1 Cuando te sientes a comer con algún señor,
Considera bien lo que está delante de ti,
2 Y pon cuchillo a tu garganta,
Si tienes gran apetito.
3 No codicies sus manjares delicados,
Porque es pan engañoso.
4 No te afanes por hacerte rico;
Sé prudente, y desiste.
5 ¿Has de poner tus ojos en las riquezas, siendo ningunas?
Porque se harán alas
Como alas de águila, y volarán al cielo.
6 No comas pan con el avaro,
Ni codicies sus manjares;
7 Porque cual es su pensamiento en su corazón, tal es él.
Come y bebe, te dirá;
Mas su corazón no está contigo.
8 Vomitarás la parte que comiste,
Y perderás tus suaves palabras.
9 No hables a oídos del necio,
Porque menospreciará la prudencia de tus razones.
10 No traspases el lindero antiguo,
Ni entres en la heredad de los huérfanos;
11 Porque el defensor de ellos es el Fuerte,
El cual juzgará la causa de ellos contra ti.
12 Aplica tu corazón a la enseñanza,
Y tus oídos a las palabras de sabiduría.
13 No rehúses corregir al muchacho;
Porque si lo castigas con vara, no morirá.
14 Lo castigarás con vara,
Y librarás su alma del Seol.
15 Hijo mío, si tu corazón fuere sabio,
También a mí se me alegrará el corazón;
16 Mis entrañas también se alegrarán
Cuando tus labios hablaren cosas rectas.
17 No tenga tu corazón envidia de los pecadores,
Antes persevera en el temor de Jehová todo el tiempo;
18 Porque ciertamente hay fin,
Y tu esperanza no será cortada.

19 Oye, hijo mío, y sé sabio,
Y endereza tu corazón al camino.
20 No estés con los bebedores de vino,
Ni con los comedores de carne;
21 Porque el bebedor y el comilón empobrecerán,
Y el sueño hará vestir vestidos rotos.

22 Oye a tu padre, a aquel que te engendró;
Y cuando tu madre envejeciere, no la menosprecies.
23 Compra la verdad, y no la vendas;
La sabiduría, la enseñanza y la inteligencia.
24 Mucho se alegrará el padre del justo,
Y el que engendra sabio se gozará con él.
25 Alégrense tu padre y tu madre,
Y gócese la que te dio a luz.

26 Dame, hijo mío, tu corazón,
Y miren tus ojos por mis caminos.
27 Porque abismo profundo es la ramera,
Y pozo angosto la extraña.
28 También ella, como robador, acecha,
Y multiplica entre los hombres los prevaricadores.

