Agua de la roca
1 Llegaron los hijos de Israel, toda la congregación, al desierto de Zin, en el mes primero, y acampó el pueblo en Cades; y allí murió María, y allí fue sepultada.
2 Y porque no había agua para la congregación, se juntaron contra Moisés y Aarón. 3 Y habló el pueblo contra Moisés, diciendo: ¡Ojalá hubiéramos muerto cuando perecieron nuestros hermanos delante de Jehová! 4 ¿Por qué hiciste venir la congregación de Jehová a este desierto, para que muramos aquí nosotros y nuestras bestias? 5 ¿Y por qué nos has hecho subir de Egipto, para traernos a este mal lugar? No es lugar de sementera, de higueras, de viñas ni de granadas; ni aun de agua para beber. 6 Y se fueron Moisés y Aarón de delante de la congregación a la puerta del tabernáculo de reunión, y se postraron sobre sus rostros; y la gloria de Jehová apareció sobre ellos. 7 Y habló Jehová a Moisés, diciendo: 8 Toma la vara, y reúne la congregación, tú y Aarón tu hermano, y hablad a la peña a vista de ellos; y ella dará su agua, y les sacarás aguas de la peña, y darás de beber a la congregación y a sus bestias. 9 Entonces Moisés tomó la vara de delante de Jehová, como él le mandó.
10 Y reunieron Moisés y Aarón a la congregación delante de la peña, y les dijo: ¡Oíd ahora, rebeldes! ¿Os hemos de hacer salir aguas de esta peña? 11 Entonces alzó Moisés su mano y golpeó la peña con su vara dos veces; y salieron muchas aguas, y bebió la congregación, y sus bestias. 12 Y Jehová dijo a Moisés y a Aarón: Por cuanto no creísteis en mí, para santificarme delante de los hijos de Israel, por tanto, no meteréis esta congregación en la tierra que les he dado. 13 Estas son las aguas de la rencilla, por las cuales contendieron los hijos de Israel con Jehová, y él se santificó en ellos.
Edom rehúsa dar paso a Israel
14 Envió Moisés embajadores al rey de Edom desde Cades, diciendo: Así dice Israel tu hermano: Tú has sabido todo el trabajo que nos ha venido; 15 cómo nuestros padres descendieron a Egipto, y estuvimos en Egipto largo tiempo, y los egipcios nos maltrataron, y a nuestros padres; 16 y clamamos a Jehová, el cual oyó nuestra voz, y envió un ángel, y nos sacó de Egipto; y he aquí estamos en Cades, ciudad cercana a tus fronteras. 17 Te rogamos que pasemos por tu tierra. No pasaremos por labranza, ni por viña, ni beberemos agua de pozos; por el camino real iremos, sin apartarnos a diestra ni a siniestra, hasta que hayamos pasado tu territorio. 18 Edom le respondió: No pasarás por mi país; de otra manera, saldré contra ti armado. 19 Y los hijos de Israel dijeron: Por el camino principal iremos; y si bebiéremos tus aguas yo y mis ganados, daré el precio de ellas; déjame solamente pasar a pie, nada más. 20 Pero él respondió: No pasarás. Y salió Edom contra él con mucho pueblo, y mano fuerte. 21 No quiso, pues, Edom dejar pasar a Israel por su territorio, y se desvió Israel de él.
Aarón muere en el monte Hor
22 Y partiendo de Cades los hijos de Israel, toda aquella congregación, vinieron al monte de Hor. 23 Y Jehová habló a Moisés y a Aarón en el monte de Hor, en la frontera de la tierra de Edom, diciendo: 24 Aarón será reunido a su pueblo, pues no entrará en la tierra que yo di a los hijos de Israel, por cuanto fuisteis rebeldes a mi mandamiento en las aguas de la rencilla. 25 Toma a Aarón y a Eleazar su hijo, y hazlos subir al monte de Hor, 26 y desnuda a Aarón de sus vestiduras, y viste con ellas a Eleazar su hijo; porque Aarón será reunido a su pueblo, y allí morirá. 27 Y Moisés hizo como Jehová le mandó; y subieron al monte de Hor a la vista de toda la congregación. 28 Y Moisés desnudó a Aarón de sus vestiduras, y se las vistió a Eleazar su hijo; y Aarón murió allí en la cumbre del monte, y Moisés y Eleazar descendieron del monte. 29 Y viendo toda la congregación que Aarón había muerto, le hicieron duelo por treinta días todas las familias de Israel.
