1 Acuérdate de tu Creador en los días de tu juventud, antes que vengan los días malos, y lleguen los años de los cuales digas: No tengo en ellos contentamiento; 2 antes que se oscurezca el sol, y la luz, y la luna y las estrellas, y vuelvan las nubes tras la lluvia; 3 cuando temblarán los guardas de la casa, y se encorvarán los hombres fuertes, y cesarán las muelas porque han disminuido, y se oscurecerán los que miran por las ventanas; 4 y las puertas de afuera se cerrarán, por lo bajo del ruido de la muela; cuando se levantará a la voz del ave, y todas las hijas del canto serán abatidas; 5 cuando también temerán de lo que es alto, y habrá terrores en el camino; y florecerá el almendro, y la langosta será una carga, y se perderá el apetito; porque el hombre va a su morada eterna, y los endechadores andarán alrededor por las calles; 6 antes que la cadena de plata se quiebre, y se rompa el cuenco de oro, y el cántaro se quiebre junto a la fuente, y la rueda sea rota sobre el pozo; 7 y el polvo vuelva a la tierra, como era, y el espíritu vuelva a Dios que lo dio. 8 Vanidad de vanidades, dijo el Predicador, todo es vanidad.
Resumen del deber del hombre
9 Y cuanto más sabio fue el Predicador, tanto más enseñó sabiduría al pueblo; e hizo escuchar, e hizo escudriñar, y compuso muchos proverbios. 10 Procuró el Predicador hallar palabras agradables, y escribir rectamente palabras de verdad.
11 Las palabras de los sabios son como aguijones; y como clavos hincados son las de los maestros de las congregaciones, dadas por un Pastor. 12 Ahora, hijo mío, a más de esto, sé amonestado. No hay fin de hacer muchos libros; y el mucho estudio es fatiga de la carne.
13 El fin de todo el discurso oído es este: Teme a Dios, y guarda sus mandamientos; porque esto es el todo del hombre. 14 Porque Dios traerá toda obra a juicio, juntamente con toda cosa encubierta, sea buena o sea mala.
1 Kaxén apwáxok ma'a aptáha axta exchep Apkelane, keso aptáhakxa nak makham apketkok, mewánxa nak makham ekhem ekyentaxnakxa negha; kammok sa' apyeyam yaqwayam etnehek appeywa s'e: “Mehepeykessáseykekxak ko'o ewáxok ektémakxa sekha.” 2 Elána' sa' kaxwók xa, megkamassakxa nak makham éltátchesso ekhem, tén han pelten, tén han yaw'a, megkamassakxa nak makham yaphope natámen ekmámeye. 3 Kawak sa' ekhem yaqwayam etnehek apkelpexyennameykha m'a apkeltaqmelchesso nak wesse' apwányam apxagkok, elháxeheykha sa' ma'a énxet'ák apkelyennaqte axta, ántawók sa' kaleymaxchek ma'a kelán'ák éltekxeyéyak nak chá'a aqsok aktek, kamaskok sa' éltekxeyágko, keñe m'a élteyányeykha nak chá'a átog étkók, kasextohok sa' élyekpelchéxma. 4 Wokmek sa' agkok xa ekhem nak, kólapagkokxak sa' atña'ák ma'a nentaxnamakxa nak ámay; kamaskok sa' eklegáxko éxtegyawasso m'a kéltekxekxamakxa nak aqsok aktek; kalpáwak sa' chá'a náta, kamaskok sa' eyke éllegasa m'a ekmátsa nak élpáwá; 5 keyxchek sa' chá'a kalchántaxchek ma'a netno nak, kalmeneyxchek sa' chá'a m'a ámay nak.

Elyapweygkok sa'
mokwa naxma,
eltaqnaweykpok sa' sawa',
mékoho sa' katnekxak ma'a
yámet ekha nak am'ák.
Hakte ewenchepekxak chá'a énxet
meyke apweyktámho,
keñe ámay kañexchek chá'a
kéllekxagweykha
eñama apkeletsapma.

6 Kaxén apwáxok aptáha axta exchep Apkelane, megkalyetyapakxa nak makham axát'ák ma'a sawo ekmope ekmomnáwa nak, tén han metnahakxa nak makham nápakha'a apketkok ma'a sógweygke kéllane nak sawo ekyátekto ekmomnáwa; mepaqxakxa nak makham yátegwáxwa m'a kélpekkenma nak nekha ekteyapmakxa yegmen, megkalyetyapakxa nak makham táma m'a kélyekwe nak yegmen yámelchet. 7 Keñe sa' natámen xa, xapop sa' katnekxak makham ma'a ánek nak, ekhawo ektémakxa axta nano', keñe sa' eghagák kalmeyekxak ma'a aphakxa nak Dios, cham'a aptáha axta segmésso.

8 Ko'o Séltenneykencha'awól'a,
ekxénákxók ko'o makham se'e:
¡Kaqhók agwetak aqsok!
¡Ekyókxoho ekteme
aqsok eyaqhémo agweta'!
Ektemegwánxa néxa
9 Neyseksa apyáncháseykegkoho axta apya'áseykegkoho aqsok ma'a Apkeltenneykencha'awo axta chá'a, axta elwátesseykmok han apkelxekmósso énxet'ák ektémakxa nak apyekpelchémo. Kélméssegkek axta han aptamheykha yaqwayam eltámésakpok ekxámokma m'a amya'a segaqhássessamo nak senxeyenma, kéltémók axta han etaqmelcheshok apkeláneykekxa apnaqtáxéséyak. 10 Apkelenxáneykmek axta han étekxak ma'a amya'a ekleklamo nak apwáxok énxet, yaqwayam enxoho etaxaksek ektémakxa apweteykekxa aqsok, ekteme nak ekmámnaqsoho.
11 Énxet apkelya'áseykegkoho nak aqsok, máxa yámet élmahantal'a naw'a m'a apkelxeyenma nak aqsok, kélánchásekxeyk agkok ma'a apkelxeyenma nak aqsok, máxa láwa élmahantal'a naw'a kélatcháseyak nak aqsok katnekxa', cham'a apkelatcháseyak la'a xama apkeláneykha nepkések. 12 Énxet éltámeye nak chá'a xa aqsok nak, xámók chá'a katnehek aqsok eyésso. Weykcha'áhak nenlane ekteme megkasawhomáxche', néltámesáxcheyk agkok han chá'a ekwenaqte, hegyampaksohok chá'a.
13 Wánxa amya'a kéllegasso. Penchásexcheyk kaxwók ekxénamaxche aqsok. Etne apcháyo Dios, elána' m'a apkeltémókxa nak antéhek, hakte cháxa yaqwayam chá'a elanagkok énxet xa. 14 Dios sa' elyekpelkohok ma'a ekyókxoho aqsok nenlánéyak nak, cham'a aqsok ektaqmela nak, essenhan ma'a aqsok ekmaso nak, megkeyxek ma'a nempósso nak aqsok nenlane.