1 También les dijo: De cierto os digo que hay algunos de los que están aquí, que no gustarán la muerte hasta que hayan visto el reino de Dios venido con poder.
La transfiguración
(Mt. 17.1-13Lc. 9.28-36)2 Seis días después, Jesús tomó a Pedro, a Jacobo y a Juan, y los llevó aparte solos a un monte alto; y se transfiguró delante de ellos. 3 Y sus vestidos se volvieron resplandecientes, muy blancos, como la nieve, tanto que ningún lavador en la tierra los puede hacer tan blancos. 4 Y les apareció Elías con Moisés, que hablaban con Jesús. 5 Entonces Pedro dijo a Jesús: Maestro, bueno es para nosotros que estemos aquí; y hagamos tres enramadas, una para ti, otra para Moisés, y otra para Elías. 6 Porque no sabía lo que hablaba, pues estaban espantados. 7 Entonces vino una nube que les hizo sombra, y desde la nube una voz que decía: Este es mi Hijo amado; a él oíd. 8 Y luego, cuando miraron, no vieron más a nadie consigo, sino a Jesús solo.
9 Y descendiendo ellos del monte, les mandó que a nadie dijesen lo que habían visto, sino cuando el Hijo del Hombre hubiese resucitado de los muertos. 10 Y guardaron la palabra entre sí, discutiendo qué sería aquello de resucitar de los muertos. 11 Y le preguntaron, diciendo: ¿Por qué dicen los escribas que es necesario que Elías venga primero? 12 Respondiendo él, les dijo: Elías a la verdad vendrá primero, y restaurará todas las cosas; ¿y cómo está escrito del Hijo del Hombre, que padezca mucho y sea tenido en nada? 13 Pero os digo que Elías ya vino, y le hicieron todo lo que quisieron, como está escrito de él.
Jesús sana a un muchacho endemoniado
(Mt. 17.14-21Lc. 9.37-43)14 Cuando llegó a donde estaban los discípulos, vio una gran multitud alrededor de ellos, y escribas que disputaban con ellos. 15 Y en seguida toda la gente, viéndole, se asombró, y corriendo a él, le saludaron. 16 Él les preguntó: ¿Qué disputáis con ellos? 17 Y respondiendo uno de la multitud, dijo: Maestro, traje a ti a mi hijo, que tiene un espíritu mudo, 18 el cual, dondequiera que le toma, le sacude; y echa espumarajos, y cruje los dientes, y se va secando; y dije a tus discípulos que lo echasen fuera, y no pudieron. 19 Y respondiendo él, les dijo: ¡Oh generación incrédula! ¿Hasta cuándo he de estar con vosotros? ¿Hasta cuándo os he de soportar? Traédmelo. 20 Y se lo trajeron; y cuando el espíritu vio a Jesús, sacudió con violencia al muchacho, quien cayendo en tierra se revolcaba, echando espumarajos. 21 Jesús preguntó al padre: ¿Cuánto tiempo hace que le sucede esto? Y él dijo: Desde niño. 22 Y muchas veces le echa en el fuego y en el agua, para matarle; pero si puedes hacer algo, ten misericordia de nosotros, y ayúdanos. 23 Jesús le dijo: Si puedes creer, al que cree todo le es posible. 24 E inmediatamente el padre del muchacho clamó y dijo: Creo; ayuda mi incredulidad. 25 Y cuando Jesús vio que la multitud se agolpaba, reprendió al espíritu inmundo, diciéndole: Espíritu mudo y sordo, yo te mando, sal de él, y no entres más en él. 26 Entonces el espíritu, clamando y sacudiéndole con violencia, salió; y él quedó como muerto, de modo que muchos decían: Está muerto. 27 Pero Jesús, tomándole de la mano, le enderezó; y se levantó. 28 Cuando él entró en casa, sus discípulos le preguntaron aparte: ¿Por qué nosotros no pudimos echarle fuera? 29 Y les dijo: Este género con nada puede salir, sino con oración y ayuno.
