La pascua
1 Habló Jehová a Moisés y a Aarón en la tierra de Egipto, diciendo: 2 Este mes os será principio de los meses; para vosotros será este el primero en los meses del año. 3 Hablad a toda la congregación de Israel, diciendo: En el diez de este mes tómese cada uno un cordero según las familias de los padres, un cordero por familia. 4 Mas si la familia fuere tan pequeña que no baste para comer el cordero, entonces él y su vecino inmediato a su casa tomarán uno según el número de las personas; conforme al comer de cada hombre, haréis la cuenta sobre el cordero. 5 El animal será sin defecto, macho de un año; lo tomaréis de las ovejas o de las cabras. 6 Y lo guardaréis hasta el día catorce de este mes, y lo inmolará toda la congregación del pueblo de Israel entre las dos tardes. 7 Y tomarán de la sangre, y la pondrán en los dos postes y en el dintel de las casas en que lo han de comer. 8 Y aquella noche comerán la carne asada al fuego, y panes sin levadura; con hierbas amargas lo comerán. 9 Ninguna cosa comeréis de él cruda, ni cocida en agua, sino asada al fuego; su cabeza con sus pies y sus entrañas. 10 Ninguna cosa dejaréis de él hasta la mañana; y lo que quedare hasta la mañana, lo quemaréis en el fuego. 11 Y lo comeréis así: ceñidos vuestros lomos, vuestro calzado en vuestros pies, y vuestro bordón en vuestra mano; y lo comeréis apresuradamente; es la pascua de Jehová. 12 Pues yo pasaré aquella noche por la tierra de Egipto, y heriré a todo primogénito en la tierra de Egipto, así de los hombres como de las bestias; y ejecutaré mis juicios en todos los dioses de Egipto. Yo Jehová. 13 Y la sangre os será por señal en las casas donde vosotros estéis; y veré la sangre y pasaré de vosotros, y no habrá en vosotros plaga de mortandad cuando hiera la tierra de Egipto.
14 Y este día os será en memoria, y lo celebraréis como fiesta solemne para Jehová durante vuestras generaciones; por estatuto perpetuo lo celebraréis. 15 Siete días comeréis panes sin levadura; y así el primer día haréis que no haya levadura en vuestras casas; porque cualquiera que comiere leudado desde el primer día hasta el séptimo, será cortado de Israel. 16 El primer día habrá santa convocación, y asimismo en el séptimo día tendréis una santa convocación; ninguna obra se hará en ellos, excepto solamente que preparéis lo que cada cual haya de comer. 17 Y guardaréis la fiesta de los panes sin levadura, porque en este mismo día saqué vuestras huestes de la tierra de Egipto; por tanto, guardaréis este mandamiento en vuestras generaciones por costumbre perpetua. 18 En el mes primero comeréis los panes sin levadura, desde el día catorce del mes por la tarde hasta el veintiuno del mes por la tarde. 19 Por siete días no se hallará levadura en vuestras casas; porque cualquiera que comiere leudado, así extranjero como natural del país, será cortado de la congregación de Israel. 20 Ninguna cosa leudada comeréis; en todas vuestras habitaciones comeréis panes sin levadura.
21 Y Moisés convocó a todos los ancianos de Israel, y les dijo: Sacad y tomaos corderos por vuestras familias, y sacrificad la pascua. 22 Y tomad un manojo de hisopo, y mojadlo en la sangre que estará en un lebrillo, y untad el dintel y los dos postes con la sangre que estará en el lebrillo; y ninguno de vosotros salga de las puertas de su casa hasta la mañana. 23 Porque Jehová pasará hiriendo a los egipcios; y cuando vea la sangre en el dintel y en los dos postes, pasará Jehová aquella puerta, y no dejará entrar al heridor en vuestras casas para herir. 24 Guardaréis esto por estatuto para vosotros y para vuestros hijos para siempre. 25 Y cuando entréis en la tierra que Jehová os dará, como prometió, guardaréis este rito. 26 Y cuando os dijeren vuestros hijos: ¿Qué es este rito vuestro?, 27 vosotros responderéis: Es la víctima de la pascua de Jehová, el cual pasó por encima de las casas de los hijos de Israel en Egipto, cuando hirió a los egipcios, y libró nuestras casas. Entonces el pueblo se inclinó y adoró. 28 Y los hijos de Israel fueron e hicieron puntualmente así, como Jehová había mandado a Moisés y a Aarón.
