El santuario único
1 Estos son los estatutos y decretos que cuidaréis de poner por obra en la tierra que Jehová el Dios de tus padres te ha dado para que tomes posesión de ella, todos los días que vosotros viviereis sobre la tierra. 2 Destruiréis enteramente todos los lugares donde las naciones que vosotros heredaréis sirvieron a sus dioses, sobre los montes altos, y sobre los collados, y debajo de todo árbol frondoso. 3 Derribaréis sus altares, y quebraréis sus estatuas, y sus imágenes de Asera consumiréis con fuego; y destruiréis las esculturas de sus dioses, y raeréis su nombre de aquel lugar. 4 No haréis así a Jehová vuestro Dios, 5 sino que el lugar que Jehová vuestro Dios escogiere de entre todas vuestras tribus, para poner allí su nombre para su habitación, ese buscaréis, y allá iréis. 6 Y allí llevaréis vuestros holocaustos, vuestros sacrificios, vuestros diezmos, y la ofrenda elevada de vuestras manos, vuestros votos, vuestras ofrendas voluntarias, y las primicias de vuestras vacas y de vuestras ovejas; 7 y comeréis allí delante de Jehová vuestro Dios, y os alegraréis, vosotros y vuestras familias, en toda obra de vuestras manos en la cual Jehová tu Dios te hubiere bendecido. 8 No haréis como todo lo que hacemos nosotros aquí ahora, cada uno lo que bien le parece, 9 porque hasta ahora no habéis entrado al reposo y a la heredad que os da Jehová vuestro Dios. 10 Mas pasaréis el Jordán, y habitaréis en la tierra que Jehová vuestro Dios os hace heredar; y él os dará reposo de todos vuestros enemigos alrededor, y habitaréis seguros. 11 Y al lugar que Jehová vuestro Dios escogiere para poner en él su nombre, allí llevaréis todas las cosas que yo os mando: vuestros holocaustos, vuestros sacrificios, vuestros diezmos, las ofrendas elevadas de vuestras manos, y todo lo escogido de los votos que hubiereis prometido a Jehová. 12 Y os alegraréis delante de Jehová vuestro Dios, vosotros, vuestros hijos, vuestras hijas, vuestros siervos y vuestras siervas, y el levita que habite en vuestras poblaciones; por cuanto no tiene parte ni heredad con vosotros. 13 Cuídate de no ofrecer tus holocaustos en cualquier lugar que vieres; 14 sino que en el lugar que Jehová escogiere, en una de tus tribus, allí ofrecerás tus holocaustos, y allí harás todo lo que yo te mando.
15 Con todo, podrás matar y comer carne en todas tus poblaciones conforme a tu deseo, según la bendición que Jehová tu Dios te haya dado; el inmundo y el limpio la podrá comer, como la de gacela o de ciervo. 16 Solamente que sangre no comeréis; sobre la tierra la derramaréis como agua. 17 Ni comerás en tus poblaciones el diezmo de tu grano, de tu vino o de tu aceite, ni las primicias de tus vacas, ni de tus ovejas, ni los votos que prometieres, ni las ofrendas voluntarias, ni las ofrendas elevadas de tus manos; 18 sino que delante de Jehová tu Dios las comerás, en el lugar que Jehová tu Dios hubiere escogido, tú, tu hijo, tu hija, tu siervo, tu sierva, y el levita que habita en tus poblaciones; te alegrarás delante de Jehová tu Dios de toda la obra de tus manos. 19 Ten cuidado de no desamparar al levita en todos tus días sobre la tierra.
20 Cuando Jehová tu Dios ensanchare tu territorio, como él te ha dicho, y tú dijeres: Comeré carne, porque deseaste comerla, conforme a lo que deseaste podrás comer. 21 Si estuviere lejos de ti el lugar que Jehová tu Dios escogiere para poner allí su nombre, podrás matar de tus vacas y de tus ovejas que Jehová te hubiere dado, como te he mandado yo, y comerás en tus puertas según todo lo que deseares. 22 Lo mismo que se come la gacela y el ciervo, así las podrás comer; el inmundo y el limpio podrán comer también de ellas. 23 Solamente que te mantengas firme en no comer sangre; porque la sangre es la vida, y no comerás la vida juntamente con su carne. 24 No la comerás; en tierra la derramarás como agua. 25 No comerás de ella, para que te vaya bien a ti y a tus hijos después de ti, cuando hicieres lo recto ante los ojos de Jehová. 26 Pero las cosas que hubieres consagrado, y tus votos, las tomarás, y vendrás con ellas al lugar que Jehová hubiere escogido; 27 y ofrecerás tus holocaustos, la carne y la sangre, sobre el altar de Jehová tu Dios; y la sangre de tus sacrificios será derramada sobre el altar de Jehová tu Dios, y podrás comer la carne. 28 Guarda y escucha todas estas palabras que yo te mando, para que haciendo lo bueno y lo recto ante los ojos de Jehová tu Dios, te vaya bien a ti y a tus hijos después de ti para siempre.
