Joab procura el regreso de Absalón
1 Conociendo Joab hijo de Sarvia que el corazón del rey se inclinaba por Absalón, 2 envió Joab a Tecoa, y tomó de allá una mujer astuta, y le dijo: Yo te ruego que finjas estar de duelo, y te vistas ropas de luto, y no te unjas con óleo, sino preséntate como una mujer que desde mucho tiempo está de duelo por algún muerto; 3 y entrarás al rey, y le hablarás de esta manera. Y puso Joab las palabras en su boca.
4 Entró, pues, aquella mujer de Tecoa al rey, y postrándose en tierra sobre su rostro, hizo reverencia, y dijo: ¡Socorro, oh rey! 5 El rey le dijo: ¿Qué tienes? Y ella respondió: Yo a la verdad soy una mujer viuda y mi marido ha muerto. 6 Tu sierva tenía dos hijos, y los dos riñeron en el campo; y no habiendo quien los separase, hirió el uno al otro, y lo mató. 7 Y he aquí toda la familia se ha levantado contra tu sierva, diciendo: Entrega al que mató a su hermano, para que le hagamos morir por la vida de su hermano a quien él mató, y matemos también al heredero. Así apagarán el ascua que me ha quedado, no dejando a mi marido nombre ni reliquia sobre la tierra.
8 Entonces el rey dijo a la mujer: Vete a tu casa, y yo daré órdenes con respecto a ti. 9 Y la mujer de Tecoa dijo al rey: Rey señor mío, la maldad sea sobre mí y sobre la casa de mi padre; mas el rey y su trono sean sin culpa. 10 Y el rey dijo: Al que hablare contra ti, tráelo a mí, y no te tocará más. 11 Dijo ella entonces: Te ruego, oh rey, que te acuerdes de Jehová tu Dios, para que el vengador de la sangre no aumente el daño, y no destruya a mi hijo. Y él respondió: Vive Jehová, que no caerá ni un cabello de la cabeza de tu hijo en tierra.
12 Y la mujer dijo: Te ruego que permitas que tu sierva hable una palabra a mi señor el rey. Y él dijo: Habla. 13 Entonces la mujer dijo: ¿Por qué, pues, has pensado tú cosa semejante contra el pueblo de Dios? Porque hablando el rey esta palabra, se hace culpable él mismo, por cuanto el rey no hace volver a su desterrado. 14 Porque de cierto morimos, y somos como aguas derramadas por tierra, que no pueden volver a recogerse; ni Dios quita la vida, sino que provee medios para no alejar de sí al desterrado. 15 Y el haber yo venido ahora para decir esto al rey mi señor, es porque el pueblo me atemorizó; y tu sierva dijo: Hablaré ahora al rey; quizá él hará lo que su sierva diga. 16 Pues el rey oirá, para librar a su sierva de mano del hombre que me quiere destruir a mí y a mi hijo juntamente, de la heredad de Dios. 17 Tu sierva, pues, dice: Sea ahora de consuelo la respuesta de mi señor el rey, pues que mi señor el rey es como un ángel de Dios para discernir entre lo bueno y lo malo. Así Jehová tu Dios sea contigo.
18 Entonces David respondió y dijo a la mujer: Yo te ruego que no me encubras nada de lo que yo te preguntare. Y la mujer dijo: Hable mi señor el rey. 19 Y el rey dijo: ¿No anda la mano de Joab contigo en todas estas cosas? La mujer respondió y dijo: Vive tu alma, rey señor mío, que no hay que apartarse a derecha ni a izquierda de todo lo que mi señor el rey ha hablado; porque tu siervo Joab, él me mandó, y él puso en boca de tu sierva todas estas palabras. 20 Para mudar el aspecto de las cosas Joab tu siervo ha hecho esto; pero mi señor es sabio conforme a la sabiduría de un ángel de Dios, para conocer lo que hay en la tierra.
21 Entonces el rey dijo a Joab: He aquí yo hago esto; ve, y haz volver al joven Absalón. 22 Y Joab se postró en tierra sobre su rostro e hizo reverencia, y después que bendijo al rey, dijo: Hoy ha entendido tu siervo que he hallado gracia en tus ojos, rey señor mío, pues ha hecho el rey lo que su siervo ha dicho. 23 Se levantó luego Joab y fue a Gesur, y trajo a Absalón a Jerusalén. 24 Mas el rey dijo: Váyase a su casa, y no vea mi rostro. Y volvió Absalón a su casa, y no vio el rostro del rey.
