Setenta años de desolación
1 Palabra que vino a Jeremías acerca de todo el pueblo de Judá en el año cuarto de Joacim hijo de Josías, rey de Judá, el cual era el año primero de Nabucodonosor rey de Babilonia; 2 la cual habló el profeta Jeremías a todo el pueblo de Judá y a todos los moradores de Jerusalén, diciendo: 3 Desde el año trece de Josías hijo de Amón, rey de Judá, hasta este día, que son veintitrés años, ha venido a mí palabra de Jehová, y he hablado desde temprano y sin cesar; pero no oísteis. 4 Y envió Jehová a vosotros todos sus siervos los profetas, enviándoles desde temprano y sin cesar; pero no oísteis, ni inclinasteis vuestro oído para escuchar 5 cuando decían: Volveos ahora de vuestro mal camino y de la maldad de vuestras obras, y moraréis en la tierra que os dio Jehová a vosotros y a vuestros padres para siempre; 6 y no vayáis en pos de dioses ajenos, sirviéndoles y adorándoles, ni me provoquéis a ira con la obra de vuestras manos; y no os haré mal. 7 Pero no me habéis oído, dice Jehová, para provocarme a ira con la obra de vuestras manos para mal vuestro.
8 Por tanto, así ha dicho Jehová de los ejércitos: Por cuanto no habéis oído mis palabras, 9 he aquí enviaré y tomaré a todas las tribus del norte, dice Jehová, y a Nabucodonosor rey de Babilonia, mi siervo, y los traeré contra esta tierra y contra sus moradores, y contra todas estas naciones en derredor; y los destruiré, y los pondré por escarnio y por burla y en desolación perpetua. 10 Y haré que desaparezca de entre ellos la voz de gozo y la voz de alegría, la voz de desposado y la voz de desposada, ruido de molino y luz de lámpara. 11 Toda esta tierra será puesta en ruinas y en espanto; y servirán estas naciones al rey de Babilonia setenta años. 12 Y cuando sean cumplidos los setenta años, castigaré al rey de Babilonia y a aquella nación por su maldad, ha dicho Jehová, y a la tierra de los caldeos; y la convertiré en desiertos para siempre. 13 Y traeré sobre aquella tierra todas mis palabras que he hablado contra ella, con todo lo que está escrito en este libro, profetizado por Jeremías contra todas las naciones. 14 Porque también ellas serán sojuzgadas por muchas naciones y grandes reyes; y yo les pagaré conforme a sus hechos, y conforme a la obra de sus manos.
La copa de ira para las naciones
15 Porque así me dijo Jehová Dios de Israel: Toma de mi mano la copa del vino de este furor, y da a beber de él a todas las naciones a las cuales yo te envío. 16 Y beberán, y temblarán y enloquecerán, a causa de la espada que yo envío entre ellas.
17 Y tomé la copa de la mano de Jehová, y di de beber a todas las naciones, a las cuales me envió Jehová: 18 a Jerusalén, a las ciudades de Judá y a sus reyes, y a sus príncipes, para ponerlos en ruinas, en escarnio y en burla y en maldición, como hasta hoy; 19 a Faraón rey de Egipto, a sus siervos, a sus príncipes y a todo su pueblo; 20 y a toda la mezcla de naciones, a todos los reyes de tierra de Uz, y a todos los reyes de la tierra de Filistea, a Ascalón, a Gaza, a Ecrón y al remanente de Asdod; 21 a Edom, a Moab y a los hijos de Amón; 22 a todos los reyes de Tiro, a todos los reyes de Sidón, a los reyes de las costas que están de ese lado del mar; 23 a Dedán, a Tema y a Buz, y a todos los que se rapan las sienes; 24 a todos los reyes de Arabia, a todos los reyes de pueblos mezclados que habitan en el desierto; 25 a todos los reyes de Zimri, a todos los reyes de Elam, a todos los reyes de Media; 26 a todos los reyes del norte, los de cerca y los de lejos, los unos con los otros, y a todos los reinos del mundo que están sobre la faz de la tierra; y el rey de Babilonia beberá después de ellos.
27 Les dirás, pues: Así ha dicho Jehová de los ejércitos, Dios de Israel: Bebed, y embriagaos, y vomitad, y caed, y no os levantéis, a causa de la espada que yo envío entre vosotros. 28 Y si no quieren tomar la copa de tu mano para beber, les dirás tú: Así ha dicho Jehová de los ejércitos: Tenéis que beber. 29 Porque he aquí que a la ciudad en la cual es invocado mi nombre yo comienzo a hacer mal; ¿y vosotros seréis absueltos? No seréis absueltos; porque espada traigo sobre todos los moradores de la tierra, dice Jehová de los ejércitos.
