad de los hijos de Israel, del que tiene mucho tomaréis mucho, y del que tiene poco tomaréis poco; cada uno dará de sus ciudades a los levitas según la posesión que heredará.
Ciudades de refugio
(Dt. 19.1-13)9 Habló Jehová a Moisés, diciendo: 10 Habla a los hijos de Israel, y diles: Cuando hayáis pasado al otro lado del Jordán a la tierra de Canaán, 11 os señalaréis ciudades, ciudades de refugio tendréis, donde huya el homicida que hiriere a alguno de muerte sin intención. 12 Y os serán aquellas ciudades para refugiarse del vengador, y no morirá el homicida hasta que entre en juicio delante de la congregación. 13 De las ciudades, pues, que daréis, tendréis seis ciudades de refugio. 14 Tres ciudades daréis a este lado del Jordán, y tres ciudades daréis en la tierra de Canaán, las cuales serán ciudades de refugio. 15 Estas seis ciudades serán de refugio para los hijos de Israel, y para el extranjero y el que more entre ellos, para que huya allá cualquiera que hiriere de muerte a otro sin intención.
16 Si con instrumento de hierro lo hiriere y muriere, homicida es; el homicida morirá. 17 Y si con piedra en la mano, que pueda dar muerte, lo hiriere y muriere, homicida es; el homicida morirá. 18 Y si con instrumento de palo en la mano, que pueda dar muerte, lo hiriere y muriere, homicida es; el homicida morirá. 19 El vengador de la sangre, él dará muerte al homicida; cuando lo encontrare, él lo matará. 20 Y si por odio lo empujó, o echó sobre él alguna cosa por asechanzas, y muere; 21 o por enemistad lo hirió con su mano, y murió, el heridor morirá; es homicida; el vengador de la sangre matará al homicida cuando lo encontrare.
22 Mas si casualmente lo empujó sin enemistades, o echó sobre él cualquier instrumento sin asechanzas, 23 o bien, sin verlo hizo caer sobre él alguna piedra que pudo matarlo, y muriere, y él no era su enemigo, ni procuraba su mal; 24 entonces la congregación juzgará entre el que causó la muerte y el vengador de la sangre conforme a estas leyes; 25 y la congregación librará al homicida de mano del vengador de la sangre, y la congregación lo hará volver a su ciudad de refugio, en la cual se había refugiado; y morará en ella hasta que muera el sumo sacerdote, el cual fue ungido con el aceite santo. 26 Mas si el homicida saliere fuera de los límites de su ciudad de refugio, en la cual se refugió, 27 y el vengador de la sangre le hallare fuera del límite de la ciudad de su refugio, y el vengador de la sangre matare al homicida, no se le culpará por ello; 28 pues en su ciudad de refugio deberá aquel habitar hasta que muera el sumo sacerdote; y después que haya muerto el sumo sacerdote, el homicida volverá a la tierra de su posesión.
Ley sobre los testigos y sobre el rescate
29 Estas cosas os serán por ordenanza de derecho por vuestras edades, en todas vuestras habitaciones. 30 Cualquiera que diere muerte a alguno, por dicho de testigos morirá el homicida; mas un solo testigo no hará fe contra una persona para que muera. 31 Y no tomaréis precio por la vida del homicida, porque está condenado a muerte; indefectiblemente morirá. 32 Ni tampoco tomaréis precio del que huyó a su ciudad de refugio, para que vuelva a vivir en su tierra, hasta que muera el sumo sacerdote. 33 Y no contaminaréis la tierra donde estuviereis; porque esta sangre amancillará la tierra, y la tierra no será expiada de la sangre que fue derramada en ella, sino por la sangre del que la derramó. 34 No contaminéis, pues, la tierra donde habitáis, en medio de la cual yo habito; porque yo Jehová habito en medio de los hijos de Israel.
Tegma apkelyawe apkelxaweykekxa nak chá'a levitas
1 Appaqhetchessek axta Wesse' egegkok Moisés ma'a ekpayhegweykenxa nak xapop ma'a Moab, nekha nak wátsam Jordán, ekpayho nak Jericó. Aptáhak axta apcháneya s'e:
2 “Yána sa' elmésagkok israelitas tegma apkelyawe levitas yaqwayam exnakha chá'a, cham'a xapop peya nak elxawagkok, tén han elmésagkok ma'a yókxexma ekhakxa nak pa'at nepyáwa nak tegma apkelyawe. 3 Exnakha sa' levitas xa tegma apkelyawe nak, kalyagqak sa' apnaqtósso m'a yókxexma, tén han ma'a mók aqsok apnaqtósso nak. 4 Cuatrocientos cincuenta metros sa' chá'a elmésagkok yókxexma ekhakxa nak pa'at ma'a nepyáwa nak tegma apwányam, teyp nak kélhaxtegkesso. 5 Novecientos metros sa' chá'a katnehek ekwenaqte xapop xama nápakha m'a tegma, cham'a ekteyapmakxa ekhem nak, tén han ma'a ektaxnegwánxa ekhem nak, tén han ma'a nexcheyha nak, tén han ma'a nepyeyam nak. Neyseksa sa' étek ma'a tegma apwányam, keñe sa' yókxexma émhakxa pa'at ma'a nepyáwa'.