25 Y no había en todo Israel ninguno tan alabado por su hermosura como Absalón; desde la planta de su pie hasta su coronilla no había en él defecto. 26 Cuando se cortaba el cabello (lo cual hacía al fin de cada año, pues le causaba molestia, y por eso se lo cortaba), pesaba el cabello de su cabeza doscientos siclos de peso real. 27 Y le nacieron a Absalón tres hijos, y una hija que se llamó Tamar, la cual era mujer de hermoso semblante.
28 Y estuvo Absalón por espacio de dos años en Jerusalén, y no vio el rostro del rey. 29 Y mandó Absalón por Joab, para enviarlo al rey, pero él no quiso venir; y envió aun por segunda vez, y no quiso venir. 30 Entonces dijo a sus siervos: Mirad, el campo de Joab está junto al mío, y tiene allí cebada; id y prendedle fuego. Y los siervos de Absalón prendieron fuego al campo. 31 Entonces se levantó Joab y vino a casa de Absalón, y le dijo: ¿Por qué han prendido fuego tus siervos a mi campo? 32 Y Absalón respondió a Joab: He aquí yo he enviado por ti, diciendo que vinieses acá, con el fin de enviarte al rey para decirle: ¿Para qué vine de Gesur? Mejor me fuera estar aún allá. Vea yo ahora el rostro del rey; y si hay en mí pecado, máteme. 33 Vino, pues, Joab al rey, y se lo hizo saber. Entonces llamó a Absalón, el cual vino al rey, e inclinó su rostro a tierra delante del rey; y el rey besó a Absalón.
Absalón apweykekxa makham
1 Apya'ásegkok axta Joab, Seruiá axta étche, apketamsamo apagko' wesse' apwányam ma'a apketche Absalón, 2 apcháphássek axta kólyentawakxak xama kelán'a ekhama axta m'a Tecoa, ekmanyehe axta chá'a kay'asagkohok yaqwánxa katnéssesek mók. Axta aptáhak apcháneya s'e: “Katne sa' hó henlapwomok ektémól'a apketsapma egmók, kalántaxnekxa sa' apáwa nentaxneykekxa nak apketsapma egmók; nágkaxpaqhaxche aqsa sokmátsa, kaxnésaxkohok sa' kelán'a ekwenaqtél'a élapwayam, eñama apketsapma xama énxet. 3 Keñe sa' kamhagkok aphakxa wesse' apwányam, kaxnésagkoho sa' sekpeywa sekmakókxa nak atnehek wána'.”
Xama axta apkeltennasa Joab yaqwánxa chá'a katnehek ekpeywa, 4 mahágkek axta aphakxa wesse' apwányam xa kelán'a eñama nak Tecoa, háxegwokmek axta apmonye' ekwokmoho ektekxekwa'akto nát xapop ekxekmósa eyáyo, axta táhak eyáneya s'e:
—¡Hepásem ko'o, wesse' apwányam!
5 —¿Yaqsa ektáha? —axta aptáhak apkelmaxneyáncha'a wesse' apwányam.
Chátegmowágkek axta m'a:
—Tampe' ko'o, apketsepmeyk etáwa', 6 keñe m'a apqánet étchek nak ko'o, wesse', apkelnápekpek axta m'a yókxexma; apkelyetxaqkak axta han pók ma'a, keñe apchaqha, hakte méko axta yaqwayam enxoho kanókasha. 7 Keñe kaxwo' setaqnaweykxo ko'o m'a apyókxoho énámakkok nak, apkeltamhók agkések ma'a apchaqhe axta apyáxeg, yaqwayam enxoho exnésseshok mók ma'a apmatñà axta, peyk hemasséssessók ma'a apkeymomap nak wánxa xama hatte. Apteméssessek sa' agkok xa ektáha nak, hemasséssessók sa' wánxa xama seyásenneykekxexa', meyke aptawán'ák neptámen sa' etnéssesek ma'a etáwa' axta, ekyetnama nak chá'a apwesey keso náxop.