Jesús anuncia otra vez su muerte
(Mt. 17.22-23Lc. 9.43-45)30 Habiendo salido de allí, caminaron por Galilea; y no quería que nadie lo supiese. 31 Porque enseñaba a sus discípulos, y les decía: El Hijo del Hombre será entregado en manos de hombres, y le matarán; pero después de muerto, resucitará al tercer día. 32 Pero ellos no entendían esta palabra, y tenían miedo de preguntarle.
¿Quién es el mayor?
(Mt. 18.1-5Lc. 9.46-48)33 Y llegó a Capernaum; y cuando estuvo en casa, les preguntó: ¿Qué disputabais entre vosotros en el camino? 34 Mas ellos callaron; porque en el camino habían disputado entre sí, quién había de ser el mayor. 35 Entonces él se sentó y llamó a los doce, y les dijo: Si alguno quiere ser el primero, será el postrero de todos, y el servidor de todos. 36 Y tomó a un niño, y lo puso en medio de ellos; y tomándole en sus brazos, les dijo: 37 El que reciba en mi nombre a un niño como este, me recibe a mí; y el que a mí me recibe, no me recibe a mí sino al que me envió.
El que no es contra nosotros, por nosotros es
(Lc. 9.49-50)38 Juan le respondió diciendo: Maestro, hemos visto a uno que en tu nombre echaba fuera demonios, pero él no nos sigue; y se lo prohibimos, porque no nos seguía. 39 Pero Jesús dijo: No se lo prohibáis; porque ninguno hay que haga milagro en mi nombre, que luego pueda decir mal de mí. 40 Porque el que no es contra nosotros, por nosotros es. 41 Y cualquiera que os diere un vaso de agua en mi nombre, porque sois de Cristo, de cierto os digo que no perderá su recompensa.
Ocasiones de caer
(Mt. 18.6-9Lc. 17.1-2)42 Cualquiera que haga tropezar a uno de estos pequeñitos que creen en mí, mejor le fuera si se le atase una piedra de molino al cuello, y se le arrojase en el mar. 43 Si tu mano te fuere ocasión de caer, córtala; mejor te es entrar en la vida manco, que teniendo dos manos ir al infierno, al fuego que no puede ser apagado, 44 donde el gusano de ellos no muere, y el fuego nunca se apaga. 45 Y si tu pie te fuere ocasión de caer, córtalo; mejor te es entrar a la vida cojo, que teniendo dos pies ser echado en el infierno, al fuego que no puede ser apagado, 46 donde el gusano de ellos no muere, y el fuego nunca se apaga. 47 Y si tu ojo te fuere ocasión de caer, sácalo; mejor te es entrar en el reino de Dios con un ojo, que teniendo dos ojos ser echado al infierno, 48 donde el gusano de ellos no muere, y el fuego nunca se apaga. 49 Porque todos serán salados con fuego, y todo sacrificio será salado con sal. 50 Buena es la sal; mas si la sal se hace insípida, ¿con qué la sazonaréis? Tened sal en vosotros mismos; y tened paz los unos con los otros.
1 Axta aptemék nahan apkelanagkama Jesús se'e:
—Naqsók ko'o sektáha séláneya kéxegke nápakha apheyncha'a nak se'e, meletsepek sa' ekwokmoho apkelwet'a kawak yetlo ekmowána m'a aptémakxa nak Wesse' apwányam Dios.
Jesús élyenmeykekxa apyókxa
(Mt 17.1-13Lc 9.28-36)2 Seis ekhem axta entemék ekyeykhe, apkenátweykekxeyk axta Jesús xama egkexe netnók agko', Pedro axta aqsa nahan apyentamák tén han Santiago, tén han Juan. Cha'a ekyaqmagkasseykemxa axta han mók ektémakxa apyókxa Jesús nápaqta'awók ma'a. 3 Apkelyenma axta aptamheykekxak aptaxno tén han apmope apagko', axta exnawok ma'a apweykenxal'a kélmópeyáseykekxa kélagko' kólyenyeksek ma'a apáwa. 4 Apkelweteyak axta Elías tén han Moisés apkelpaqhetchásamákpoho m'a Jesús. 5 Axta aptemék Pedro apkenagkama Jesús se'e:
—Sẽlxekmósso, ¡ektaqmelakxoho agko' nak la'a nélwa'a negko'óxa s'e! Anlának sa' negko'o apqántánxo tegma apketkók: xama sa' apagkok xép, keñe sa' nahan ma'a Moisés, keñe sa' nahan xama m'a Elías.