30 Tú, pues, profetizarás contra ellos todas estas palabras y les dirás: Jehová rugirá desde lo alto, y desde su morada santa dará su voz; rugirá fuertemente contra su morada; canción de lagareros cantará contra todos los moradores de la tierra. 31 Llegará el estruendo hasta el fin de la tierra, porque Jehová tiene juicio contra las naciones; él es el Juez de toda carne; entregará los impíos a espada, dice Jehová.
32 Así ha dicho Jehová de los ejércitos: He aquí que el mal irá de nación en nación, y grande tempestad se levantará de los fines de la tierra. 33 Y yacerán los muertos de Jehová en aquel día desde un extremo de la tierra hasta el otro; no se endecharán ni se recogerán ni serán enterrados; como estiércol quedarán sobre la faz de la tierra. 34 Aullad, pastores, y clamad; revolcaos en el polvo, mayorales del rebaño; porque cumplidos son vuestros días para que seáis degollados y esparcidos, y caeréis como vaso precioso. 35 Y se acabará la huida de los pastores, y el escape de los mayorales del rebaño. 36 ¡Voz de la gritería de los pastores, y aullido de los mayorales del rebaño! Porque Jehová asoló sus pastos. 37 Y los pastos delicados serán destruidos por el ardor de la ira de Jehová. 38 Dejó cual leoncillo su guarida; pues asolada fue la tierra de ellos por la ira del opresor, y por el furor de su saña.
Énxet'ák apmáheyo elmakpok kólnaqlakxak megkatnahakxa apkelókxa
1 Appaqhetchessek axta Wesse' egegkok Jeremías apkeltennasa xama amya'a ekxeyenma nak ma'a apyókxoho énxet'ák Judá, ekweykmo axta cuatro apyeyam apteme wesse' apwányam Joaquim ma'a Judá, Josías axta apketche. Cháxa eyeynókxa axta apyeyam apteme wesse' apwányam Nabucodonosor ma'a Babilonia. 2 Aplegássek axta amya'a Dios appeywa aplegasso Jeremías ma'a apyókxoho énxet'ák Judá, tén han ma'a apheykha axta m'a Jerusalén. Axta aptáhak se'e: 3 “Veintitrés apyeyam ko'o wokmok sepaqhetchesso m'a Wesse' egegkok, eyeynamo m'a ekweykmo axta trece apyeyam apteme wesse' apwányam Josías ma'a Judá, Amón axta apketche, ekwokmoho makham se'e kaxwo nak, alpaqhetchásekxohok axta eykhe chá'a ko'o kéxegke; axta eyke hélyaheykekxa'. 4 Apkeláphássáseykekxeyk axta eykhe chá'a kéxegke Wesse' egegkok ma'a apkeláneykha apkellegasso nak appeywa, axta eyke kéxegke kólháxenmo', axta kólmáheyok kóleyxhok chá'a apkelpeywa tén han kólyahakxohok chá'a. 5 Axta aptemék chá'a apkelánagkama s'e: Kólwátésák kéltémakxa ekmaso, tén han kélláneyak aqsok ekmaso; keñe sa' kólhakha chá'a s'e xapop Wesse' egegkok axta apmésso kéxegke meyke néxa, tén han ma'a kélyapmeyk nano' axta. 6 Nágkólyetlakxa m'a mók aqsok kéláyókxa; nágkólteme éláneykha, nágkólpeykesho nahan. Nágkóllókas Wesse' egegkok kólpeykeshok ma'a aqsok kéláyókxa kéllánéyak kélagko' nak kéxegke, keñe sa' megyahék kéxegke xama enxoho m'a aqsok ekmaso.’ 7 Aptáhak kaxwók Wesse' egegkok se'e: ‘Megkólmáheyók kéxegke hélyahakxoho; éllókassegkek kélpeykessamo m'a aqsok kéláyókxa kélláneyak kélagko' nak kéxegke, cháxa peya sa' kagkések kéxegke aqsok ekmaso xa.
