Los obreros de la viña
1 Porque el reino de los cielos es semejante a un hombre, padre de familia, que salió por la mañana a contratar obreros para su viña. 2 Y habiendo convenido con los obreros en un denario al día, los envió a su viña. 3 Saliendo cerca de la hora tercera del día, vio a otros que estaban en la plaza desocupados; 4 y les dijo: Id también vosotros a mi viña, y os daré lo que sea justo. Y ellos fueron. 5 Salió otra vez cerca de las horas sexta y novena, e hizo lo mismo. 6 Y saliendo cerca de la hora undécima, halló a otros que estaban desocupados; y les dijo: ¿Por qué estáis aquí todo el día desocupados? 7 Le dijeron: Porque nadie nos ha contratado. Él les dijo: Id también vosotros a la viña, y recibiréis lo que sea justo. 8 Cuando llegó la noche, el señor de la viña dijo a su mayordomo: Llama a los obreros y págales el jornal, comenzando desde los postreros hasta los primeros. 9 Y al venir los que habían ido cerca de la hora undécima, recibieron cada uno un denario. 10 Al venir también los primeros, pensaron que habían de recibir más; pero también ellos recibieron cada uno un denario. 11 Y al recibirlo, murmuraban contra el padre de familia, 12 diciendo: Estos postreros han trabajado una sola hora, y los has hecho iguales a nosotros, que hemos soportado la carga y el calor del día. 13 Él, respondiendo, dijo a uno de ellos: Amigo, no te hago agravio; ¿no conviniste conmigo en un denario? 14 Toma lo que es tuyo, y vete; pero quiero dar a este postrero, como a ti. 15 ¿No me es lícito hacer lo que quiero con lo mío? ¿O tienes tú envidia, porque yo soy bueno? 16 Así, los primeros serán postreros, y los postreros, primeros; porque muchos son llamados, mas pocos escogidos.
Nuevamente Jesús anuncia su muerte
(Mr. 10.32-34Lc. 18.31-34)17 Subiendo Jesús a Jerusalén, tomó a sus doce discípulos aparte en el camino, y les dijo: 18 He aquí subimos a Jerusalén, y el Hijo del Hombre será entregado a los principales sacerdotes y a los escribas, y le condenarán a muerte; 19 y le entregarán a los gentiles para que le escarnezcan, le azoten, y le crucifiquen; mas al tercer día resucitará.
Petición de Santiago y de Juan
(Mr. 10.35-45)20 Entonces se le acercó la madre de los hijos de Zebedeo con sus hijos, postrándose ante él y pidiéndole algo. 21 Él le dijo: ¿Qué quieres? Ella le dijo: Ordena que en tu reino se sienten estos dos hijos míos, el uno a tu derecha, y el otro a tu izquierda. 22 Entonces Jesús respondiendo, dijo: No sabéis lo que pedís. ¿Podéis beber del vaso que yo he de beber, y ser bautizados con el bautismo con que yo soy bautizado? Y ellos le dijeron: Podemos. 23 Él les dijo: A la verdad, de mi vaso beberéis, y con el bautismo con que yo soy bautizado, seréis bautizados; pero el sentaros a mi derecha y a mi izquierda, no es mío darlo, sino a aquellos para quienes está preparado por mi Padre. 24 Cuando los diez oyeron esto, se enojaron contra los dos hermanos. 25 Entonces Jesús, llamándolos, dijo: Sabéis que los gobernantes de las naciones se enseñorean de ellas, y los que son grandes ejercen sobre ellas potestad. 26 Mas entre vosotros no será así, sino que el que quiera hacerse grande entre vosotros será vuestro servidor, 27 y el que quiera ser el primero entre vosotros será vuestro siervo; 28 como el Hijo del Hombre no vino para ser servido, sino para servir, y para dar su vida en rescate por muchos.
Dos ciegos reciben la vista
(Mr. 10.46-52Lc. 18.35-43)29 Al salir ellos de Jericó, le seguía una gran multitud. 30 Y dos ciegos que estaban sentados junto al camino, cuando oyeron que Jesús pasaba, clamaron, diciendo: ¡Señor, Hijo de David, ten misericordia de nosotros! 31 Y la gente les reprendió para que callasen; pero ellos clamaban más, diciendo: ¡Señor, Hijo de David, ten misericordia de nosotros! 32 Y deteniéndose Jesús, los llamó, y les dijo: ¿Qué queréis que os haga? 33 Ellos le dijeron: Señor, que sean abiertos nuestros ojos. 34 Entonces Jesús, compadecido, les tocó los ojos, y en seguida recibieron la vista; y le siguieron.