Advertencias contra la idolatría
29 Cuando Jehová tu Dios haya destruido delante de ti las naciones adonde tú vas para poseerlas, y las heredes, y habites en su tierra, 30 guárdate que no tropieces yendo en pos de ellas, después que sean destruidas delante de ti; no preguntes acerca de sus dioses, diciendo: De la manera que servían aquellas naciones a sus dioses, yo también les serviré. 31 No harás así a Jehová tu Dios; porque toda cosa abominable que Jehová aborrece, hicieron ellos a sus dioses; pues aun a sus hijos y a sus hijas quemaban en el fuego a sus dioses.
32 Cuidarás de hacer todo lo que yo te mando; no añadirás a ello, ni de ello quitarás.
Tegma appagkanamap wánxa xama
1 “Keso segánamakxa tén han nélánémaxchexa nak chá'a antéhek yaqwayam sa' kóllának chá'a kéxegke neyseksók kélheykha m'a xapop apmáheyókxa nak egkések kéxegke kélagkok ma'a kélyapmeyk nano' nak Dios Wesse' apagkok.
2 “Kólmasséssem sa' ekyókxoho apheykegkaxa nak chá'a elpeykeshok aqsok apcháyókxa énxet ma'a xapop yaqwánxa sa' chá'a kólmok: cham'a ekhéyak nak néten egkexe tén han ma'a egkexe náxap'awo nak tén han ma'a ekhéyak nak kóneg yenta'a élyentaxno pessesse agkok. 3 Kólyaqnegkessesák sa' ma'a apkelwatnamakxa nak chá'a aqsok. Kóltemessásekxa sa' nekha'a étkók ma'a meteymog apkeláncháséyak nak, kólwatneyásekxa sa' ma'a yámet awhók apkelpeykessamo nak chá'a, kólmasséssem sa' ma'a kéleykmássesso apcháyókxa nak chá'a; kólmasséssem sa' élxénamaxchexa nak chá'a xa aqsok nak.
4 “Nágkóltemésses aqsa kólpeykeshok Dios Wesse' kélagkok xa ektáha nak. 5 Elyésha sa' eyke xama yókxexma Wesse' egegkok yaqwánxa katnehek ekyetnamakxa apwesey nepyeseksa m'a énxet'ák kélagkok nak. Sa' nahan chá'a kélwanchek kéxegke kólmeyekxak kólpeykeshok ma'a yókxexma nak. 6 Sa' nahan chá'a kólnápok aqsok kélnaqtósso m'a tén han kólwatnek chá'a eñama megkólwagqayam ma'a. Sa' nahan chá'a kólsakxak aqsok kélpekkenma nak chá'a ekwayam diez xama aqsok kélagkok kélwete eñama kéltamheykha m'a, tén han ma'a aqsok kéláncheseykekxa nak chá'a kélnegkenma, tén han ma'a aqsok kéltennasso nak chá'a kóllának ma'a Dios tén han ma'a aqsok kélmésso naqsa nak chá'a Dios ekxeyenma agko' nak chá'a kélwáxok kólmések, ekhawo nahan ma'a émha amonye' ekwete étkók nak ma'a kélnaqtósso weyke tén han ma'a nepkések. 7 Sa' kóltawagkok chá'a kéltéyák nápaqtók Dios Wesse' kélagkok ma'a, kalpayhekxak sa' kélwáxok xamo' kélnámakkok kóllanok ektaqmalma ekteyapma ekyexna m'a aqsok kélcheneykekxa eñama kéltamheykha, apmésso ektaqmalma ekteyapma m'a Dios Wesse' kélagkok.
