Expiación de un asesinato cuyo autor se desconoce
1 Si en la tierra que Jehová tu Dios te da para que la poseas, fuere hallado alguien muerto, tendido en el campo, y no se supiere quién lo mató, 2 entonces tus ancianos y tus jueces saldrán y medirán la distancia hasta las ciudades que están alrededor del muerto. 3 Y los ancianos de la ciudad más cercana al lugar donde fuere hallado el muerto, tomarán de las vacas una becerra que no haya trabajado, que no haya llevado yugo; 4 y los ancianos de aquella ciudad traerán la becerra a un valle escabroso, que nunca haya sido arado ni sembrado, y quebrarán la cerviz de la becerra allí en el valle. 5 Entonces vendrán los sacerdotes hijos de Leví, porque a ellos escogió Jehová tu Dios para que le sirvan, y para bendecir en el nombre de Jehová; y por la palabra de ellos se decidirá toda disputa y toda ofensa. 6 Y todos los ancianos de la ciudad más cercana al lugar donde fuere hallado el muerto lavarán sus manos sobre la becerra cuya cerviz fue quebrada en el valle; 7 y protestarán y dirán: Nuestras manos no han derramado esta sangre, ni nuestros ojos lo han visto. 8 Perdona a tu pueblo Israel, al cual redimiste, oh Jehová; y no culpes de sangre inocente a tu pueblo Israel. Y la sangre les será perdonada. 9 Y tú quitarás la culpa de la sangre inocente de en medio de ti, cuando hicieres lo que es recto ante los ojos de Jehová.
Diversas leyes
10 Cuando salieres a la guerra contra tus enemigos, y Jehová tu Dios los entregare en tu mano, y tomares de ellos cautivos, 11 y vieres entre los cautivos a alguna mujer hermosa, y la codiciares, y la tomares para ti por mujer, 12 la meterás en tu casa; y ella rapará su cabeza, y cortará sus uñas, 13 y se quitará el vestido de su cautiverio, y se quedará en tu casa; y llorará a su padre y a su madre un mes entero; y después podrás llegarte a ella, y tú serás su marido, y ella será tu mujer. 14 Y si no te agradare, la dejarás en libertad; no la venderás por dinero, ni la tratarás como esclava, por cuanto la humillaste.
15 Si un hombre tuviere dos mujeres, la una amada y la otra aborrecida, y la amada y la aborrecida le hubieren dado hijos, y el hijo primogénito fuere de la aborrecida; 16 en el día que hiciere heredar a sus hijos lo que tuviere, no podrá dar el derecho de primogenitura al hijo de la amada con preferencia al hijo de la aborrecida, que es el primogénito; 17 mas al hijo de la aborrecida reconocerá como primogénito, para darle el doble de lo que correspondiere a cada uno de los demás; porque él es el principio de su vigor, y suyo es el derecho de la primogenitura.
18 Si alguno tuviere un hijo contumaz y rebelde, que no obedeciere a la voz de su padre ni a la voz de su madre, y habiéndole castigado, no les obedeciere; 19 entonces lo tomarán su padre y su madre, y lo sacarán ante los ancianos de su ciudad, y a la puerta del lugar donde viva; 20 y dirán a los ancianos de la ciudad: Este nuestro hijo es contumaz y rebelde, no obedece a nuestra voz; es glotón y borracho. 21 Entonces todos los hombres de su ciudad lo apedrearán, y morirá; así quitarás el mal de en medio de ti, y todo Israel oirá, y temerá.
22 Si alguno hubiere cometido algún crimen digno de muerte, y lo hiciereis morir, y lo colgareis en un madero, 23 no dejaréis que su cuerpo pase la noche sobre el madero; sin falta lo enterrarás el mismo día, porque maldito por Dios es el colgado; y no contaminarás tu tierra que Jehová tu Dios te da por heredad.
Énxet apketsapma meyke nak ekya'áséyak ektáha eyaqhe
1 “Wetáxcheyk sa' agkok xama énxet aphápak apmatñà m'a yókxexma apmáheyókxa nak egkések Dios Wesse' kélagkok yaqwayam kóltéhek kélagkok kélagko', meyke kélya'áseykegkoho ektáha eyaqhe, 2 elyetsetagkok sa' ekwánxa enxoho ekyetnakxa kélhápak tén han eyágketexa enxoho tegma apwányam ma'a apkelámha apmonye'e nak tén han ma'a énxet'ák segyekpelchémo. 3 Keñe sa' ma'a apkelámha apmonye'e nak tegma apwányam eyágketexa enxoho, éntemegmak sa' xama weyke étkok kelwána, megkólmésso nak makham ektamheykha, 4 ey'aksek sa' ma'a ényahamakxa nak yegmen megkeymáyekxa nak chá'a, megkólpeyncheyemxa nak makham xama enxoho m'a xapop, melkócheneykekxexa nak makham ma'a aqsok. Sa' yentássesek nahan ayespok ma'a.