Jesús apyetcháseykekxoho apkeltamheykha nak neyseksa anmen yámet
1 “Hawók aptémakxa nak Wesse' apwányam Dios ma'a wesse' namyep, apxegama axta axto'ók agko' aptegyeyncha'a énxet yaqwayam eltemeykha neyseksa anmen yámet apkeneykekxa. 2 Appenchessegkek axta aphéssamo mók apkelpaqmeyesma yaqwayam eyánmagkasek ma'a ekweykenxal'a ekyánmaga xama ekhem nentamheykha, tén axta apkeláphassama apkeltémo eltemeykha m'a neyseksa anmen yámet apkeneykekxa'. 3 Apxegeykekxeyk axta makham, axto'o las nuevel'a, apwetágweykmek axta makham apheykencha'a énxet meyke apkeltamheykha m'a apheykegkaxal'a chá'a énxet'ák. 4 Axta aptemék apkelanagkama s'e: ‘Kólmohok sa' kéxegkáxa kóltemeykha m'a séneykekxexa nak anmen yámet, ayánmagkasek sa' ma'a ekpayhawo nak ekwánxa ayánmagkasek kéltamheykha.’ Apkelxegamchek axta nahan ma'a. 5 Tén axta apxegeykekxo makham ma'a wesse' nak, yetseksókhem axta kaxwo', keñe axta apxegeykekxo makham las tres taxnám, aptemegkek axta makham ma'a aptémakxa axta. 6 Las cinco taxnám axta apmeyeykekxo makham ma'a apheykegkaxal'a chá'a énxet, apkelwetágweykekxeyk axta makham énxet meyke apkeltamheykha. Axta aptemék apkelmaxneyeykencha'a s'e: ‘¿Yaqsa ektéma kélheykencha'a aqsa chá'a kéxegke yókxoho ekhem meyke kéltamheykha s'e?’ 7 Axta aptemék apkelátegmoweykegko s'e: ‘Méko eyke segméssama negko'o néltamheykha.’ Tén axta aptéma apkelanagkama s'e: ‘Kólmohok kéxegkáxa kóltemeykha m'a séneykekxexa nak anmen yámet.’
8 “Xama axta ekyáqtéssama, axta aptemék apkenagkama wesse' m'a apkemha apmonye' axta apkeláneykha: ‘Elwónmakha sa' énxet'ák apkeltamheykha, yeynho sa' apmonye'e eyánmagkasek apkeltamheykha m'a axayók xeyk apma apkeltamheykha, keñe sa' axayók eyánmagkasek ma'a apmonye'e exchek apma apkeltamheykha.’ 9 Apkelweykekxeyk axta m'a apcheynamo axta apma apkeltamheykha las cinco taxnám, xama xama axta anhan chá'a apkelxaweykegkok ekyánmaga apkeltamheykha m'a ekweykenxal'a kélyánmagkasso xama ekhem nentamheykha. 10 Tén axta ekweykekxo m'a apmonye'e axta apma apkeltamheykha, apkenagkamchek axta nahan elxawagkok néten ekyánmaga apkeltamheykha m'a; apkelxaweykegkek axta eyke nahan chá'a xama xama m'a ekweykenxal'a chá'a xama ekhem kélyánmagkasso nentamheykha. 11 Xama axta apkelmeykegko selyaqye, apkelpaqméteykha axta apxéneykencha'a ekmaso m'a wesse'. 12 Axta aptemék apkenagkama s'e: ‘Xama hora agko' neykhe apkeltamheykha m'a axayók xeyk apkelwe, keñe exchep apheyásawo apyánmagkasso apkeltamheykha m'a ekwánxa nak negko'o apyánmagkasso néltamheykha, néltamháha exchek negko'o yókxoho ekhem neyseksa ekmexanma mayáhat.’ 13 Keñe m'a ektáha axta apagkok namyep aptéma apchátegmoweykegko xama xa énxet'ák nak: ‘Émók, matnéssásak ko'o exchep ma'a megkapayhawo nak atnéssesek. ¿Ya exchek agheyásawok mók nélpaqmeyesma anxének yaqwayam emok ma'a ekweykenxal'a chá'a xama ekhem ekyánmaga nentamheykha? 14 Ema xa selyaqye apxawe nak, etaqhekxa'. Ekmakók agkok ko'o axnéshok sekmésso ekyánmaga aptamheykha apwe exchek axayók ma'a ekwánxa nak sekmésso exchep, 15 payhawók ko'o atnéssesek selyaqye ahagkok ma'a sekmakókxa enxoho atnéssesek. ¿Enatha'ak enxeykel'a exchep eñama sekteme mamasma aqsok ahagkok?’
16 “Cháxa keñamak aptamhéyak nak axayók agko' se'e kaxwo' nak, apmonye'e sa' kóltemessásekxa'; keñe sa' aptamhéyak nak apmonye'e s'e kaxwo' nak, axayók agko' sa' kóltemessásekxa'.”
Jesús ekteme ántánxo apxéneykekxoho yaqwayam yetsapok
(Mc 10.32-34Lc 18.31-34)17 Apxegamchek axta Jesús ámay apmeyeykekxo Jerusalén, apkelwóneykha axta doce apkeltáméséyak apkelmoma apxakcha'awo' apkelpaqhetchessama. Axta aptemék apkelanagkama s'e:
18 —Kélwet'ak kéxegke nélmeyákxo kaxwók Jerusalén, yaqwánxa sa' kólmések aptáha nak Apketche énxet ma'a apkelámha apmonye'e nak apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok, tén han ma'a apkelxekmósso nak apnámakkok ektémakxa segánamakxa, yának sa' nahan emátog, 19 egkések sa' nahan ma'a énxet'ák apkeleñama nak mók nekha yaqwayam enxoho yesmaksek, etekpogmakha sa', tén sa' épetchesek aqsok ektegyésso; ántánxo ekhem sa' eyke kammok exátekhágwók makham.
