La escritura en la pared
1 El rey Belsasar hizo un gran banquete a mil de sus príncipes, y en presencia de los mil bebía vino. 2 Belsasar, con el gusto del vino, mandó que trajesen los vasos de oro y de plata que Nabucodonosor su padre había traído del templo de Jerusalén, para que bebiesen en ellos el rey y sus grandes, sus mujeres y sus concubinas. 3 Entonces fueron traídos los vasos de oro que habían traído del templo de la casa de Dios que estaba en Jerusalén, y bebieron en ellos el rey y sus príncipes, sus mujeres y sus concubinas. 4 Bebieron vino, y alabaron a los dioses de oro y de plata, de bronce, de hierro, de madera y de piedra.
5 En aquella misma hora aparecieron los dedos de una mano de hombre, que escribía delante del candelero sobre lo encalado de la pared del palacio real, y el rey veía la mano que escribía. 6 Entonces el rey palideció, y sus pensamientos lo turbaron, y se debilitaron sus lomos, y sus rodillas daban la una contra la otra. 7 El rey gritó en alta voz que hiciesen venir magos, caldeos y adivinos; y dijo el rey a los sabios de Babilonia: Cualquiera que lea esta escritura y me muestre su interpretación, será vestido de púrpura, y un collar de oro llevará en su cuello, y será el tercer señor en el reino. 8 Entonces fueron introducidos todos los sabios del rey, pero no pudieron leer la escritura ni mostrar al rey su interpretación. 9 Entonces el rey Belsasar se turbó sobremanera, y palideció, y sus príncipes estaban perplejos.
10 La reina, por las palabras del rey y de sus príncipes, entró a la sala del banquete, y dijo: Rey, vive para siempre; no te turben tus pensamientos, ni palidezca tu rostro. 11 En tu reino hay un hombre en el cual mora el espíritu de los dioses santos, y en los días de tu padre se halló en él luz e inteligencia y sabiduría, como sabiduría de los dioses; al que el rey Nabucodonosor tu padre, oh rey, constituyó jefe sobre todos los magos, astrólogos, caldeos y adivinos, 12 por cuanto fue hallado en él mayor espíritu y ciencia y entendimiento, para interpretar sueños y descifrar enigmas y resolver dudas; esto es, en Daniel, al cual el rey puso por nombre Beltsasar. Llámese, pues, ahora a Daniel, y él te dará la interpretación.
13 Entonces Daniel fue traído delante del rey. Y dijo el rey a Daniel: ¿Eres tú aquel Daniel de los hijos de la cautividad de Judá, que mi padre trajo de Judea? 14 Yo he oído de ti que el espíritu de los dioses santos está en ti, y que en ti se halló luz, entendimiento y mayor sabiduría. 15 Y ahora fueron traídos delante de mí sabios y astrólogos para que leyesen esta escritura y me diesen su interpretación; pero no han podido mostrarme la interpretación del asunto. 16 Yo, pues, he oído de ti que puedes dar interpretaciones y resolver dificultades. Si ahora puedes leer esta escritura y darme su interpretación, serás vestido de púrpura, y un collar de oro llevarás en tu cuello, y serás el tercer señor en el reino.
17 Entonces Daniel respondió y dijo delante del rey: Tus dones sean para ti, y da tus recompensas a otros. Leeré la escritura al rey, y le daré la interpretación. 18 El Altísimo Dios, oh rey, dio a Nabucodonosor tu padre el reino y la grandeza, la gloria y la majestad. 19 Y por la grandeza que le dio, todos los pueblos, naciones y lenguas temblaban y temían delante de él. A quien quería mataba, y a quien quería daba vida; engrandecía a quien quería, y a quien quería humillaba. 20 Mas cuando su corazón se ensoberbeció, y su espíritu se endureció en su orgullo, fue depuesto del trono de su reino, y despojado de su gloria. 21 Y fue echado de entre los hijos de los hombres, y su mente se hizo semejante a la de las bestias, y con los asnos monteses fue su morada. Hierba le hicieron comer como a buey, y su cuerpo fue mojado con el rocío del cielo, hasta que reconoció que el Altísimo Dios tiene dominio sobre el reino de los hombres, y que pone sobre él al que le place. 22 Y tú, su hijo Belsasar, no has humillado tu corazón, sabiendo todo esto; 23 sino que contra el Señor del cielo te has ensoberbecido, e hiciste traer delante de ti los vasos de su casa, y tú y tus grandes, tus mujeres y tus concubinas, bebisteis vino en ellos; además de esto, diste alabanza a dioses de plata y oro, de bronce, de hierro, de madera y de piedra, que ni ven, ni oyen, ni saben; y al Dios en cuya mano está tu vida, y cuyos son todos tus caminos, nunca honraste.