6 Hakte apkelyegwaktegkek axta m'a Jesús apkeltáméséyak, keñe axta Pedro mey'áseykegko yaqweykenxa etnehek appeywa. 7 Yetlómók axta han ekweyweykenta yaphope, cháhapwayak axta pessesse agkok. Teyepmeyk axta nahan xama kélpeywa eñama m'a neyseksa yaphope nak, axta entemék se'e: “Keso hatte seyásekhayo nak ko'o s'e: kólyahakxoho sa' appeywa.” 8 Xama axta apsawheykencha'a exma nepyáwa xa énxet'ák nak, massegkek axta apkelwete xama énxet enxoho apkelxegexma'a m'a, apxakkók axta aqsa m'a Jesús.
9 Keñe axta neyseksa apkelánteyapma m'a néten egkexe, apkeltémók axta Jesús meltennasha xama énxet enxoho ektáhakxa apkelwete m'a apkeltáméséyak, ekwokmoho apxátekhágwokmo makham m'a apteme nak Apketche énxet. 10 Axta keñamak apkelwanmeyeykencha'a aqsa m'a, elmaxneyha axta eyke nahan chá'a pók yaqsak kexaha xa nennaqxétekhágwayam nak. 11 Axta aptemék apkelmaxneyeykencha'a apkeltáméséyak se'e:
—¿Yaqsa ektéma apkelxeyenma nak chá'a apkelxekmósso nak ektémakxa segánamakxa ewak apmonye' m'a Elías?
12 Tén axta aptéma apchátegmoweykegkokxo s'e:
—Naqsók apxénamakpo ewak apmonye' m'a Elías, tén han elánekxak ma'a ekyókxoho aqsok. ¿Yaqsa eyke ektéma ekxeyenma nak eknaqtáxésamaxche ekmáheyo eñegkohok ma'a aptáha nak Apketche énxet, tén han ekmáheyo etaqnaweykpok? 13 Éltennássek eyke ko'o kéxegke apwaya m'a Elías, tén han apteméssessama chá'a ekyókxoho m'a apmáheyókxa enxoho chá'a etnéssesek, ekhawo ektémakxa nak ekxeyenma eknaqtáxésamaxche yaqweykenxa katnehek.
Jesús aptaqmelchesseyam xama wokma'ák ekha axta apwáxok espíritu ekmaso
(Mt 17.14-21Lc 9.37-43)14 Xama axta apkelweykekxo makham ma'a apheykegkaxa axta nápakha apkeltáméséyak, apkelwetágweykekxeyk axta apwakhaya énxet apxámokma, nápakha apkelxekmósso segánamakxa axta nahan chá'a apkelátegmómakpok ma'a. 15 Xama axta apkelweteya m'a Jesús, apyókxoho énxet axta apnaqtémeykegkok appeykesseykmo, hakte pelakkassamók agko' axta apwetamap. 16 Axta aptemék apkelmaxneyeykencha'a s'e:
—¿Yaqsa kélxéna kéxegke kélátegmoweyxko nak xa énxet'ák nak?
17 Tén axta xama, ektáha axta nahan apwayam ma'a aptéma apchátegmoweykegko s'e:
—Sẽlxekmósso, ekyentegkesakmek xeyk ko'o exchep se'e hatte nak, espíritu ekmaso eghak apwáxok, meyke appeywa teméssessók. 18 Kamok chá'a espíritu ekmaso m'a apmahágkaxa enxoho chá'a, kapexyawasha chá'a náxop; katyapok nahan chá'a ekyaqmope apwáxok; eltakxek nahan chá'a apma'ák, elyennák nahan chá'a. Éltamhók xeyk eykhe ko'o etekkessesek apkeltáméséyak xa espíritu ekmaso nak, mopwancha'ak xeyk eyke.
19 Axta aptemék apchátegmoweykegko Jesús se'e:
—¡Énxet apkelya'ásseyam! ¿Háxko sa' ekwánxa ekhem kammok sekha ko'o kélnepyeseksa kéxegke? ¿Háxko sa' ekwánxa ekhem kammok sélenmáxamáxkoho kéltémakxa kéxegke? Kólyentementa wokma'ák se'e.