Muerte de los primogénitos
29 Y aconteció que a la medianoche Jehová hirió a todo primogénito en la tierra de Egipto, desde el primogénito de Faraón que se sentaba sobre su trono hasta el primogénito del cautivo que estaba en la cárcel, y todo primogénito de los animales. 30 Y se levantó aquella noche Faraón, él y todos sus siervos, y todos los egipcios; y hubo un gran clamor en Egipto, porque no había casa donde no hubiese un muerto. 31 E hizo llamar a Moisés y a Aarón de noche, y les dijo: Salid de en medio de mi pueblo vosotros y los hijos de Israel, e id, servid a Jehová, como habéis dicho. 32 Tomad también vuestras ovejas y vuestras vacas, como habéis dicho, e idos; y bendecidme también a mí.
33 Y los egipcios apremiaban al pueblo, dándose prisa a echarlos de la tierra; porque decían: Todos somos muertos. 34 Y llevó el pueblo su masa antes que se leudase, sus masas envueltas en sus sábanas sobre sus hombros. 35 E hicieron los hijos de Israel conforme al mandamiento de Moisés, pidiendo de los egipcios alhajas de plata, y de oro, y vestidos. 36 Y Jehová dio gracia al pueblo delante de los egipcios, y les dieron cuanto pedían; así despojaron a los egipcios.
Los israelitas salen de Egipto
37 Partieron los hijos de Israel de Ramesés a Sucot, como seiscientos mil hombres de a pie, sin contar los niños. 38 También subió con ellos grande multitud de toda clase de gentes, y ovejas, y muchísimo ganado. 39 Y cocieron tortas sin levadura de la masa que habían sacado de Egipto, pues no había leudado, porque al echarlos fuera los egipcios, no habían tenido tiempo ni para prepararse comida.
40 El tiempo que los hijos de Israel habitaron en Egipto fue cuatrocientos treinta años. 41 Y pasados los cuatrocientos treinta años, en el mismo día todas las huestes de Jehová salieron de la tierra de Egipto. 42 Es noche de guardar para Jehová, por haberlos sacado en ella de la tierra de Egipto. Esta noche deben guardarla para Jehová todos los hijos de Israel en sus generaciones.
43 Y Jehová dijo a Moisés y a Aarón: Esta es la ordenanza de la pascua; ningún extraño comerá de ella. 44 Mas todo siervo humano comprado por dinero comerá de ella, después que lo hubieres circuncidado. 45 El extranjero y el jornalero no comerán de ella. 46 Se comerá en una casa, y no llevarás de aquella carne fuera de ella, ni quebraréis hueso suyo. 47 Toda la congregación de Israel lo hará. 48 Mas si algún extranjero morare contigo, y quisiere celebrar la pascua para Jehová, séale circuncidado todo varón, y entonces la celebrará, y será como uno de vuestra nación; pero ningún incircunciso comerá de ella. 49 La misma ley será para el natural, y para el extranjero que habitare entre vosotros.
50 Así lo hicieron todos los hijos de Israel; como mandó Jehová a Moisés y a Aarón, así lo hicieron. 51 Y en aquel mismo día sacó Jehová a los hijos de Israel de la tierra de Egipto por sus ejércitos.