6 “Tegma apkelyawe peya sa' kólmések ma'a levitas, seis tegma apkelyawe sa' etnehek negyexánegweykekxexa chá'a, yaqwánxa sa' chá'a emyekxak etegyaha ekmasma m'a énxet apchaqhe nak chá'a pók. Kólmeyásekxohok sa' nahan pók cuarenta y dos tegma apkelyawe; 7 cuarenta y ocho tegma apkelyawe sa' kólmésagkok ma'a levitas yetlo yókxexma ekhakxa nak pa'at. 8 Apkelmeyásegkek sa' agkok tegma apkelyawe apagkok israelitas ma'a levitas, cham'a xapop apagkok nak, xama xama aphawóxama sa' chá'a elmésagkok: elmésagkok sa' chá'a apxámokma tegma apkelyawe m'a ekyawakxa enxoho chá'a m'a xapop, keñe sa' apqántawók chá'a tegma apkelyawe m'a ketse' enxoho chá'a xapop.”
Tegma apkelyawe negyexánegweykekxexa
(Dt 19.1-13Jos 20.1-9)9 Appaqhetchessek axta Wesse' egegkok ma'a Moisés. Aptáhak axta apcháneya s'e:
10 “Etne sa' elának israelitas se'e: Kélyeykhákxeyk sa' agkok kéxegke m'a wátsam Jordán, peya enxoho kólántexek ma'a yókxexma Canaán. 11 Kéméxcheyk kólyésha pók xam'a tegma apkelyawe yaqwayam kóltéhek kélyexánegweykekxa chá'a, yaqwayam sa' chá'a emyekxak etegyaha apyexanmomakxa m'a énxet apchaqhe nak chá'a pók megkatnahakxoho apmáheyo apagko' yaqhek. 12 Sa' ewagkasakpok teyp ma'a, megyaqhehek ma'a apnámakkok apmáheyo nak exnésseshok mók, megyetsepek sa' ekwokmoho kélyentamákxo m'a nápaqta'awók énxet'ák, yaqwayam kataxchek aqsok apkelane. 13 Seis tegma apkelyawe sa' etnéssesek negyexánegweykekxexa m'a tegma apkelyawe kélmésso nak: 14 Apqántánxo sa' ma'a ekpayho nak ekteyapmakxa ekhem wátsam Jordán, tén sa' apqántánxo nahan ma'a Canaán. 15 Etnehek sa' negyexánegweykekxa xa seis tegma apkelyawe nak, apagkok ma'a israelitas, tén han ma'a énxet'ák apkeleñama nak mók apkelókxa apheykha kélnepyeseksa kéxegke, essenhan ma'a apkelwe nak yaqwatakxoho. Sa' elyexánegwakxak chá'a apyókxoho ektáha nak chá'a apchaqhe pók megkatnahakxoho apmáheyo apagko' yaqhek.
16 “Aptekpogkek agkok pók sawo ekyentaxno énxet, keñe apketsapa enxoho m'a ektáha kéltekpoga, exénakpok sa' ektáha apmatñà, yáneykpok sa' nahan ematñekxak ma'a ektáha apchaqhe.
17 “Aptekpogkek agkok pók meteymog segaqhamól'a m'a énxet, apketsekkek agkok ma'a kéltekpoga nak, kaxénaxchek sa' ektáha apmatñà, yáneykpok sa' nahan ematñekxak ma'a ektáha apchaqhe.
18 “Aptekpogkek sa' agkok pók yámet énxet, cham'a ekmowána nak hegaqhek, apketsekkek agkok ma'a kéltekpoga nak, kaxénaxchek sa' ektáha apmatñà, yáneykpok sa' nahan ematñekxak ma'a ektáha apchaqhe. 19 Sa' yáneykpok nahan yaqhek ektáha nak apchaqhe pók ma'a apnámakkok apagko' nak ma'a ektáha apmatñà, apwetákxo enxoho.