8 Keñe axta wesse' apwányam apchátegmowágko m'a kelán'a:
—Kataqhekxa axagkok, méko sa' katnehek xeye'.
9 Chátegmowágkek axta kelán'a:
—Wesse' apwányam ahagkok, negko'o sa' aqsa hẽlpehemmok nélsexnánémaxche', ko'o tén han ma'a énámakkok ahagko' nak, háwe sa' xép wesse', tén han ma'a apnámakkok nak.
10 Keñe axta apchátegmowágko wesse' apwányam:
—Énxet apxéneykha enxoho yaqwánxa etnéssesek ekmaso, héntegkásenta sa', keñe sa' kamaskok apkelya'assóxma'.
11 Axta eyke táhak makham eyáneya kelán'a:
—¡Éltamhók ko'o exchep ewónmakha Dios Wesse' apagkok, wesse', yaqwayam enxoho megkayawagkehek apkelane aqsok ekmaso heyaqhássesek pók hatte m'a apnámakkok nak, apmáheyo exnésseshok mók apmatñà m'a pók hatte axta!
Keñe axta aptáha appaqmeta wesse' apwányam se'e:
—¡Naqsók ko'o sektáha sekpeywa nápaqtók Wesse' egegkok, megkólteméssessamók exma ekmaso m'a étche nak!
12 Keñe axta ektáha makham eyáneya kelán'a:
—Heyho sekxók makham apaqmétek axének mók aqsok, wesse'.
—Kapaqmet —axta aptáhak wesse' apwányam.
13 Keñe axta kelán'a ektáha élmaxneyáncha'a:
—¿Yaqsa ektáha ekxéna nak apwáxok etnéssesek Dios énxet'ák apagkok ekhawo nak xa, wesse'? Hakte xép apagko' axta apxeyenma apsexnánémap megyahayo éxyók makham ma'a apketche aphayam axta mók nekha'. 14 Negyókxoho sa' agmaskok; máxa negko'o m'a yegmen kélyegkenmal'a náxop, megkólmowánal'a kólmekxak makham. Megyaqhehek Dios xama énxet enxoho, eltamhok aqsa makham épetchegwaták ma'a aphayam nak mók nekha'. 15 Ekya'awekteyk xeyk ko'o exchep séltennássa'akto xa, wesse' ahagkok, hakte kelesagkeyha chá'a ko'o apkelpaqmeyesma sélana m'a énxet'ák. Cháxa keñamak ekxéna nak ewáxok apaqhetchesseta', elának sa' kexa m'a aqsok sélmaxneya nak. 16 Aphaxnawók sa' agkok xép sektáhakxa, wesse', apwanchek hẽlmallahanchesek nepyeseksa m'a apmáheyo nak hegmasséssók, hatte tén han ko'o, keso xapop ektáha nak apagkok ma'a Dios. 17 Élhaxneyk ko'o kamasseksek ektamheykha ewáxok appeywa nak xép, wesse', hakte apwanchek xép etnéssesek megkaxnémo mók ma'a aqsok ektaqmela nak, tén han aqsok ekmaso, aptéma nak ma'a Dios apchásenneykha. ¡Dios, Wesse' apagkok sa' epasmok xép, wesse'!
18 Apchátegmowágkek axta kelán'a m'a wesse' apwányam:
—Héltennés sa' ekyókxoho m'a sekmako nak almaxneyha.
—Wesse', hélmaxneyha —axta táhak eyátegmowágko.
19 Keñe axta apkelmaxneyáncha'a wesse' apwányam:
—¿Háweya Joab apkeltémo hey'ótak xeye', tén han apkeltémo katnehek heyának xa ektáha nak?
Chátegmowágkek axta kelán'a:
—Naqsók xa aptáhakxa nak seyáneya, wesse'. Naqsók apkeltémo ko'o ay'óták xeyep ma'a Joab, apkeláneykha nak xép, wesse', cha'a séltennasso han apkeltamhókxa chá'a atnehek sekpeywa m'a. 20 Apkelanak eyke yaqwayam eykhe emasséssók ektáhakxa nak kaxwo'. Apwanchek apagko' eyke exchep aqsok, wesse', apya'áseykegkoho ekyókxoho aqsok ektémakxa nak apchókxa', máxa m'a Dios apchásenneykhal'a.