8 “Cháxa keñamak aptáha nak appeywa Wesse' ekha nak apyennaqte s'e: ‘Megkólyaheykekxak chá'a kéxegke sélpaqhetchesso, 9 aláneyha sa' ko'o apyókxoho énxet'ák apheykha nak nexcheyha yetlo séláneykha Nabucodonosor, wesse' apwányam nak ma'a Babilonia, yaqwayam sa' elxegma', ektámegmak se'e apchókxa nak, yetlo apyókxoho énxet'ák apheykha nak kañe', tén han ma'a apyókxoho énxet'ák apheykha nak neyáwa'. Amasséssók sa' ko'o ekyókxoho. Meteymog ektaháneykekxa mók meyke néxa sa' atnessásekxa', negaye agweta', tén han segyegwakkassamo. 10 Amasséssessók sa' ko'o nepyeseksa eklegamaxche m'a kélmeneykmasso nak chá'a ekhem kélessawássessamo, tén han élpayheykekxexa nak chá'a kélwáxok, tén han ma'a élmeneykmásamáxche nak chá'a sẽlyamhopma, tén han ma'a élaqtáweykha nak chá'a m'a meteymog kéltekxekxo, kamassegwók sa' nahan ekwetamaxche élsassóxma m'a cháléwasso. 11 Kólmasséssók sa' ekyókxoho s'e apchókxa nak, ekmaso sa' kóltemessásekxa'. Setenta apyeyam sa' kawomhok apteme apkeláneykha Wesse' apwányam Babilonia xa énxet'ák nak. 12 Wokmek sa' agkok setenta apyeyam, ayaqmagkásekxak sa' ko'o aptémakxa mey'assáxma m'a wesse' apwányam Babilonia tén han ma'a apchókxa nak, cham'a caldeos apchókxa nak, amasséssók sa' meyke néxa. Ko'o sekxeyenma xa, sektáha nak Wesse'. 13 Wának sa' ko'o káhapwak ekyókxoho aqsok sekxeyenma axta chá'a xa apchókxa nak, tén han ekyetna nak eknaqtáxésamaxche s'e weykcha'áhak nak: ekyókxoho aptémakxa axta chá'a apxeyenma Jeremías ma'a sekpeywa sekmáheyókxa ko'o atnéssesek ma'a ekyókxoho apchókxa. 14 Apkelásenneykha sa' nahan etnahagkok ma'a apchókxa élyawe nak tén han ma'a kelwesse'e apkelwányam apkelyennaqte apagko' nak. Cháxa peya sa' ko'o ayaqmagkásekxak ma'a ekpayhawo nak chá'a m'a aqsok apkelánéyak.’”
Énxet'ák apheykha nak apkelókxa kéllegassáseykegkoho
15 Aptáhak axta ko'o seyáneya Wesse' egegkok, Dios apagkok nak Israel: “Elano' s'e egheykok ekláneyo nak vino seklo. Ema, elák sa' chá'a énxet'ák ekyókxoho apchókxa, seyáphasakxa enxoho chá'a exchep. 16 Apyenágkek sa' agkok ma'a, elyekxagkok sa', máxa élyeyháxma sa' etnahagkok eñama m'a kempakhakma peya nak ko'o waha'.”
17 Ekmeyk axta ko'o m'a egheykok apmeykha axta m'a Wesse' egegkok, élágkek axta chá'a énxet'ák apheykha nak ma'a ekyókxoho apkelókxa, seyáphasakxa axta chá'a ko'o m'a Wesse' egegkok. 18 Élágkek axta ko'o m'a énxet'ák Jerusalén, tén han ma'a énxet'ák apheykha nak tegma apkelyawe Judá, yetlo kelwesse'e apkelwányam apagkok tén han apkelámha apmonye'e, yaqwayam enxoho amasséssók, tén han atnessásekxak meyke xama aqsok, tén han aqsok eyeymáxkohol'a kataxche', tén han segyegwakkassamól'a, tén han éñamakxa néltémo hentemegwomhok exma ekmaso, aptamheykegko nak makham se'e kaxwo' nak. 19 Eyágkek axta han ma'a faraón, wesse' apwányam nak Egipto, yetlo apkeláneykha, tén han ma'a apkelámha apmonye'e apagkok, ekweykekxoho m'a apyókxoho énxet'ák apagkok, 20 tén han ma'a pók aptémakxa nak chá'a énxet'ák apheykha m'a; tén han ma'a apyókxoho kelwesse'e apkelwányam nak apchókxa Us, tén han ma'a yókxexma apagkok nak ma'a filisteos: cham'a Ascalón, Gaza, Ecrón, tén han ma'a éleymomáxche axta m'a Asdod; 21 tén han ma'a Edom, Moab tén han Amón; 22 tén han ma'a apyókxoho kelwesse'e apkelwányam nak Tiro tén han Sidón; tén han ma'a apyókxoho kelwesse'e apkelwányam apkelókxa ekhéyak nak neyáwa wátsam ekwányam Mediterráneo; 23 tén han Dedán énxet'ák apagkok, Temá tén han Buz, tén han ma'a énxet'ák apkelmópéssamo nak chá'a apkelyésesso élpayhakxa nápaqta'a; 24 tén han ma'a apyókxoho kelwesse'e apkelwányam nak Arabia; tén han ma'a apyókxoho kelwesse'e apkelwányam apagkok nak ma'a pók aptémakxa énxet'ák apheykha nak ma'a yókxexma meykexa énxet; 25 tén han ma'a apyókxoho kelwesse'e apkelwányam nak Zimrí, Elam, tén han Media: 26 tén han apyókxoho kelwesse'e apkelwányam apheykha nak nexcheyha, apheykha nak chá'a keto' essenhan makhawók chá'a m'a pók, cham'a ekyókxoho apkelókxa nak keso náxop. Axayók sa' eyke ének ma'a wesse' apwányam Babilonia.
