¿Quién es el mayor?
(Mr. 9.33-37Lc. 9.46-48)
1 En aquel tiempo los discípulos vinieron a Jesús, diciendo: ¿Quién es el mayor en el reino de los cielos? 2 Y llamando Jesús a un niño, lo puso en medio de ellos, 3 y dijo: De cierto os digo, que si no os volvéis y os hacéis como niños, no entraréis en el reino de los cielos. 4 Así que, cualquiera que se humille como este niño, ese es el mayor en el reino de los cielos. 5 Y cualquiera que reciba en mi nombre a un niño como este, a mí me recibe.
Ocasiones de caer
(Mr. 9.42-48Lc. 17.1-2)
6 Y cualquiera que haga tropezar a alguno de estos pequeños que creen en mí, mejor le fuera que se le colgase al cuello una piedra de molino de asno, y que se le hundiese en lo profundo del mar.
7 ¡Ay del mundo por los tropiezos!, porque es necesario que vengan tropiezos, pero ¡ay de aquel hombre por quien viene el tropiezo! 8 Por tanto, si tu mano o tu pie te es ocasión de caer, córtalo y échalo de ti; mejor te es entrar en la vida cojo o manco, que teniendo dos manos o dos pies ser echado en el fuego eterno. 9 Y si tu ojo te es ocasión de caer, sácalo y échalo de ti; mejor te es entrar con un solo ojo en la vida, que teniendo dos ojos ser echado en el infierno de fuego.
Parábola de la oveja perdida
(Lc. 15.3-7)
10 Mirad que no menospreciéis a uno de estos pequeños; porque os digo que sus ángeles en los cielos ven siempre el rostro de mi Padre que está en los cielos. 11 Porque el Hijo del Hombre ha venido para salvar lo que se había perdido. 12 ¿Qué os parece? Si un hombre tiene cien ovejas, y se descarría una de ellas, ¿no deja las noventa y nueve y va por los montes a buscar la que se había descarriado? 13 Y si acontece que la encuentra, de cierto os digo que se regocija más por aquella, que por las noventa y nueve que no se descarriaron. 14 Así, no es la voluntad de vuestro Padre que está en los cielos, que se pierda uno de estos pequeños.
Cómo se debe perdonar al hermano
15 Por tanto, si tu hermano peca contra ti, ve y repréndele estando tú y él solos; si te oyere, has ganado a tu hermano. 16 Mas si no te oyere, toma aún contigo a uno o dos, para que en boca de dos o tres testigos conste toda palabra. 17 Si no los oyere a ellos, dilo a la iglesia; y si no oyere a la iglesia, tenle por gentil y publicano. 18 De cierto os digo que todo lo que atéis en la tierra, será atado en el cielo; y todo lo que desatéis en la tierra, será desatado en el cielo. 19 Otra vez os digo, que si dos de vosotros se pusieren de acuerdo en la tierra acerca de cualquiera cosa que pidieren, les será hecho por mi Padre que está en los cielos. 20 Porque donde están dos o tres congregados en mi nombre, allí estoy yo en medio de ellos.
21 Entonces se le acercó Pedro y le dijo: Señor, ¿cuántas veces perdonaré a mi hermano que peque contra mí? ¿Hasta siete? 22 Jesús le dijo: No te digo hasta siete, sino aun hasta setenta veces siete.