Ekhem Pascua
1 Apkelpaqhetchessek axta Wesse' egegkok Moisés tén han Aarón ma'a Egipto. Aptáhak axta apkeláneya s'e:
2 “Keso pelten nak, katnehek sa' ekhem kélagkok kéxegke, pelten apkemha apmonye' apyeyam nak. 3 Kólteme sa' kólának apyókxoho israelitas se'e: ‘Keso ekhem diez sa', keso pelten nak se'e, kélxama sa' chá'a kólmok kéxegke xama nepkések apketkok essenhan xama yát'ay apketkok ektáhakxa nak chá'a kélhawóxama xamo' kélxagkok, xama sa' chá'a m'a xama tegma. 4 Ántawók sa' agkok chá'a ekheykha xama tegma yaqwayam katawagkok ekyókxoho m'a aqsok kéltósso ápetek, tén sa' ma'a ektáha nak apxagkok ma'a tegma, epasmekxak sa' etwok xamo' ma'a ektáhakxa nak chá'a ketók apxagkok, emlaskok sa' ma'a apwánxa enxoho apxámokma énxet apheykha, tén han ma'a ekwánxa enxoho chá'a néxa apto m'a xama. 5 Xama apyeyam agkok sa' nahan chá'a katnehek ma'a kéltósso nak, tén han kennawo', meyke enxoho ekmaso m'a ekyókxa, xama nepkések essenhan yát'ay apketkok. 6 Kóltaqmelchesek sa' ekweykmoho ekhem catorce keso pelten nak se'e, tén sa' xa ekhem nak, apyókxoho énxet'ák Israel sa' chá'a elnápok ma'a amonye' ektaxnól'a ekhem. 7 Kólmok sa' nahan éma agkok ma'a aqsok kéltósso nak, tén sa' kóltexneygkok ma'a ekyókxoho atña'ák kélagkok néten tén han ma'a nekhaw'ék nak, cham'a kéltókagkaxa enxoho m'a aqsok kéltósso ápetek. 8 Cháxa axta'a nak kóltawagkok sa' ápetek kélyaqxaqxo, ekyepetche m'a pánaqte áwa' ekmáske nak tén han ma'a kelpasmaga meyke nak kempáseyak. 9 Nágkóltow aqsa ketse enxoho m'a wetek nak tén han ma'a kélhanma nak aqsa kélyeta yegmen kélmakhetchesso. Kélyaqxaqxo eyke chá'a payhawok kóltók ma'a ekyókxoho nak aqsok kéltósso ápetek, cham'a akqátek nak, amagkok, tén han ma'a ekhéyak nak awáxok. 10 Megkeyméxchek nahan kóleymok yaqwayam enxoho kólmaha makham mók ekhem. Yetneyk sa' agkok eyeymomáxche ketse', kéméxcheyk kólwatnekxa'. 11 Kólántaxnekxa sa' kélántaxno, kólatchásekxa sa' kélatchesso kélmagkok, ekyetlómo kélméyak kélmék ma'a yámet kéltasqapeykha, kóltawák sa' ekpekhe m'a aqsok kéltósso ápetek, hakte cháxa mólwagqayam ektámaxche Wesse' egegkok ekhem apagkok Pascua xa. 12 Cháxa axta'a nak, aweynchamha sa' ko'o m'a ekyókxoho nak kañe' Egipto, alnápok sa' chá'a xama tegma étchek átnaha apketkók ma'a egipcia, tén han ma'a émha amonye' ekwete nak étkók ma'a apnaqtósso. Alyekpexchetagkok sa' nahan ko'o m'a ekyókxoho aqsok kéláyókxa nak chá'a m'a kañe' Egipto. Ko'o sekxeyenma xa, sektáha nak Wesse'.