20 Tén axta kélya'assama wokma'ák ma'a apkenmeykegkaxa axta Jesús. Xama axta ekweteya Jesús ma'a espíritu ekmaso, temessáseykekxeyk axta makham, apyaqnenmeyk axta náxop apyettelegweykencha'a, teyepmeyk axta ekyaqmope apwáxok. 21 Axta aptemék Jesús apkelmaxneyeykencha'a wokma'ák apyáp se'e:
—¿Nanóya ekteme xa?
Tén axta aptéma apchátegmoweykegko wokma'ák apyáp se'e:
—Aptémakxa sakcha'a axta eyeynamo ekteme. 22 Hágkaxwe axta nahan chá'a kayaqnegkesek nátex xa espíritu ekmaso nak, tén han neygmen ekmáheyo kaqhek, apwanchek agkok xép elának xama aqsok, yepyósho henlanok negko'o, hempásem.
23 Axta aptemék apkenagkama Jesús se'e:
—¿Yaqsa ektáha aptáha nak seyáneya ‘apwanchek sa' agkok’? ¡Yeskohok elának ekyókxoho aqsok ma'a mey'ásseyam nak!
24 Tén axta wokma'ák apyáp aptéma apyennaqtéssamo appeywa s'e:
—May'ásseykmok ko'o. ¡Hepásem sa' yaqwayam kayágwomhok may'ásseyam!
25 Xama axta apweteya Jesús apxámagwaya apagko' énxet, axta aptemék apkenagkama espíritu ekmaso s'e:
—Espíritu meyke ekpeywa tén han meyke aheyk'ák, éltamhók ko'o exche' katyapok xa wokma'ák apwáxok nak, nágkataxnegwatámho aqsa chá'a.
26 Payheykha axta átog espíritu ekmaso, temessáseykekxeyk axta makham ma'a wokma'ák nak. Tén axta ekteyapma m'a apwáxok, máxa apketsapma axta teméssessók, apxámok axta han énxet apkelxeyenma apketsapma. 27 Keñe axta Jesús apmoma apmek apheyáseykekxo néten; apkenmeykha axta nahan ma'a wokma'ák nak.
28 Tén axta Jesús aptaxnegwokmo xama tegma, axta aptemék apkelmaxneyeykencha'a apxakkók apkeltáméséyak se'e:
—¿Yaqsa ektáha magkegwagko exchek negko'o peya antekkesek xa espíritu ekmaso nak?
29 Axta aptemék apchátegmoweykegko Jesús se'e:
—Nempeywa nélmaxnagko aqsa egwanchek antekkesek xa ektéma nak kelyekhama'.
Jesús apxéneykekxoho makham yaqwayam yetsapok
(Mt 17.22-23Lc 9.43-45)30 Xama axta apkelxegeykekxo makham apkeleñama m'a, apkelyeykhágweykmek axta m'a Galilea. Axta eyke eltémók ey'asagkohok xama énxet enxoho m'a Jesús, 31 hakte apkeltáméséyak axta apkelxekmóssók. Axta aptemék apkelanagkama s'e:
—Kólmések sa' énxet'ák ma'a ektáha nak Apketche énxet, yaqhek sa' nahan; keñe sa' ekwokmo enxoho ántánxo ekhem exátekhágwók makham.
32 Axta eyke elya'áseykegkok apkeltáméséyak ma'a aptémakxa axta apkelanagkama, apkeláyak axta nahan elmaxneyha.
¿Yaqsa ektáhakxa ekyawe agko' kéláyo?
(Mt 18.1-5Lc 9.46-48)33 Apkelweykekxeyk axta m'a tegma apwányam Cafarnaúm. Axta aptemék Jesús apkelmaxneyeykencha'a neyseksa apheykha tegma s'e:
—¿Yaqsa exchek kélxéna kéxegke kéltennakmo exchek ámay?