Los dos deudores
23 Por lo cual el reino de los cielos es semejante a un rey que quiso hacer cuentas con sus siervos. 24 Y comenzando a hacer cuentas, le fue presentado uno que le debía diez mil talentos. 25 A este, como no pudo pagar, ordenó su señor venderle, y a su mujer e hijos, y todo lo que tenía, para que se le pagase la deuda. 26 Entonces aquel siervo, postrado, le suplicaba, diciendo: Señor, ten paciencia conmigo, y yo te lo pagaré todo. 27 El señor de aquel siervo, movido a misericordia, le soltó y le perdonó la deuda. 28 Pero saliendo aquel siervo, halló a uno de sus consiervos, que le debía cien denarios; y asiendo de él, le ahogaba, diciendo: Págame lo que me debes. 29 Entonces su consiervo, postrándose a sus pies, le rogaba diciendo: Ten paciencia conmigo, y yo te lo pagaré todo. 30 Mas él no quiso, sino fue y le echó en la cárcel, hasta que pagase la deuda. 31 Viendo sus consiervos lo que pasaba, se entristecieron mucho, y fueron y refirieron a su señor todo lo que había pasado. 32 Entonces, llamándole su señor, le dijo: Siervo malvado, toda aquella deuda te perdoné, porque me rogaste. 33 ¿No debías tú también tener misericordia de tu consiervo, como yo tuve misericordia de ti? 34 Entonces su señor, enojado, le entregó a los verdugos, hasta que pagase todo lo que le debía. 35 Así también mi Padre celestial hará con vosotros si no perdonáis de todo corazón cada uno a su hermano sus ofensas.
¿Yaqsa ektáhakxa ekyawe agko' kéláyo?
(Mc 9.33-37Lc 9.46-48)
1 Apya'eykekxeyk axta anhan apkeltáméséyak Jesús xa ekhem nak. Axta aptemék apkelmaxneyeykencha'a s'e:
—¿Yaqsa ektáhakxa ekyawe agko' kéláyo m'a aptémakxa nak Wesse' apwányam Dios ma'a néten?
2 Apwóneykha axta Jesús xama sakcha'a, apkenegkáseykha axta nepyeseksa m'a apkeltáméséyak, 3 tén axta aptéma appeywa s'e:
—Naqsók ko'o sektáha séláneya kéxegke, agkok kólyaqmagkásak kéltémakxa, tén han megkóltamhákxo enxoho m'a ektémakxal'a sakcha'a létkók, megkólántexek sa' ma'a aptémakxa nak Wesse' apwányam Dios. 4 Cha'a apteme ekyawakxa agko' kéláyo aptémakxa nak Wesse' apwányam Dios ma'a aptemessásamap nak mékoho, tén han aptamheykekxa nak ekhawo nak se'e sakcha'a nak. 5 Kélxama ektáhakxa enxoho kélmà takha' sakcha'a ekhawo nak se'e yetlo kélxeyenma sekwesey, hélmok takha' ko'o.
Sẽlésso anlának mólya'assáxma
(Mc 9.42-48Lc 17.1-2)
6 “Kélxama ektáhakxa enxoho kéllánesso mey'assáxma aphawo nak se'e sakcha'a nak apteme nak ko'o mehey'ásseyam, tásek kóltehetchesek kélyespok meteymog ekyawe kéltekxekxól'a aqsok aktek yaqwayam kaweykesagkok m'a éttawanyexa nak wátsam ekwányam. 7 ¡Asagkók agko' nak la'a keso náxop ekyetnamakxa nak ekxámokma aqsok élyáteyéyak nak elanagkok melya'assáxma énxet! Megkatnehek eyke chá'a megkeytno xa, ¡kéxegke sa' laye, kéllánesso nak chá'a mey'assáxma kélmók!
8 “Cháxa keñamak, kelánéssek sa' agkok megkólya'assáxma m'a kélmek essenhan kélmenek, kólyaqtén, kólchexa' sa' makhawók agko'; tásek kólántexek ekyennaqtamakxa nak egnények ekpense kélmek essenhan xama kélmenek, kaxnók kólchexeyxchek megkaspóneykxa nak táxa ánet kélmék tén han ánet kélmagkok. 9 Kelánéssek sa' agkok nahan megkólya'assáxma m'a kélaqtek, kóllek, kólyenyaw sa' nahan makhawók agko'; tásek kólántexek ekyennaqtamakxa nak egnények xama kélaqtek, kaxnók kólchexeyxchek ánet kélaqta'ák ma'a sẽlmassésseykemxa megkaspóneykxa nak táxa.