8 “Sa' eyke megkólwanchek kóltemegwók ma'a nentémakxa nak chá'a s'e, cham'a nenlane nak chá'a enxama m'a negmakókxa enxoho chá'a anlána'. 9 Makke kólwokmok makham kéxegke m'a yókxexma meykexa nak ektemegweykmohóxma apmáheyókxa nak egkések ma'a Dios Wesse' kélagkok. 10 Kélyeykhákxeyk sa' agkok ma'a neyp wátsam Jordán nak, tén han kélhakmo enxoho m'a apchókxa apmáheyókxa nak egkések, tén han ekmassa enxoho apkelya'assóxma m'a kélenmexma apwakhaya nak kélnepyáwa, tén han ektáha enxoho meyke agko' ektamheykha kélwáxok, 11 keñe sa' ma'a apkelyéságkaxa enxoho Dios Wesse' kélagkok yaqwánxa epekkenek ma'a apwesey, kólmések sa' chá'a kéxegke m'a ekyókxoho séltamho exchek kólmések: kélnaqtósso ektekyawa nak tén han ma'a élwatnamáxche nak eñama megkólwagqayam, tén han ma'a kélpekkenma nak chá'a ekwayam diez xama aqsok kélagkok kélwete eñama kéltamheykha, tén han ma'a aqsok kéláncheseykekxa nak chá'a kélnegkenma, tén han ma'a ekyókxoho mók aqsok kélyéseykha kélxeyenma nak chá'a kóllanaksek ma'a Wesse' egegkok. 12 Kóllanák sa' nahan kélessawássessamo nápaqtók Dios Wesse' kélagkok, yetlo m'a kélketchek tén han ma'a kélásenneykha naqsa nak, tén han ma'a levitas apheykha nak kélnepyeseksa kéxegke, hakte melxaweykegkok ketse' enxoho xapop apagkok apagko' kélnepyeseksa kéxegke m'a énxet'ák nak.
13 “Nágkólwatnegwom aqsa chá'a aqsok kélnaqtósso yaqwayam kólmések Wesse' egegkok ma'a mók nekha kélhámxa enxoho chá'a; 14 wánxa sa' aqsa chá'a kélwanchek kóllánegwakxak ma'a apkelyéságkaxa sa' Dios Wesse' kélagkok xama apheykegkaxa m'a kélókxa xamo' nak. Sa' kóllának chá'a ekyókxoho séltamho exchek ko'o kóllának ma'a.
15 “Kélwanchek eyke chá'a kólnápok kélnaqtósso tén han kóltawagkok ápetek ma'a kélheykegkaxa nak chá'a kélmako enxoho chá'a, eñama apmésso m'a Dios Wesse' kélagkok. Kélwanchek kóltawagkok kélyókxoho kéxegke, megkeyxek ma'a élmanyása nak kélyempe'ék essenhan ma'a élmópeyo nak kélyempe'ék, ektémól'a antók ma'a yátapopyet aphápetek la'a essenhan ma'a xenaq ápetek. 16 Éma eyke megkeyméxchek kóltók, kólyegkenek sa' aqsa chá'a náxop, ektémól'a kólyegkenek ma'a yegmen.
17 “Megkólwanchek sa' kóltawagkok kéxegke kañe' tegma apwányam kélagkok ma'a kélpekkenma nak chá'a ekwayam diez ma'a hótáhap apaktek kélagkok, tén han ma'a vino kélagkok essenhan ma'a pexmok égmenek kélagkok nak, tén han ma'a émha amonye' ekpalleyam nak étkók ma'a weyke kélnaqtósso tén han ma'a nepkések, tén han ma'a ekyókxoho aqsok kéltennasso nak chá'a kólmések ma'a Wesse' egegkok, tén han ma'a aqsok kélmésso naqsa nak chá'a Dios ekxeyenma agko' nak chá'a kélwáxok kólmések. 18 Wánxa sa' aqsa kélwanchek kóltawagkok nápaqtók Dios Wesse' kélagkok ma'a apkelyéságkaxa sa' yókxexma; sa' kalpayhekxak chá'a kélwáxok nápaqtók Dios Wesse' kélagkok, yetlo kélketchek, kélásenneykha naqsa tén han levitas kóllanok ekyexna m'a aqsok kélcheneykekxa eñama kéltamheykha. 19 Kaxén sa' chá'a kélwáxok kólpasmok levitas neyseksa kélheykha m'a kélókxa.