Yegmen ekteyapma kañe' meteymog
(Ex 17.1-7)1 Apkelweykmek axta israelitas ma'a yókxexma meykexa énxet Sin, apkemha apmonye' apxegál'a pelten ma'a apyeyam, apkelheykmek axta sekxók ma'a Cadés. Cha'a étsapweykenxa axta nahan María m'a, axta kélátawañeyk han ma'a.
2 Apchaqnákxeyk axta apyókxoho énxet'ák peya etaqnók ma'a Moisés tén han Aarón, hakte méko axta yegmen. 3 Aptáhak axta apcháneya Moisés se'e:
—¡Agmaskoho anna axtal'a xamók negko'o m'a nápakha egnámakkok israelitas, apkelnapma axta Wesse' egegkok! 4 ¿Yaqsa ektéma sennaqleykekmo nak negko'o kéxegke s'e, nentáha nak Wesse' egegkok énxet'ák apagkok? ¿Kéltémok enxeykel'a kéxegke óletsapok, yetlo nennaqtósso? 5 ¿Yaqsa ektéma sẽlántekessama Egipto, sennaqleykekmo s'e yókxexma ekmaso agko' nak? Mogwanchek agkenekxak aqsok aktek se'e; méko m'a higo yámet, tén han anmen yámet, tén han ma'a yántakyexna nak. ¡Méko han yegmen negyá enxoho!
6 Apkexakkek axta aqsa énxet'ák ma'a Moisés tén han Aarón, apkelmeyákxo m'a átog nak nentaxnamakxa m'a kélpakxanma apchaqneykekxexa nak chá'a énxet'ák, apkelháxegwákxeyk axta ekwokmoho apkeltekxeya élpayhakxa nápaqta'a xapop ma'a, tén axta ekxekmowásexkoho Wesse' egegkok élseyéxma apagkok. 7 Aptáhak axta Wesse' egegkok apcháneya Moisés se'e:
8 —Emekxa yámet aptasqapeykha, yánchásekxa sa' énxet'ák, apepma Aarón sa' eyke ewhánho', keñe sa' yának katyapok yegmen ma'a meteymog, nápaqta'awók ma'a apyókxoho énxet'ák, étak sa' xép katyapok yegmen m'a meteymog nak, yaqwayam énagkok, tén han ma'a apnaqtósso nak.
9 Apmákxeyk axta Moisés ma'a yámet aptasqapeykha ekyetnama axta m'a nápaqtók Wesse' egegkok, ekhawo m'a apkeltamhókxa axta etnehek; 10 apchánchesákxeyk axta énxet'ák Moisés tén han Aarón ma'a nekha nak meteymog. Aptáhak axta apkeláneya Moisés se'e:
—Kóleyxho sekpeywa, énxet'ák sénmexeykha nak chá'a: ¿peya agának negko'o katyapok yegmen se'e meteymog nak, yaqwayam kólyenagkok kéxegke?
11 Apya'ássek axta néten apmek Moisés, ánet aptekpaga axta aptáhak aptasqapeykha m'a meteymog, tekkek axta nahan ekyawe agkók yegmen. Apyenágkek axta m'a énxet'ák, tén han ma'a aqsok apnaqtósso. 12 Aptáhak axta Wesse' egegkok apcháneya Moisés tén han Aarón se'e:
—Élya'ásseykmek ko'o kéxegke, meheláyók nahan nápaqta'awók ma'a israelitas, megkólántaxnések sa' nahan apchókxa sekmésso axta ko'o xa énxet'ák nak.
13 Cháxa ekteyapmakxa yegmen ekwesey nak Meribá xa, élyenneykegkaxa axta apkelpeywa israelitas apxéneykencha'a m'a Wesse' egegkok, apxekmóssamakxa axta apteme aptaqmalma.