Jesús apyetcháseykekxoho nepkések apxegányam
(Lc 15.3-7)
10 “Nágkólwanyoho aqsa chá'a xama enxoho s'e sakcha'a létkók nak. Hakte éltennássek ko'o kéxegke, cham'a Dios apkelásenneykha apkeltaqmelchesso nak chá'a xa sakcha'a létkók nak apheykencha'a chá'a m'a néten nápaqtók Táta. 11 Hakte apwayak axta apteme nak Apketche énxet yaqwayam elwagkasek teyp ma'a ektáha nak chá'a apkelxegányam.
12 “¿Háxko katnehek kéxegke ektáhakxa élchetamso kélwáxok? Yetneyk agkok cien apnaqtósso nepkések xama énxet, keñe exyenmok xama, ¿mekxáyheya aqsa néten egkexe apteykegkaxa pa'at ma'a nápakha noventa y nueve nak, yaqwayam ektamok ma'a nepkések apxegányam nak? 13 Apwetákxeyk agkok ma'a, naqsók ko'o sekxéna kapayhekxohok agko' apwáxok apwetákxo enxoho m'a xama nepkések apxegányam nak, megkaxók ekpayheykekxa apwáxok elanok ma'a noventa y nueve nepkések melxegányam nak. 14 Cháxa aptémakxa nak han ma'a Kélyáp nak kéxegke apha nak néten, mopmenyeyk kaxyenmok xama enxoho s'e sakcha'a nak.
Nentémakxa magyaqmagkásekxeyk senteméssesakxa egmók
(Lc 17.3)
15 “Asagkek agkok apteméssesakxa exchep ma'a aptémo xamo' nak mey'ásseyam, epaqhetches chá'a apxakko', ey'assásegwakxoho nahan chá'a m'a aqsok megyaqhémo. Apkelyahákxók sa' agkok aptáhakxa apcháneya, kataqmelekxak sa' makham apwáxok elanok xép ma'a apyáxeg nak. 16 Sa' agkok elyahákxak aptáhakxa apcháneya, yáneyha sa' xama essenhan apqánet énxet, yaqwayam sa' kóllánekxak amya'a eñama apkelxeyenma m'a apqánet essenhan apqántánxo énxet ektáha apkelweteykegkoho. 17 Sa' agkok nahan elyahákxak aptáhakxa apkelpeywa xa, eltennássekxa sa' ma'a apchaqneykekxexa nak énxet'ák melya'ásseyam; sa' agkok nahan elyahákxohok apkelpeywa m'a énxet'ák melya'ásseyam nak, keñe sa' kóltéhek ma'a aptémakxal'a xama énxet mey'áseyak la'a Dios, essenhan xama m'a énxet apkelmomól'a chá'a selyaqye yaqwayam egkések ma'a Roma.
18 “Naqsók ko'o sektáha séláneya kéxegke, kélmasma nak chá'a kéxegke kalanaxchek keso náxop, kamyawaxchek sa' nahan kalanaxchek ma'a néten, keñe sa' ma'a kélhayo nak chá'a kalanaxchek keso náxop, kólhok sa' nahan kalanaxchek ma'a néten.
19 “Ektáhak nahan ko'o séláneya kéxegke s'e: Apheyásawók agkok mók apkelpeywa kélqánet kéxegke keso náxop yaqwayam elmaxnak aqsok etnahagkok nempeywa nélmaxnagko, egkések sa' nahan ma'a Táta apha nak néten. 20 Hakte cham'a apchaqnákxexa enxoho apqánet essenhan apqántánxo exének sekwesey, axek ko'o nepyeseksa m'a.”