27 Tén axta aptáha seyáneya Wesse' egegkok se'e: “Eltennés sa', ko'o sektáha nak Wesse' ekha sekyennaqte, Dios apagkok nak Israel, séltamho énagkok ekweykmoho élnapa tén han apkelyekxágko, tén han ekwokmoho apkelyaqnenágko náxop, yaqwayam enxoho melchempekxeyk néten, eñama m'a kempakhakma peya nak ko'o waha'. 28 Sa' agkok elmak ma'a egheykok, tén han memako enxoho énagkok, etne sa' elának se'e: Aptáhak Wesse' ekha nak apyennaqte s'e: Megkatnehek sa' megkólyenéyak. 29 Hakte weynhok sa' ko'o seyáphasso séllegassáseykegkoho m'a tegma apwányam sélpagkanchessama nak ko'o. ¿Kélaneykeya kéxegke megkóllegássesagko'? Megkatnehek sa' megkóllegassáseykegkoho, hakte wahak sa' ko'o kempakhakma apyókxoho énxet'ák apheykha nak keso náxop. Ko'o sekxeyenma xa, sektáha nak Wesse' ekha sekyennaqte.’
30 “Jeremías, eñes sa' sektáhakxa ko'o sekpeywa s'e ekyókxoho aqsok nak. Sa' etnehek elának se'e:

“Kextegyókek appeywa
Wesse' egegkok ma'a
netnók agko' nak,
cham'a kañe' ekpagkanamaxchexa
aphamakxa nak.
Apkelpáxegkáseyha
apkeltaqnaweygko m'a
nepkések apnaqtósso,
máxa aptáhak ma'a
apkelteyáyam la'a
anmen yámet ekyexna,
apkeltaqnaweygkek ma'a
apyókxoho énxet'ák
apheykha nak keso náxop.
31 Wokmók éxtegyawà m'a
néxa nak xapop,
hakte peyk elyekpelchásseshok
pók aptémakxa énxet'ák ma'a
Wesse' egegkok,
elwónmakha sa' yaqwayam
elyekpelkohok ma'a
apyókxoho énxet'ák apkeletsapmo nak,
yaqwayam yának kólnápekxak
ma'a élmasagcha'a nak apkeltémakxa.
Wesse' egegkok apxeyenma xa.’”

32 Aptáhak Wesse' ekha apyennaqte s'e:
“Katekxeyagkohok sa' mók kawak
aqsok ekmaso m'a xama apkelókxa,
tekkek éxchahayam ekyennaqte agko'
eñama m'a néxa xóp nak.”
33 Kaxnagkok sa' aphopák
ekyókxoho yókxexma nak keso náxop
apkelnapma nak
Wesse' egegkok xa ekhem nak.
Méko sa' kalekxagwaha kalano',
méko sa' nahan kalmekxak aphopák
yaqwayam kalátawañek;
exnagkokxak sa' aqsa náxop
ektémól'a aqsok ekteyásekha.
34 ¡Kólwehesha, keláneykha nepkések,
kólwehesha eñama
kéllegeykegkoho ekmáske!
¡Kéxegke, kélnaqleykha
nak chá'a nepkések,
kólpexyawha náxop!
Hakte wokmek ekhem
nentekyómakxa',
kóltekyók sa' kéxegke,
aptémól'a etekyók ma'a
nepkések apkelennay'a apnaqmele.

35 Mopwancha'ak sa'
elxeganmok ma'a
keláneykha nepkések nak,
mopwanchek sa' elegketakpok ma'a
apnaqleykha nak chá'a nepkések.
36 Apkelwehéseyha m'a
keláneykha nepkések,
apkelwehéseyha apkellegágkoho
ekmáske m'a
apnaqleykha nak chá'a nepkések,
hakte apmasséssessekmek
Wesse' egegkok ma'a pa'at apagkok.
37 Aplókek Wesse' egegkok,
keñe aptawáseyncha'a m'a
yókxexma ektaqmalma apagkok nak.
38 Máxa aptáhak aptepa m'a
yámakméwa ekteyapmal'a axagkok,
meyke xama aqsok tamhákxak ma'a
apkelókxa nak,
hakte aplókók apagko' ma'a
Wesse' egegkok,
apcha'ak kempakhakma
ekmaso agko'.