24 Entonces de su presencia fue enviada la mano que trazó esta escritura. 25 Y la escritura que trazó es: MENE, MENE, TEKEL, UPARSIN. 26 Esta es la interpretación del asunto: MENE: Contó Dios tu reino, y le ha puesto fin. 27 TEKEL: Pesado has sido en balanza, y fuiste hallado falto. 28 PERES: Tu reino ha sido roto, y dado a los medos y a los persas.
29 Entonces mandó Belsasar vestir a Daniel de púrpura, y poner en su cuello un collar de oro, y proclamar que él era el tercer señor del reino.
30 La misma noche fue muerto Belsasar rey de los caldeos. 31 Y Darío de Media tomó el reino, siendo de sesenta y dos años.
Tegma nápakha kéltáxésso
1 Apkelanak axta ektámáxche ekyawe Belsasar, wesse' apwányam nak Babilonia, apkeláneyáha axta mil énxet'ák ekyawe nak kéláyo m'a apchókxa', apyenágkek axta vino yetlo wesse' apwányam ma'a ektáha axta apkeláneyeykha. 2-3 Chátsegwokmek axta apyenéyak vino, apkeltamhók axta kólsantagkasek egheykok Belsasar, tén han egheykok élyawe sawo élyátekto élmomnáwa, keñe han sawo élmope élmomnáwa, apkelseykekxa axta Nabucodonosor, apyáp axta, éleñama tegma appagkanamap nak Jerusalén. Kélsánteyk axta m'a egheykok tén han egheykok élyawe, apkelmáha axta apyena wesse' apwányam vino xa egheykok nak, yetlo apnaqteyegka'a, tén han kelán'a apkelmeykha naqsa, keñe han ma'a apyókxoho ektáha axta apkeláneyeykha epásegwók ektámáxche ekyawe. 4 Apyókxoho axta apyenágkok vino, apkelpeykásawók axta m'a aqsok apkeláyókxa nak, élánamáxche nak sawo ekyátekto ekmomnáwa, tén sawo ekmope ekmomnáwa, sawo ekyexwase, sawo ekyentaxno, yántéseksek tén han meteymog.
5 Pelakkassek axta ektepa xama kélmek, yetlókok axta han ektáxésso kélaphék ma'a nápakha tegma ekpayhókxa axta éltátchesakxa m'a cháléwasso. Xama axta apwet'a wesse' apwányam ektáxésa kélmek ma'a nápakha tegma, 6 mopeykxók axta nápat, apkelpexyennegkek axta apkeye. 7 Tén axta apyennaqtésa appeywa apkelwónencha'a m'a apkelya'áseykegkoho nak chá'a aqsok ekpowásamáxche', tén han énxet ekha apmopwancha'a, tén han apwetayo nak chá'a aqsok yaqwánxa katnehek, apheykha nak Babilonia, aptáhak axta apkeláneya s'e:
—Énxet ektáha enxoho apkelyetsete xa kéltáxésso nak, keñe han séltennasso enxoho ko'o ektémakxa ekpeywa, kóltaxneyásekxak sa' apáwa apmomnáwa hómáyok, kólnatmeyásekxak sa' han cadena sawo ekyátekto ekmomnáwa, exek sa' chá'a m'a ketók sekhamakxa nak ko'o, sektémakxa nak wesse' apwányam.