20 “Apyánchessásekxeyk sa' agkok Dios Wesse' kélagkok ma'a xapop kélagkok, ekhawo m'a apxeyenma axta chá'a etnéssesek, kélmakak sa' agkok kéxegke m'a ápetek, kélwanchek sa' chá'a kóltók kélmaka enxoho. 21 Tayépek sa' agkok kélheykegkaxa kéxegke apkelyéságkaxa yaqwánxa epekkenek apwesey m'a Dios Wesse' kélagkok, kélwanchek sa' kólnápok chá'a weyke tén han nepkések apkelmésso nak chá'a Wesse' egegkok tén han kóltawagkok ekyókxoho kélmakókxa enxoho chá'a kóltawagkok ma'a kélheykegkaxa nak chá'a kéxegke, ekhawo m'a séltamho exchek ko'o kóltéhek. 22 Ektémól'a m'a yátapopyet aphápetek tén han xenaq ápetek, kélyókxoho kéxegke kélwanchek kóltawagkok, megkeyxek élmanyása kélyempe'ék tén han élmópeyo kélyempe'ék. 23 Éma eyke megkeyméxchek agko' kóltawagkok, hakte éma segmésso ekyennaqte egyempehek; megkeyméxchek chá'a kóltawagkok ekyetlómo ekyennaqtésso egyempehek ma'a ápetek nak. 24 Kólyegken sa' chá'a náxop ma'a ektémól'a kólyegkenek ma'a yegmen. 25 Nágkóltow, keñe sa' tásek chá'a katnehek ekteyapma ekyókxoho aqsok kéllanakxa enxoho chá'a kéxegke yetlo kélketchek eñama kéllane ekpéwomo agko' nápaqtók ma'a Wesse' egegkok. 26 Keñe sa' ma'a aqsok kélmáheyo nak chá'a kólteméssesek kélmésso naqsa m'a Dios, tén han ma'a kéltennasso nak chá'a kóllána', kólsakxak sa' chá'a m'a apkelyéságkaxa sa' yókxexma m'a Wesse' egegkok. 27 Sa' kólnegkenek chá'a kélnaqtósso kélwatno m'a néten nak ekwatnamáxchexa aqsok apagkok ma'a Dios Wesse' kélagkok. Kólyegkenek sa' chá'a éma agkok kélnaqtósso kélnapma nak chá'a kéxegke m'a néten nak ekwatnamáxchexa aqsok apagkok ma'a Dios Wesse' kélagkok, keñe sa' ma'a ápetek nak kélwanchek chá'a kóltók.
28 “Kóleyxho, kóllána ekyókxoho m'a séltamho exchek ko'o kóllána', yaqwayam sa' kataqmelek chá'a ekteyapma ekyókxoho aqsok kéllanakxa enxoho chá'a kéxegke yetlo kélketchek, eñama kéllane m'a ekleklamókxa nak apwáxok Dios Wesse' kélagkok tén han ekpéwomo agko' nápaqto'.
Sẽlésso antéhek nélpeykessamo kéleykmássesso
29-30 “Apmasséssekmek sa' agkok Dios Wesse' kélagkok ma'a énxet'ák kélmaheyókxa nak kólmok kéxegke m'a apchókxa, kólántex sa' kéxegke m'a xapop apagkok nak appenchesa enxoho apmassésseyam, kólhakha sa' ma'a, eyke nágkólyetlókas aqsa apkeltémakxa nak ma'a énxet'ák nak, nágkólchetam nahan ma'a aptamheykegkaxa nak chá'a elpeykeshok ma'a aqsok apkeláyókxa. 31 Nágkóltemésses aqsa Dios Wesse' kélagkok kólpeykeshok xa ektáha nak, hakte ekyókxoho aqsok élmasagcha'a megkaleklamakxa agko' nak apwáxok elanok Wesse' egegkok apkeláneykegkok ma'a énxet'ák nak, yaqwayam elpeykeshok ma'a aqsok apcháyókxa. Weykmók chá'a apkelwatnésso apketchek ma'a aqsok apcháyókxa nak.
32 “Kóllána sa' chá'a ekyókxoho m'a séltamho nak kóllána', meyke kélyepetcháseykekxa mók amya'a tén han meyke kélmassésso xama enxoho.