Santiago tén han Juan egken élmaxnagko aqsok Jesús
(Mc 10.35-45)20 Ya'áyekmek axta Jesús ma'a Zebedeo aptáwa', yetlo étchek, keltekxekweykmek axta atapnák apmonye' yaqwayam enxoho kalmaxnak xama aqsok. 21 Axta aptemék apkelmaxneyeykencha'a Jesús se'e:
—¿Yaqsa amenye'?
Tén axta ektéma eyenagkama s'e:
—Yána sa' exmakha ko'o étchek ma'a aptémakxa nak xép Wesse' apwányam, xama sa' ma'a ekpayhókxa nak apkelya'assamakxa, keñe sa' nahan pók ma'a ekpayhókxa nak nepsagqalwa.
22 Axta aptemék apchátegmoweykegko Jesús se'e:
—Megkólya'ásegkok kéxegke m'a aqsok sélmaxneya nak ko'o. ¿Kélwancheya kólyenagkok kéxegke m'a negyà ekmáske sekmáheyo nak ko'o eynek?
Axta aptemék apkelátegmoweykegko s'e:
—Egwanche'.
23 Keñe axta Jesús aptéma apchátegmoweykegkokxo s'e:
—Kólyenagkok sa' kéxegke s'e negyà ekmáske nak, háwe eyke ko'o sepayhémo chá'a yaqwayam agkések yaqwayam exek ekpayhókxa sélya'assamakxa tén han nésagqalwa m'a apmáheyo nak chá'a exek, sa' eyke kólmésagkok yaqwayam exmakha m'a apkelánéseykekxa axta Táta yaqwayam exmakha.
24 Xama axta apkellegaya nahan ma'a pók diez axta Jesús apkeltáméséyak, aptaqnagkamchek axta m'a apqánet apyáxeg axta. 25 Apkelwóneykha axta eyke m'a Jesús. Axta aptemék apkelanagkama s'e:
—Kélya'ásegkók kéxegke ektémakxa nak nepyeseksa m'a énxet'ák melya'áseyak nak Dios, elanha chá'a appeywomo xamók yetlo apkelyennaqtésamakpoho m'a apkelámha apmonye'e nak, yának nahan chá'a kóltéhek kéláyo énxet'ák ekyawe nak kéláyo nepyeseksa xa énxet'ák nak. 26 Akke kapayhawok katnehek kélnepyeseksa kéxegke xa ektáha nak. Kélxama apkeltémo nak etnehek ekyawe kéláyo kélnepyeseksa kéxegke, kéméxcheyk etnehek apkelánésso aqsok ma'a apnámakkok; 27 kélxama apmáheyo nak etnehek apmonye' kélnepyeseksa kéxegke, kéméxcheyk etnehek kélásenneykha naqsa kélagkok kéxegke. 28 Hakte hawók nahan ektémakxa nak ma'a aptáha nak Apketche énxet, axta eweyk yaqwayam kóllanaksek aqsok, wánxa axta aqsa yaqwayam elanaksek aqsok ma'a énxet'ák, tén han yaqwayam eyenyók apyennaqte yaqwayam elwagkasek teyp apxámokma apagko' énxet.
Jesús apkeltaqmelchesseyam apqánet énxet meyke apaqta'ák
(Mc 10.46-52Lc 18.35-43)29 Xama axta apteyapma Jesús yetlo apkeltáméséyak ma'a Jericó, apxámok axta énxet apyetlo m'a Jesús. 30 Xama axta apkellegaya amya'a apqánet énxet meyke apaqta'ák apheykha axta m'a ámay apyeykhágweykmo m'a Jesús, axta aptemék apkelyennaqtéssamo apkelpeywa s'e:
—¡Wesse', David Apketche, yepyósho henlanok negko'o!
31 Apnókáseykha axta nahan énxet'ák apkeltémo elwanmeyekxa', apyánchesseykmók axta aqsa apteme apkelyennaqtéssamo apkelpeywa s'e:
—¡Wesse', David Apketche, yepyósho henlanok negko'o!
32 Tén axta apkenegweykmo Jesús, apkelwóneykha axta m'a énxet'ák meyke apaqta'ák nak. Axta aptemék apkelmaxneyeykencha'a s'e:
—¿Háxko kélámenyéxa atnéssesek kéxegke?
33 Axta aptemék apkelátegmoweykegkokxo s'e:
—Wesse', egmenyeyk negko'o agwetekxaxma.
34 Apyósekak axta apkelányo Jesús xa, tén axta apkelpaknegkesseykmoho apaqta'ák. Yetlómók axta nahan apkelweteykekxaxma m'a énxet meyke apaqta'ák, tén axta apkelyetleykekxo nahan ma'a Jesús.