8 Apkelántaxneyk axta kañe' tegma m'a apyókxoho ekha nak apkelmopwancha'a, apkelásenneykha axta m'a wesse' apwányam, méko axta eyke apya'áseykegkoho enxoho ektémakxa kéltáxésso, tén han apmopwána eltennásekxohok ma'a wesse' apwányam. 9 Yágwokmók axta aqsa apyegwakto apkeye m'a wesse' apwányam Belsasar, mopeykxók agko' axta nápat. Axta elya'ásegkok aptamhágkaxa m'a énxet'ák ekyawe nak kéláyo apagkok ma'a wesse' apwányam, 10 leg'ak axta apkelpáxameykha wesse' apwányam ma'a egken, tén han ma'a énxet'ák ekyawe kéláyo ektáha axta apkeláneyeykha, yetlókok axta han ektaxnegwayam ma'a élánéxchexa axta ektámáxche ekyawe, axta táhak se'e:
—¡Megkamassegwomek sa' apteme wesse' apwányam! Nágkatneykha apwáxok, nágkamópekxa nápát, 11 hakte apheyk xama énxet se'e aptémakxa nak xép wesse' apwányam, appékessáseyak nak chá'a m'a Dios appagkanamap espíritu apagkok. Hakte cham'a aptémakxa axta wesse' apwányam ma'a apyáp axta exchep wesse', cháxa énxet nak, wetamaxcheyk axta ektaqmalma apyekpelchémo aqsok, tén han apmopwána, keñe han apya'áseykegkoho aqsok, ektéma nak ma'a aqsok kéláyókxa'. Axta keñamak wesse' apwányam Nabucodonosor, apyáp axta exchep wesse', apteméssessama apkemha apmonye' nepyeseksa apkelyohóxma, tén han apkelya'áseykegkoho nak chá'a aqsok ekpowásamáxche, ekha nak apkelmopwancha'a, tén han apwetayo nak chá'a aqsok yaqwánxa katnehek ma'a apchókxa nak, 12 hakte cham'a Daniel, apteméssessama axta apwesey wesse' apwányam Beltsasar, apyetnegkek axta apwáxok ma'a espíritu apya'áseykegkoho apagko' nak aqsok, tén han apmopwána, tén han apyekpelchémo, keñe han apya'áseykegkoho ektémakxa kélwanmagko, apmopwána exének ektémakxa m'a amya'a megkólya'áseyak nak, tén han elánekxak ma'a aqsok ekmáske nak ampékásekxa'. Yáneyha sa' Daniel wesse', sa' eltennaksek ektémakxa kéltáxésso nak nápakha tegma.
13 Kélyentamákxeyk axta Daniel aphakxa m'a wesse' apwányam, aptáhak axta wesse' apwányam apkelmaxneyáncha'a s'e:
—¿Xeyepya Daniel? ¿Xeyepya axta han apkelxegexma'a m'a judíos apkelmoma axta wesse' apwányam Nabucodonosor, táta axta ko'o, kéleñama axta kélnaqleykenta m'a Judea? 14 Eklegayak ko'o exchep apha apwáxok Dios espíritu apagkok, tén han ektaqmalma apyekpelchémo, keñe han apmopwána aqsok, tén han apyekpelchémo aqsok. 15 Kélnaqlánteyk eykhe ekha nak apkelmopwancha'a s'e apheykha nak seyókxa', yaqwayam elyetsetek se'e amya'a nak, tén han héltennaksek ektémakxa', makke elya'ásegkok ektémakxa'. 16 Eklegayak eyke ko'o exchep apmopwána exnek epékásekxak aqsok ekpowásamáxche, tén han ekmáske nak agya'asagkoho'. Apwanchek sa' agkok xép apkelyetseta s'e amya'a nak, tén han séltennásekxo enxoho ektémakxa, wának sa' kóltaxneyásekxak apáwa apmomnáwa hómáyok, tén han kólnatmeyásekxak cadena sawo ekyátekto ekmomnáwa, tén han exek ketók sekhakxa sektémakxa nak wesse' apwányam.
17 Aptáhak axta Daniel apchátegmowágko:
—Katnehek agkok xa aqsok apmáheyo nak hélmések aqsa wesse', egkés pók énxet apmáheyo nak exnések ma'a apxagkok aptaqmalma nak. Alyetsetchesek sa' eyke aqsa ektáhakxa nak kéltáxésso nápakha tegma wesse'.