20 “Apyegkek agkok pók xama énxet eñama aptaqnagko, essenhan apyenha enxoho xama aqsok yetlo ekxeyenma apwáxok kasók ektáhakxa, 21 essenhan aptekpageyncha'a enxoho eñama apkenmexma, apketsekkek agkok ma'a pók nak, yáneykpok sa' ematñekxak ma'a ektáha nak apteme, hakte yetneyk apyógkexma. Sa' yáneykpok nahan yaqhek ektáha nak apchaqhe pók ma'a apnámakkok apagko' nak ma'a ektáha apmatñà, apwetákxo enxoho.
22 “Apyégawók agkok nahan pók xama énxet megkatnaha enxoho apmáheyo apagko' eyhog, háwe eyke apkenmexma, essenhan apyenhawo enxoho xama aqsok meyke ekxeyenma apwáxok kasók ektáhakxa, 23 essenhan meyke apya'áseyak eyenhohok xama meteymog ekmowána nak hegaqhek, tégwokmek agkok ma'a meteymog, tén kaqhek megyenmexeykegkaxho pók, tén han neyseksa memáheyo etnéssessamhok exma ekmaso, 24 keñe sa' énxet'ák etnehek apyekpelchémo m'a apchaqhe nak pók, keñe han ma'a apnámakkok apagko' nak ma'a ektáha apmatñà apmáheyo nak exnésseshok mók, ektémakxa nak se'e segánamakxa nak. 25 Etaqmelchesek sa' eyke énxet'ák ma'a apchaqhe nak pók yeksek ma'a apnámakkok apagko' nak apmáheyo exnésseshok mók, yáphaksek sa' emyekxak makham ma'a tegma apwányam, apkeñamakxa axta aptegyeykencha'a apmeyámap. Énxet apchaqhe nak pók kéméxcheyk exek aqsa m'a ekwokmoho apketsapa m'a apkemha apmonye' apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok, kélyegkenchesso nak apqátek pexmok égmenek ekpagkanamaxche'. 26 Aptekkek sa' agkok ma'a tegma apwányam negyexanmomakxa nak, 27 apwetágwokmek sa' agkok yókxexma m'a apnámakkok apagko' nak ma'a apketsapma, apchaqhak sa' agkok, mesexnáneykpek sa'. 28 Kéméxcheyk exek aqsa tegma apwányam negyexanmomakxa m'a ektáha nak apchaqhe pók, ekwokmoho apketsapa m'a apkemha apmonye' apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok. Keñe sa' apwanchek etaqhohok makham ma'a apkeñémeykxa.
29 “Cháxa aqsok nak, katnehek sa' xama segánamakxa kélagkok kéxegke xa, yaqwayam sa' kóllának chá'a m'a kélhámxa enxoho chá'a, ekweykekxoho m'a kélketchek nak.
Segánamakxa ekxeyenma nak aqsok nenxeyenma tén han negyánmagkasso ekyaqmageykekxa
30 “Wánxa sa' aqsa yáneykpok ematñekxak xama ekyetno nak apyógkexma m'a apyetna enxoho apqánet apkelxeyenma essenhan pók apkelxeyenma nak. Xama sa' agkok ma'a apxeyenma, megyáneykpek sa' ematñekxa'.
31 “Megkamaxcheyk sa' nahan selyaqye yaqwayam kólyánmagkasek yaqwayam mematñehek ma'a xama énxet ekyetno nak apyógkexma, apxénamáp nak ematñekxa'; yetsapok sa' xa énxet nak.
32 “Megkamaxcheyk sa' nahan selyaqye yaqwayam kólhok etaqhohok makham apkenyémekxa m'a énxet ekyetno nak apyógkexma, apmahéyak nak apyexánegwayam xama m'a tegma apkelyawe apkelxénamakpexa nak chá'a, megyetsapakxa enxoho makham ma'a apkemha apmonye' apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok.
33 “Nágkóletsagkas apchókxa kélheykegkaxa nak, hakte katsagkashok apchókxa m'a ekyetno nak negyógkexma, wánxa aqsa nahan awanchek kataqmelekxak apchókxa m'a apmatñà enxoho m'a ektáha nak ekyetno apyógkexma.
34 “Nágkóletsagkas xapop yaqwánxa sa' kólhók, cham'a yaqwánxa sa' nahan ko'óxa axek, hakte ekhegkek ko'o chá'a nepyeseksa m'a israelitas, sektáha nak Wesse' egegkok.”