21 Keñe axta wesse' apwányam aptáha apcháneya Joab:
—Alának sa' ko'o xa aqsok nak. Etaqhoho, éntementa sa' ma'a wokma'ák Absalón.
22 Keñe axta Joab apháxahánto ekwokmoho aptekxekwa'akto nápat xapop apxekmósa apcháyo, taqmeláha axta appeywa apkelana wesse' apwányam, keñe aptáha apcháneya:
—Sakhem ko'o sekwet'a ektémakxa ekleklamo apwáxok apkelányo sektáhakxa exchep, wesse', hakte apkelanak xép ma'a, wesse', séltamhókxa axta ko'o katnehek.
23 Yetlókok axta han apchampeykekxa néten Joab apmeyákxo m'a Guesur, peya éntementak Absalón ma'a Jerusalén. 24 Apkeltamhók axta eyke epéwhok aqsa apxagkok ma'a wesse' apwányam, axta eltamhok emyekxak ma'a aphakxa nak; apmeyákxeyk axta apxagkok ma'a Absalón, meyke apwete m'a David, cham'a apyáp nak.
25 Méko axta xama énxet enxoho ektaqmalma apyókxa m'a ekyókxoho kañe' nak Israel, tén han ektaqmeleykha nak chá'a kélpeywa exénakpok kóllanok apyókxa', ektéma axta m'a Absalón. Méko axta ketsék ekmaso enxoho apyókxa'. 26 Kélyaqténchessek axta agkok chá'a apwa', kélteméssessamakxa axta chá'a yókxoho néxa apyeyam, hakte kalya'aksek axta chá'a exma, ánet kilos axta han chá'a katnehek ekyentaxno m'a apwa', ekweykenxa axta chá'a kelyetsáteyak kélmeykha m'a wesse' apwányam apxagkok. 27 Apqántánxo axta han apketchek apkelennay'a m'a Absalón, xama kelwána, ekwesey axta Tamar, ekteme axta ektaqmalma agko'.
28 Apqánet apyeyam axta temék apha Absalón ma'a Jerusalén, meyke apmopwána ewakxak ma'a aphakxa nak wesse' apwányam, 29 keñe axta Absalón apkeltamho ey'ókxések wesse' apwányam ma'a Joab; axta eyke emakók exog ma'a Joab. Tén axta apkeltamho makham ey'ókxések, axta eyke exñak makham ma'a Joab. 30 Keñe axta Absalón aptáha apkeláneya apkeláneykha s'e:
—Kóllano, yepetcheyók ko'o namyep ahagkok ma'a Joab nak namyep apagkok, apkeneykekxeyk han ma'a apho nak hótáhap; ¡kólmohók sa', keñe sa' kólwatneyásekxa'!
Apkelxegkek axta Absalón apkeláneykha, apwatneyk axta m'a Joab namyep apagkok, 31 yetlókok axta apxega Joab apmeyákxo m'a Absalón apxagkok, axta aptáhak apkelmaxneyáncha'a:
—¿Yaqsa ektáha apwatna nak apkeláneykha m'a sélchekha?
32 Apchátegmowágkek axta Absalón:
—Éltamhók axta ko'o exchep hey'ótak yaqwayam hey'ókxések ma'a wesse' apwányam, eltennaksek sektáhakxa sekpeywa, eyaqhémo ko'o séxyeykmo séñama m'a Guesur; táse' nak axta eyke eykhe axek aqsa m'a. Émenyeyk ko'o ótak ma'a wesse' apwányam, yetneyk agkok aqsok ekmaso sélane, tásek heyaqhek.
33 Keñe axta Joab apya'aweykxo m'a wesse' apwányam apkeltennássekxo aptáhakxa m'a Absalón, tén axta wesse' apwányam apkeltamho kólyentawakxa'. Xama axta apwokmo Absalón ma'a aphakxa nak wesse' apwányam, apháxahánteyk axta ekwokmoho aptekxekwa'akto nápat xapop. Keñe axta wesse' apwányam apma takha' yetlo appetsesma.