5 “Keñe sa' elya'áwak ma'a apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok levitas, hakte axta apkelyéseykha Wesse' egegkok yaqwayam etnehek chá'a apkeltamheykha apkelánéyak apkelpeykessamo Wesse' egegkok ma'a tén han apkelmaxnéssesso chá'a yetlo apxeyenma m'a Wesse' egegkok apwesey yaqwayam kataqmelek chá'a apheykha. Sa' etnehek nahan chá'a apkelxeyenma yaqwayam kamasséssaxchek ekyókxoho apkelátegmómap nak chá'a énxet ma'a tén han élnápomáxche nak chá'a apkelpaqmeyesma. 6 Elyenyesagkok sa' apmék ekpayhókxa ekyetnakxa weyke étkok ápak m'a apyókxoho apkelámha apmonye'e nak tegma apwányam, 7 keñe sa' etnehek elpaqmétek se'e: ‘Háwe negko'o negaqhe s'e énxet nak, magwetágkok nahan ektáhakxa apmatñà. 8 Wesse', elásekhekxoho énxet'ák apagkok Israel, ektáha axta exchep apkelmeykekxa, ná elpehéssem aqsa apchaqhe m'a xama énxet meyke nak aptémakxa.’ Keñe sa' megkólpehéssemek kéxegke ektáha kélaqhe xa énxet apketsapma nak, 9 kóllának sa' kéxegke aqsok ekpéwomo nápaqtók ma'a Wesse' egegkok, kólmasseksek sa' kélnepyeseksa m'a ekpehewayam nak amya'a kélaqhe xa énxet apketsapma nak.
Segánamakxa ekxeyenma nak ma'a kelán'a élmomaxche nak neyseksa kempakhakma
10 “Kélempakha'ak sa' agkok chá'a m'a kélenmexma nak, keñe apkelmésa enxoho chá'a yaqwayam kólmok Dios Wesse' kélagkok ma'a kélenmexma, 11 apwet'ak sa' agkok chá'a kélxama kéxegke nepyeseksa énxet'ák kélma m'a xama kelán'a ektaqmalma, keñe katsapok apnények elano', emok nahan etnehek aptáwa', 12 eyentemekxak sa' chá'a m'a apxagkok keñe sa' yának kólmópesseshok chá'a ekyese, tén han kólyaqténchesek ma'a aphék, 13 yának sa' kólhexyawássesek ma'a élnaqta élántaxneykekxa axta m'a sekxók axta ekmáxko, keñe sa' kaxnamok nahan ma'a apxagkok nak, kalapwomok sa' kalchetmok chána ekweykmoho xama pelten eñama életsapma. Keñe sa' natámen xa, apwanchek kaxwók épetchak ma'a israelitas nak, atáwa' sa' katnehek ma'a, keñe sa' ma'a etnehek aptáwa'. 14 Keñe sa' ekmassa enxoho ekleya apwáxok, yohok sa' aqsa kaxog; mopwanchek sa' eyke eyenyekxak ekha ekyánmaga m'a tén han etnehek apchásenneykha naqsa, hakte appatheteykegkek axta chá'a.
Ekpayhémo nak chá'a elxawagkok ma'a kélketchek átnaha apketkók
15 “Yetneyk sa' agkok chá'a ánet apnaqteyegka'a xama énxet, yásekhohok ma'a xama keñe m'a mók nak megyásekhe', apwetássek agkok étchek xa ánet nak, keñe ektáha enxoho apketche átnaha apketkok étche m'a kelán'a megyásekhe nak, 16 wokmek sa' agkok ekhem apmelassakxa aqsok apagkok nepyeseksa apketchek xa énxet nak, mopwanchek sa' eltemeykha apketche átnaha apketkok ma'a étche nak kelán'a apchásekhayókxa, hakte etwássesha sa' katnehek étche m'a kelán'a aptaqnagkamakxa nak, ektáha nak naqsók apteme apketche átnaha apketkok. 17 Kéméxcheyk etnéssesek ektáha naqsók apketche átnaha apketkok xa tén han eyeyhássessamhok chá'a apkelmésso m'a aqsok apagkok ekpayhawo nak chá'a yaqwayam elmések, hakte cháxa apteme apkemha apmonye' apwete apketche xa payhawók nahan etnehek átnaha apketkok apketche.
Kélketchek élyennaqte nak apkelwáxok yaqwayam kóllegássesagkoho'
18 “Yetneyk agkok apketche xama énxet meyke nak apkelyaheykekxoho appeywa tén han ekyennaqte nak apwáxok, melyaheykekxa nak aptáhakxa yának ma'a apyáp tén han egken, megkeyxek ma'a aplegassáseykegkoho, 19 kayentemekxak sa' chána m'a sẽlyekpelchémókxa apagkok nak ma'a apkelámha apmonye'e nak tegma apwányam, 20 sa' katnehek kának apkelámha apmonye'e s'e: ‘Melyaheykekxa amya'a negko'o egketche, ekyennaqte apwáxok nahan; mehẽlyahakxeyk chá'a xama enxoho, asagkek aptémakxa, anmen áto'.’ 21 Keñe sa' yaqhek ma'a apyókxoho énxet'ák nak tegma apwányam, meteymog sa' elyetna'. Keñe sa' kólmasséssók kéxegke aqsok ekmaso ekteyapma nepyeseksa m'a énxet'ák kélagkok, apkelya'ásegwokmek sa' agkok israelitas xa, yeygkok sa' chá'a.
Segánamakxa mók ektémakxa nak chá'a
22 “Apmatñekxeyk agkok xama énxet kólmakhésha néten yámet ekyawe eñama apkelane xama aqsok ekmaso agko', 23 megkólmakhésha sa' aqsa nahan aphápak yókxoho axta'a m'a néten nak; yohok sa' chá'a kólátawanyek xa ekhem nak, hakte Dios chá'a aptaqnagko énxet apketsapma nak chá'a kélmakheyáseykha m'a néten yámet ekyawe, megkeymexchek kéxegke kólenyetseksek ma'a xapop apmáheyókxa nak egkések yaqwayam kóltéhek kélagkok kélagko' ma'a Dios Wesse' kélagkok.