13 “Éma sa' eyke kéxegke kólmaha kólqahasagkok ma'a tegma kélhágkaxa enxoho. Tén sa' sélnapa enxoho ko'o m'a egipcios, megkóletsephek sa' kélxama kéxegke, hakte ótak sa' chá'a m'a éma, tén sa' ayeykhak aqsa chá'a. 14 Cháxa ekhem nak, eyéméxko chá'a kéxegke kaxénwakxohok kélwáxok tén han kóllának chá'a xama kélessawássessamo ekwányam agko' eñama Wesse' egegkok. Kóllának sa' chá'a kéxegke meyke néxa xa yaqwayam sa' kawakxohok apkelánéyak ma'a kélketchek tén han ma'a aptawán'ák nak. 15 Kóltawagkok sa' kelpasmaga meyke kempáseyak ekweykmoho siete ekhem; tásek sa' megkólpekkenek kempáseyak kélxanák se'e émha amonye' ekhem nak. Énxet ektáhakxa enxoho apto kelpasmaga ekyetlómo kempáseyak neyseksa s'e siete ekhem nak, kóltekkesek sa' nepyeseksa m'a énxet'ák Israel. 16 Kéméxcheyk chá'a kóllának kélaqneykekxa ektaqmalma m'a émha amonye' ekhem nak, ekhawo nahan ma'a ekhem siete. Cháxa ekhem nak méko sa' xama enxoho nentamheykha, megkatnaha enxoho chá'a yaqwayam elának apto m'a xama énxet. 17 Kéméxcheyk chá'a kéxegke kólessawásseshok ma'a kelpasmaga meyke kempáseyak, hakte cháxa ekhem nak sélantekkesakxa axta ko'o kéxegke kélyókxoho m'a Egipto. Kóllának sa' chá'a kéxegke meyke néxa xa yaqwayam sa' kawakxohok apkelánéyak ma'a kélketchek tén han ma'a aptawán'ák nak. 18 Kóltawagkok sa' kelpasmaga meyke kempáseyak eyeynamo m'a ekhem catorce taxnám apkemha apmonye' pelten nak, ekweykmoho ekhem veintiuno taxnám ekhawo nahan se'e pelten nak. 19 Siete ekhem sa' kammohok meyke kempáseyak ma'a kélxanák nak, hakte énxet ektáhakxa enxoho apto kelpasmaga ekyetlómo kempáseyak, kóltekkesek sa' ma'a kañe' Israel, megkeyxek sa' ma'a énxet apkeñama nak mók apkelókxa tén han ma'a apkelókxa apagko' nak. 20 Nágkóltow chá'a xama enxoho m'a aqsok ekyetlómo nak kempáseyak, cham'a kélmakókxa enxoho chá'a kólhamok, kéméxcheyk kóltawagkok aqsa chá'a m'a kelpasmaga meyke nak kempáseyak.’”
21 Tén axta Moisés apkeltamho kólnaqlósawakxések ma'a apyókxoho apkelámha apmonye'e israelitas. Aptáhak axta apkeláneya s'e: “Kólxeg, kóltegyesha sa' chá'a xama nepkések apketkok essenhan xama yát'ay apketkok kélhawóxama, kólnáhap sa' nahan yaqwayam kóllának ektámaxche megkólwagqayam ekhem yaqwánxa sa' elyeykhagkok aqsa kélxanák ma'a Dios apkelásenneykha tekyawa yapmeyk, éltamhomaxchexa nak Pascua. 22 Sokpayhe ekwányam sa' eyke kólyetmok ma'a éma nak; tén sa' natámen kólmok yámet aktog hisopo kélexyesso naw'a kólatchesek ma'a éma nak, tén sa' kóltexneygkok chá'a m'a ekyókxoho atña'ák nekhaw'ék nak kélxanák. Méko sa' kélxama enxoho kéxegke kélwanchek kólántépok kélxagkok ma'a amonye' élseye sa'. 23 Apmahágkek sa' agkok Wesse' egegkok peya enxoho elnápok ma'a egipcios, étak sa' chá'a éma m'a ekyókxoho atña'ák nekhaw'ék nak, tén sa' eyeykha aqsa chá'a xa tegma nak. Megyohok sa' etxek Wesse' egegkok kañe' kélxagkok kéxegke m'a tekyawa yáp. 24 Kólyahakxohok sa' chá'a kéxegke s'e kélánémaxchexa nak chá'a kóltéhek tén han ma'a kéltawán'ák kélnentámen nak, katnehek sa' xama segánamakxa meyke néxa kélagkok. 25 Kélántaxneyk sa' agkok kéxegke m'a xapop apmáheyókxa nak egkések ma'a Wesse' egegkok, ekhawo nak ma'a apkeltennassama axta egkések, kéméxcheyk kólxegkesek aqsa kéllane s'e ektéma nak megkólwagqayam. 26 Aptemék sa' agkok nahan elmaxneyha kélketchek se'e: ‘¿Yaqsa nélteme xa ektéma nak kéllana?’ 27 Sa' kóltéhek kólátegmowagkokxak kéxegke s'e: ‘Keso aqsok kéltósso ekmatñà ekhem mólwagqayam Pascua, eñama m'a Wesse' egegkok. Hakte cham'a apkelnapa axta egipcios, apkelyeykhágkek axta aqsa chá'a apxanák ma'a israelitas apheykha axta m'a kañe' Egipto, keñe axta apkelweykmo negko'o teyp ma'a neghawóxama.’”