34 Apkelwanmeyeykegkek axta eyke aqsa, hakte apkelátegmómakpek axta chá'a apkelxegeykemxa ámay, apkelxeyenma yaqsa ektáhakxa ekyawe kéláyo nepyeseksa. 35 Tén axta aphama m'a Jesús, apkelwóneykha axta m'a doce apkeltáméséyak. Axta aptemék apkelanagkama s'e:
—Apmenyeyk agkok etnehek apmonye' kélxama kéxegke, kéméxcheyk etnehek axayók agko' nepyeseksa m'a apyókxoho énxet'ák, tén han etnehek chá'a apkelánesso aqsok ma'a apyókxoho nak.
36 Tén axta apkenegkáseykencha'a xama sakcha'a nepyeseksa m'a, axta aptemék apkelanagkama apcheynma s'e:
37 —Kélxama ektáhakxa enxoho kélmà takha' sakcha'a ekhawo nak se'e yetlo kélxeyenma sekwesey, hélmok takha' ko'o; keñe m'a semà nak takha' ko'o, háwe ekwánxa agkok ko'o sema takha', emok nahan takha' m'a ektáha axta ko'o seyáphasso.
Segwéhenayo ektáha nak mehenmexeykha negko'o
(Mt 10.42Lc 9.49-50)38 Axta aptemék apkenagkama Juan se'e:
—Sẽlxekmósso, negweteyak axta negko'o xama énxet apkelántekkessama kelyekhama' yetlo apxeyenma apwesey exchep; axta eyke negko'o óghayo', hakte háwe axta nenxegexma.
39 Keñe axta Jesús aptéma apchátegmoweykegko s'e:
—Nágkólnókasha aqsa, hakte mopwanchek sa' ko'o hexénmakha ekmaso énxet natámen enxoho apkelane aqsok sempelakkasso nak agweta', eñama apxeyenma ko'o sekwesey. 40 Hegwéhenhok chá'a negko'o m'a mehenmexeykha nak. 41 Naqsók ko'o sekxéna peya exkak ekyánmaga m'a énxet apmésso nak chá'a kéxegke xama egheykok yegmen eñama kélteme kélyetlo Cristo.
Sẽlésso anlának mólya'assáxma
(Mt 18.6-9Lc 17.1-2)42 “Kélxama ektáhakxa enxoho kéllánesso mey'assáxma aphawo nak se'e sakcha'a nak apteme nak ko'o mehey'ásseyam, tásek kólyenyók wátsam ekwányam yetlo kéltehetchesso apyespok ma'a meteymog ekyawe kéltekxekxamól'a aqsok aktek. 43 Kelánéssek sa' agkok megkólya'assáxma kélmek, kólyaqtén sa'; tásek kólántexek ekyennaqtamakxa nak egnények ekpense kélmek, kaxnók kólmahagkok ánet kélmék ma'a sẽlmassésseykenxa megkaspóneykxa nak ma'a táxa, 44 cham'a megkaletsapmakxa nak askok, tén han megkaspóneykxa nak táxa. 45 Kelánéssek sa' agkok megkólya'assáxma m'a kélmenek, kólyaqtén sa'; tásek kólántexek ekyennaqtamakxa nak egnények xama kélmenek, kaxnók kólchexeyxchek sẽlmassésseykenxa ánet kélmagkok, 46 cham'a megkaletsapmakxa nak askok, tén han megkaspóneykxa nak táxa. 47 Kelánéssek sa' agkok megkólya'assáxma kélaqtek, kóllek sa'; tásek kólántexek aptémakxa nak Wesse' apwányam Dios xama kélaqtek, kaxnók kólchexeyxchek sẽlmassésseykenxa ánet kélaqta'ák, 48 cham'a megkaletsapmakxa nak askok, tén han megkaspóneykxa nak táxa.
49 “Hakte apyókxoho énxet sa' kóláxñassásekxak apyempe'ék ma'a táxa, ektémól'a kóltexnássesagkok apyempe'ék ma'a yásek. 50 Tásek negmeykha m'a yásek; keñe m'a ekmassa enxoho ekmáske; ¿háxko eyke kóltéhek kólmaha makham kéxegke m'a ekmassa enxoho ekmáske? Kayet chá'a kéxegke m'a yásek, kólteme nahan chá'a meyke ektáhakxa kélwáxok xamók kélnámakkok.”