29 ¿Para quién será el ay? ¿Para quién el dolor? ¿Para quién las rencillas?
¿Para quién las quejas? ¿Para quién las heridas en balde?
¿Para quién lo amoratado de los ojos?
30 Para los que se detienen mucho en el vino,
Para los que van buscando la mistura.
31 No mires al vino cuando rojea,
Cuando resplandece su color en la copa.
Se entra suavemente;
32 Mas al fin como serpiente morderá,
Y como áspid dará dolor.
33 Tus ojos mirarán cosas extrañas,
Y tu corazón hablará perversidades.
34 Serás como el que yace en medio del mar,
O como el que está en la punta de un mastelero.
35 Y dirás: Me hirieron, mas no me dolió;
Me azotaron, mas no lo sentí;
Cuando despertare, aún lo volveré a buscar.
- 6 -
1 Lhip sictamongvoyam: Colhen sat mataa apvalhoc aptemaclha apyimtalhnamo apvisqui, apcanyacpo lhip etasomoc.
2 Itamilsojo sat lhip apvalhoc naysicsa mayic ayajem, apvita inlhojo nintom.
3 Nosilhnanacpojo nasa apanco, apvita inlhojo apitic, eyinimsacpoc sat lhaja.
- 7 -
4 Notingya nasa lhip cascama apquilnatam, apyasamcoc lhip yavamlha cotnejic.
5 Naysicsa aptingyey lhip cascama apquilnatam, covonquepoc sat maa, malha mama apvonquepma sat cotnejic.
- 8 -
6 Noncotsip nasa apnenyic etasomoc lhip enlhit apmasma asoc, apvita inlhojo acyivey apitic.
7 Aplinga inyicje lhip apcanyomap: ¡Itov, iyin! — intomjac aplingay lhip. Aptemaclha apanco apyinimquiscama.
8 Eyiclhic sat lhip natamin aptom. Alhto sat cotnejic apcayo lhip as enlhit.
- 9 -
9 Noyascasingvom nasa lhip enlhit acyeyjamelhma, evennacpoc sat lhip.
- 10 -
10 Yitnec lhip apanco amyip. Notne nasa apanco amyip actomja apancaoc apquilyeyjeycam. Yitnec nano allanomalhca monquinatquiscama navayc amyip.
11 Apnec maa apyimtalhnamo apmasma apquilyeyjeycam. Emancangvomoc sat lhip napatavo apquilpeyvescasquiclha.
- 11 -
12 Colhen mataa apvalhoc lhip eltamsacpoc, ayinyema enlhit singiltamescama.
- 12 -
13 Nomyov nasa elyicpilhquetacpoc apquitcoc melyajayquiclho, mengyitsepejec sat maa.
14 Eltamesacpoc sat apquitcoc, colhic sat actamilaycam apvalhoc aclhamoclhojo acnim aptiyascam.
- 13 -
15 Lhip sictamongvoyam: Copayjiclhac sat evalhoc, sicvita inlhojo lhip acyitna acyascamco apvalhoc.
16 Copayjiclhac sat evalhoc, sicvita inlhojo lhip appayvam nintemaclha acpeyvomo.
- 14 -
17 Noyasipquis nasa lhip apquiltemaclha enlhit melyascalhma. Ivascap sat mataa etnejic apcayo Dios.
18 Emyovacpoc sat lhip, aptomja inlhojo apcayo Dios. Comasquejec mataa lhip aptemaclha meyasquiyam Dios.
- 15 -
19 Lhip sictamongvoyam: Ingyeylhojo mataa lhip, etnejic apyascamco. Ivascap sat lhip apyiplovquiscama nintemaclha actamila.
20 Nopasmiclha nasa lhip apnaymacoc anmin alnapma, najan mengyascama aptoycaoc.
21 Mepqui apquilnatam enlhit mengyascama elyinamcoc anmin, najan mengyascama eltovamcoc. Apjapac mataa apava as enlhit, colyacmo eltamjam.
- 16 -
22 Ingyeylhojo mataa lhip apyap appayvam najan inquin acpayvam. Novennam nasa altomjayclho alvanyam.
23 Itingya sat lhip actomja nasoc anco, actomja singyascasingviyam najan singiltamescama, najan actemaclha ningyascamco. ¡Noyinyov mataa lhip!
24 Payjeclhec mataa apvalhoc apyap, apvita apquitca aptemaclha apyascamco najan aptamila.
25 Ivascap sat mataa lhip, yoyam copayjiclha mataa apvalhoc apyap najan inquin.
- 17 -
26 Lhip sictamongvoyam: Ingyeylhojo mataa sicpayvam, jelanojo coo, ivjanaoc sictemaclha coo.
27 Ingyavojo mataa lhip quilvana alanatama cotnaja aptava. Acyitsomalhca acmasom, malha singilmam trampa congne malhic.
28 Inyilhalhcoc mataa as quilvana nicja amay, yoyam jingminyilhic. Aplhamoclhojo apquiltomja apquilsilhnanomap, ayinyema as quilvana.
- 18 -
29 ¿Jalhco ayinyema ninlingaycamco acmasom? ¿najan ningnatjemo? ¿najan ningilatingmomalhca? ¿najan ningilyimsem ningilnapomalhca? ¿najan moc actemaclha ingataoc?
30 Ayinyema mataa ningyam anmin, nintingyey mataa moc actemaclha anmin.
31 Lhip sictamongvoyam: ¡Notingya nasa anmin, nosilhnanacpojo apanco lhip! ¡Nocolhen nasa apvalhoc lhip actomja actamila anmin, najan acmasis mataa ongyinamcoc!
32 Actemaclha anmin, colhojoc sat yamacyeyva. Asquejec sintaclhama yoyam jingajic.
33 Anmin ayinyema singyeyescama olhma, acmasom ningilyataycam, acmasom ningvitay asoc.
34 Colhojoc ninlhingam, malha naysicsa alyayajayam yingmin acvanyam. Colhojoc sat ninlhingam, malha netin barco actiyascam nayingmin nipyesicsa yatepiyam.
35 Monlingamquejec mataa acmasca, singilticponga inlhojo ninlhalhmaa. Monlingamquejec mataa acmasca, singyicpilhquetamcaa ninlhalhmaa. Natamin ninlhaticjay mocjam, ontingyac sat mocjam anmin, yoyam ongyinamcoc.