Tén axta apkelháxahánto m'a israelitas apkelpeykásawo. 28 Tén axta apkelxega, apkelánegko ekyókxoho m'a aptémakxa axta Wesse' egegkok apkeltémókxa etnahagkok ma'a Moisés tén han ma'a Aarón.
Kélketchek átnaha apketkók apkeletsapma
29 Axta'a eyseksók axta apkelnapa Wesse' egegkok kélketchek átnaha apketkók xama tegma chá'a m'a kañe' Egipto. Axta nahan cheynawok sekxók ma'a faraón apketche átnaha apketkok aphama axta chá'a m'a taháno ekyawe ektaqmalma, ekweykekxoho m'a apketchek átnaha apketkók nak ma'a énxet'ák apheykha axta kañe' negmomaxchexa, tén axta nahan ma'a émha amonye' ekwete étkók nak ma'a aqsok kélnaqtósso. 30 Apxatakha'ak axta faraón xa axta'a nak, tén han ma'a apkeláneykha, tén han ma'a apyókxoho egipcios, legáxcheyk axta éllekxagwomáxche ekyawe agko' ma'a ekyókxoho kañe' Egipto. Méko axta nahan xama tegma enxoho magwet'akxa megyetsapma. 31 Cháxa axta'a apkeltamhókxa axta kólnaqlósawakxések faraón ma'a Moisés tén han Aarón. Aptáhak axta apkeláneya s'e:
—Kólxeg, kólántép nepyeseksa énxet'ák ahagkok, kéxegke tén han ma'a israelitas. Kólxeg heykxe kólpeykeshok ma'a Wesse' kélagkok, ekhawo m'a kélxeyenma nak chá'a. 32 Kólnaqlow sa' nahan ma'a nepkések kélnaqtósso tén han ma'a weyke, kélmámenyého nak chá'a kólnaqlók, tén sa' kólxog. Eyke hélmaxnéssesek sa' ko'óxa m'a Dios.
33 Kelpekhéssek axta nahan elántépok heykxe apkelókxa egipcios ma'a israelitas, hakte xénchek axta apkelwáxok eletsapok katnehek ma'a apyókxoho nak. 34 Apkelhaxyawássekxeyk axta israelitas ma'a hótáhap kélyelaqtésso meyke axta kélenchehe makham ma'a kempáseyak, yetlo m'a kélxata nak. Apyókxoho axta nahan apkelyaqsásegkokxak ma'a apkelnaqta tén axta apkelpatmeykxo. 35 Aptamhágkek axta nahan ma'a apkeltémókxa axta etnahagkok ma'a Moisés, apkelmaxneyágkek axta egipcios ma'a aqsok étkók éltaqmalma sawo ekyátekto élmomnáwa nak, tén han ma'a sawo ekmope élmomnáwa nak, tén han ma'a apkelántaxno. 36 Apkelmeyásegkek axta nahan meyke apmeyágweykekxa ekyókxoho aqsok apagkok apkelmaxneyakxa enxoho chá'a israelitas ma'a egipcios, hakte Wesse' egegkok axta keñamak apteméssesso. Axta keñamak apsawhéssamo aqsok apagkok egipcios ma'a israelitas.