18 “Dios meyke nak ekhémo axta apmésso aptémakxa axta wesse' apwányam Nabucodonosor, apyáp axta exchep wesse', tén han apcheymákpoho, tén han ekha kéláyo. 19 Elyahakxohok axta chá'a apyókxoho énxet'ák, tén han ma'a énxet'ák mók ektémakxa nak chá'a apkelpaqmeyesma, elpexyennók axta chá'a apmonye', eñama m'a ektémakxa axta apmésso ekha apmopwána m'a Dios. Elnápok axta chá'a m'a apmakókxa enxoho chá'a elnápok, melnápek axta chá'a memakókxa enxoho chá'a elnápok, ekha kéláyo axta han chá'a etnéssesek ma'a apmakókxa enxoho chá'a etnéssesek, mékoho axta han chá'a etnéssesek ma'a apmakókxa enxoho chá'a etnéssesek. 20 Xama axta apmoma eyeymáxkoho apwáxok, tén han aptéma ekyennaqte apwáxok yetlo apcheymákpoho, keñe kélyementameykekxo m'a aptémakxa axta ekha apmopwána, tén han apcheymákpoho apteme wesse' apwányam. 21 Kéltekkessegkek axta nepyeseksa apnámakkok, aqsok nawhak axta aptamheykekxa'; yámelyeheykok nawha'ák axta appaxqeykha, pa'at axta aptók ektémól'a weyke, yássessegkek axta yálye m'a apyókxa, ekwokmoho apya'ásegwokmo ekha apmopwána m'a Dios meyke nak ekhémo, nepyeseksa m'a aptamheykegkaxa nak chá'a kelwesse'e apkelwányam énxet, tén han apteméssesso chá'a apkeláneykha apchókxa m'a apmakókxa enxoho chá'a etnéssesek. 22 Tén han xépxa wesse' Belsasar, ektáha axta apketche m'a Nabucodonosor, apya'ásegkok eykhe m'a ektémakxa axta m'a, makke eyeylaqtéssók apwáxok. 23 Apkenmexeykekxeyk xép Wesse' egegkok, apkeltémo kólsantagkasek egheykok tén han egheykok élyawe ekhéyak axta m'a tegma appagkanamap, apkelmáha axta apyena vino xa, yetlo m'a ektáha axta apkeláneyeykha, apkelpeykásawók han ma'a aqsok kéláyókxa élánamáxche nak sawo ekyátekto ekmomnáwa, tén han sawo ekmope ekmomnáwa, sawo ekyexwase, sawo ekyentaxno, yántéseksek tén han meteymog; aqsok kéláyókxa megkate nak exma, megkañe nak ektemegweykmoho exma, megkay'áseyak nak aqsok. Melpeykessamók ma'a Dios apmésso nak apyennaqte wesse', tén han apmésso nak chá'a ekyókxoho m'a apkelanakxa enxoho chá'a. 24 Cháxa keñamak apcháphasa nak kélaphek ektáxésa s'e ektéma nak amya'a: 25 MENÉ, MENÉ, TEKEL tén han PARSÍN. 26 Cháxa ekteme xa amya'a nak: MENÉ: Dios apkelyetsáteykegkok ekwánxa ekhem apteme wesse' apwányam xép, wesse', appekkenchessek han néxa; 27 keñe TEKEL ekxeyenma: kélyetsáteyák xép kelyetsáteyak wesse', apkexyókok han; 28 keñe PARSÍN ekxeyenma: ekyeptamáxche neyseksa m'a aptémakxa nak wesse' apwányam, énxet'ák medos sa' kólmeyásekxa', tén han persas.”
29 Yetlókok axta han apkeltémo kólántaxneyásekxak apáwa apmomnáwa hómáyok wesse' apwányam Belsasar ma'a Daniel, keñe han apkeltamho kólnatmeyásekxak ma'a cadena sawo ekyátekto ekmomnáwa, keñe axta apkeltennásegko apyókxoho énxet'ák, peya kaxwók exek ketók aphakxa m'a Daniel aptémakxa nak wesse' apwányam.
30 Cháxa axta'a nak, apmatñakxa axta m'a Belsasar, wesse' apwányam apagkok axta m'a caldeos, 31 apmákxeyk axta aptémakxa nak wesse' apwányam ma'a Darío, apkeñama axta m'a yókxexma Media. Sesenta y dos apyeyam apagkok axta m'a Darío.