21 Keñe axta apya'eykekxo m'a Pedro, axta aptemék apkelmaxneyeykencha'a Jesús s'e:
—Wesse', ¿háxko ekwánxa ko'o atnehek mayaqmagkáseykekxa setnéssesakxa émók, cham'a setnéssessekmoho enxoho exma ekmaso? ¿Sieteya ekweykmoho?
22 Keñe axta Jesús aptéma apchátegmoweykegko s'e:
—Matnahak ko'o wának xép ekweykmoho siete, wánxa ekweykmoho setenta, siete aptamheykekxoho chá'a.
Jesús apyetcháseykekxoho wesse' apkeláneykha megkamopyósa elanok pók
23 “Cháxa keñamak, ekhémo nak aptémakxa Wesse' apwányam Dios ma'a ektémakxa axta xama wesse' apwányam apmáheyo axta elánekxések weykcha'áhak ma'a apkeláneykha. 24 Apcheynamók axta nahan apkeláneykekxa weykcha'áhak, kélyentameykekxo axta xama m'a ekyawe agko' axta apméyak selyaqye apagkok. 25 Méko axta nahan apyánmagkasakxa enxoho xa wesse' apkeláneykha nak, tén axta wesse' apwányam apkeltémo kólyenyekxak ekha ekyánmaga kólteméssesek kélásenneykha naqsa, yetlo aptáwa', apketchek, tén han ma'a ekyókxoho aqsok apagkok ekyetnakxa axta, yaqwayam enxoho eyánmagkasek ma'a apméyak aqsok. 26 Apkeltekxekweykmek axta aptapnák xapop nápaqtók wesse' apwányam apagkok xa apkeláneykha nak, axta aptemék apkenagkama s'e: ‘Ná epekhés aqsa sekxo', wesse', ayánmagkasek sa' ekyókxoho.’ 27 Apyósek axta nahan apkelányo m'a wesse' apwányam apagkok; apmasséssessegkek axta aqsa nahan ma'a apméyak, keñe apyenyeykekxo.
28 “Xama axta apteyapma m'a, aptahanyeyók axta nahan pók apxegexma axta aptamheykha xa wesse' apkeláneykha nak, apmeykegko axta nahan ketsék selyaqye apagkok. Apyaqhakkassegkek axta apyespok, keñe apmáheyo ewápakha aptéma apkenagkama s'e: ‘¡Eyánmagkas seméyak axta!’ 29 Keñe m'a apxegexma axta aptamheykha apkeltekxekxama aptapnák xapop apmonye'. Axta aptemék apkenagkama s'e: ‘Ná epekhés aqsa sekxo', ayánmagkasek sa' ekyókxoho.’ 30 Keñe axta metnama m'a pók, apchaqxegkessegkek axta aqsa kañe' sẽlpextétamakxa ekwokmoho apyánmagkassama m'a apméyak aqsok. 31 Chaqhegkek axta nahan apkelwáxok ma'a nápakha apkelxegexma'a axta apkeltamheykha apkelweteya ektémakxa m'a pók, apkeltennáseykekxeyk axta wesse' apwányam apagkok ekyókxoho m'a ektáhakxa axta. 32 Tén axta wesse' apwányam apkeltémo kólyentawakxa'. Axta aptemék apkenagkama s'e: ‘¡Séláneykha ekmaso aptémakxa! Ekmasséssessek axta ko'o exchep ma'a ekyókxoho apméyak axta, hakte apkeltamhók axta. 33 Tásók xeyk xépxa kapyóshok elanok ma'a apxegexma, ekhawo sekteméssesakxa exchek ko'o exchep apkepyósawo sélano.’ 34 Aplómok apagko' axta m'a wesse' apwányam, apkeltémok axta kóllegássesagkohok ekwokmoho apyánmagkasa ekyókxoho m'a apméyak.”
35 Axta aptemék nahan Jesús se'e:
—Sa' etnéssesek nahan kéxegkáxa m'a Táta apha nak néten, megkólásekhákxoho enxoho chá'a kélyáxeg ekweykmo kañók agko' kélwáxok.