Énxet'ák Israel megkólhayo elyeykhak Edom
14 Yókxexma Cadés axta apkeleñamak apkeláphassama Moisés apkelseykha amya'a aphakxa wesse' apwányam Edon apkeltémo etnehek yának se'e: “Apkeltamhók negko'o antéhek agának xép apkelyáxeg'a israelitas se'e: Apya'ásegkók xép sentémakxa negko'o néllegeykegkoho ekyentaxno. 15 Apkelmaheykegkek axta negko'o ẽlyapmeyk nanók ma'a Egipto, ahóxek axta nahan apheykha m'a, ennaqtawáseykegkók eyke negko'o m'a egipcios, hawók apteméssessamakxa axta m'a ẽlyapmeyk nano'; 16 keñe nélmaxnagkama néltémo hempasmok ma'a Wesse' egegkok, apháxenmók axta nahan nentémakxa negwóneykha, apcháphassegkek axta nahan xama apchásenneykha keñe sẽlántekkessama m'a Egipto. Keñe nélwa'a kaxwók se'e tegma apwányam nak Cadés, nekha nak xép néxa xapop apagkok. 17 Néltamhók eykhe negko'o exchep héghok ólyeykhak yókxexma apagkok, mólpéwók sa' eyke m'a namyep apkeneykekxexa nak aqsok, tén han m'a émhakxa nak anmen yámet, magyenagkek sa' nahan yegmen ma'a yámelchet apagkok nak, ólpéwhok sa' aqsa m'a ámay apkelpéwomókxa nak chá'a kelwesse'e apkelwányam, mólyetnakhágwomek sa' ekwokmoho nélyeyk'a m'a yókxexma apagkok nak xép.’”
18 Aptáhak axta wesse' apwányam Edom apchátegmowágkokxo s'e:
—¡Nágkólyeykhekxa aqsa xapop ahagkok, kéltemék sa' agkok xa, alanyexek sa' ko'o yetlo sẽlpextétamo ahagkok!
19 Aptáhak axta israelitas apkelátegmowágkokxo s'e:
—Ólpéwhok sa' eyke aqsa negko'o m'a ámay ekyawe nak. Yahagwokmek sa' agkok yegmen yámelchet apagkok xép ma'a nennaqtósso nak essenhan negko'o negyenágko enxoho, agyánmagkasek sa'. Wánxa eyke aqsa negko'o néltamho yohok ólyeykhak náxap'ák ma'a yókxexma apagkok nak.
20 Aptáhak axta makham apchátegmowágko wesse' apwányam Edom se'e:
—¡Megkólwanchek kólyeykha'!
Apkelanyexakmek axta nahan israelitas yetlo sẽlpextétamo apkelyennaqte, tén han ekyókxoho apkelmeykha, 21 apmeyawa elyeykhak ma'a yókxexma apagkok nak. Tén axta israelitas aptegyágko mók ámay.
Aarón apketsapma
22 Apkelántekkek axta apyókxoho énxet'ák Israel apkeleñama Cadés, apkelwokmek axta m'a egkexe Hor. 23 Aptáhak axta Wesse' egegkok apcháneya Moisés tén han Aarón, cham'a nekha nak néxa xapop Edom:
24 “Yetsapok sa' Aarón, metxehek sa' ma'a apchókxa sekmáheyókxa nak ko'o agkések ma'a israelitas, hakte axta kólyeheykekxak kéxegke séltémókxa kóltéhek ma'a nekha nak ekteyapmakxa yegmen Meribá. 25 Moisés, eyentem sa' xép Aarón tén han apketche Eleazar ma'a étseksek egkexe Hor nak; 26 sa' elhaxyawássessók apkelnaqta Aarón apkelmeykha nak chá'a aptamheykha apteme apkelmaxnéssesso énxet'ák ahagkok ma'a, tén sa' elántaxneyásekxak ma'a Eleazar. Hakte sa' yetsapok Aarón ma'a.”
27 Aptemék axta nahan Moisés ma'a apkeltamhókxa axta etnehek ma'a Wesse' egegkok, apkelchánteyk axta egkexe Hor, nápaqta'awók ma'a apyókxoho israelitas, 28 apkelhaxyawássessekmek axta nahan Moisés apkelnaqta Aarón apkelmeykha nak chá'a apteme apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok ma'a, apkelántaxneyásekxeyk axta m'a Eleazar. Axta apketsaphok nahan Aarón ma'a egkexe étseksek nak, keñe axta Moisés, tén han Eleazar apkelántepa m'a egkexe nak. 29 Xama axta apkelwet'a israelitas apketsapa m'a Aarón, apkellekxagweyha axta ekweykmoho treinta ekhem.