Israelitas apkelánteyapma Egipto
37 Apkelántekkek axta israelitas ma'a yókxexma Ramsés apkelmeyákxo m'a yókxexma Sucot. Meyke kélyetsáteykekxa axta nahan ekwánxa m'a kelán'ák tén han ma'a sakcha'álétkók, ketók seiscientos mil énxet axta apweykmok apyókxoho apkelxega náxap'ák, élyennaqte nak apyempe'ék. 38 Apxámok apagko' axta nahan apkelyetlawa m'a pók aptémakxa nak chá'a énxet, apxámok axta nahan ma'a nepkések tén han ma'a weyke. 39 Apkelánegkek axta aqsa nahan pók aptémakxa kelpasmaga meyke kempáseyak ma'a hótáhap kélyélaqtésso apkelhaxyawáséyak axta m'a Egipto, cham'a meyke axta makham kélénchehe m'a kempáseyak, hakte méko axta ekhem apagkok yaqwayam elanagkok aptéyak apkelántekkesa ekpekhe agko' apkelókxa m'a egipcios.
40 Cuatrocientos treinta apyeyam axta apweykmok apheykha israelitas ma'a Egipto. 41 Cháxa ekhem nak, apwokmo axta cuatrocientos treinta apyeyam, apkelántekkek axta apyókxoho Wesse' egegkok sẽlpextétamo apagkok ma'a apkelókxa nak. 42 Apheyk axta nahan apkeláneyncha'a apmako elántekkesek Wesse' egegkok Egipto xa axta'a nak. Cháxa eyéméxko nak han chá'a elanagkok apkelánteyápeykmoho israelitas ekweykekxoho aptawán'ák neptámen meyke néxa xa, hakte cháxa axta'a apagkok Wesse' egegkok xa.
Segánamakxa ekxeyenma nak apkelánteyapmakxa israelitas
43 Aptáhak axta apkeláneya Wesse' egegkok Moisés tén han Aarón se'e:
“Keso yaqwánxa katnehek segánamakxa agkok ekhem ektámáxchexa nak kéltósso ápetek ekhem Pascua s'e: Méko sa' xama énxet megkatnaha nak kélenyémeyo xamo' apwanchek etwok kéltósso ekmatñà ápetek, 44 sa' eyke m'a kélásenneykha naqsa apmomap nak kélyánmagkasso selyaqye, apwanchek etwok, ektáha enxoho sekxók kélyenyekhássesso m'a nekha apyempehek. 45 Méko sa' xama énxet enxoho megkatnaha nak kélpeywomo xamo', cham'a apwe nak yaqwatakxoho essenhan ma'a ekha nak apxawe kélyánmagkasso aptamheykha, apwanchek etwok kéltósso ápetek. 46 Xama tegma sa' aqsa wánxa katawaxche'. Megkóltekkesek sa' nahan kañe' kélxagkok ketse enxoho m'a kéltósso ápetek ekmatñà nak, megkólekkexchesek sa' nahan ma'a axchakkok nak. 47 Sa' etnahagkok apyókxoho israelitas xa. 48 Yetneyk agkok xama énxet megkatnaha nak kélpeywomo xamo' apha kélnepyeseksa kéxegke apmáheyo enxoho elának ma'a ektámaxche mólwagqayam nak Wesse' egegkok ekhem apagkok, cham'a Pascua, kéméxcheyk sekxo' kólának kólyenyekhássesagkok nekha apyempe'ék ma'a apyókxoho apnámakkok apkelennay'a nak, tén sa' natámen apwanchek elána', hakte máxa appalleykemxa apancha'awók sa' etnahagkok se'e apkelókxa nak. Mopwanchek eyke etwok kéltósso ápetek ma'a meyke enxoho kélyenyekhássesso nekha apyempehek. 49 Sa' etnehek nahan apkelyeheykekxoho appalleykemxa apagko' nak apkelókxa s'e segánamakxa nak, tén han ma'a megkatnaha nak kélpeywomo xamo' apheykha nak kélnepyeseksa kéxegke.”
50 Apkelánegkek axta nahan israelitas ma'a ekyókxoho apkeltémókxa axta etnahagkok Wesse' egegkok ma'a Moisés tén han Aarón. 51 Cháxa ekhem apkelántekkesakxa axta nahan Wesse' egegkok Egipto m'a énxet'ák apxámokma nak israelitas.