La rebelión de Coré
1 Coré hijo de Izhar, hijo de Coat, hijo de Leví, y Datán y Abiram hijos de Eliab, y On hijo de Pelet, de los hijos de Rubén, tomaron gente, 2 y se levantaron contra Moisés con doscientos cincuenta varones de los hijos de Israel, príncipes de la congregación, de los del consejo, varones de renombre. 3 Y se juntaron contra Moisés y Aarón y les dijeron: ¡Basta ya de vosotros! Porque toda la congregación, todos ellos son santos, y en medio de ellos está Jehová; ¿por qué, pues, os levantáis vosotros sobre la congregación de Jehová? 4 Cuando oyó esto Moisés, se postró sobre su rostro; 5 y habló a Coré y a todo su séquito, diciendo: Mañana mostrará Jehová quién es suyo, y quién es santo, y hará que se acerque a él; al que él escogiere, él lo acercará a sí. 6 Haced esto: tomaos incensarios, Coré y todo su séquito, 7 y poned fuego en ellos, y poned en ellos incienso delante de Jehová mañana; y el varón a quien Jehová escogiere, aquel será el santo; esto os baste, hijos de Leví. 8 Dijo más Moisés a Coré: Oíd ahora, hijos de Leví: 9 ¿Os es poco que el Dios de Israel os haya apartado de la congregación de Israel, acercándoos a él para que ministréis en el servicio del tabernáculo de Jehová, y estéis delante de la congregación para ministrarles, 10 y que te hizo acercar a ti, y a todos tus hermanos los hijos de Leví contigo? ¿Procuráis también el sacerdocio? 11 Por tanto, tú y todo tu séquito sois los que os juntáis contra Jehová; pues Aarón, ¿qué es, para que contra él murmuréis?
12 Y envió Moisés a llamar a Datán y Abiram, hijos de Eliab; mas ellos respondieron: No iremos allá. 13 ¿Es poco que nos hayas hecho venir de una tierra que destila leche y miel, para hacernos morir en el desierto, sino que también te enseñorees de nosotros imperiosamente? 14 Ni tampoco nos has metido tú en tierra que fluya leche y miel, ni nos has dado heredades de tierras y viñas. ¿Sacarás los ojos de estos hombres? No subiremos.
15 Entonces Moisés se enojó en gran manera, y dijo a Jehová: No mires a su ofrenda; ni aun un asno he tomado de ellos, ni a ninguno de ellos he hecho mal. 16 Después dijo Moisés a Coré: Tú y todo tu séquito, poneos mañana delante de Jehová; tú, y ellos, y Aarón; 17 y tomad cada uno su incensario y poned incienso en ellos, y acercaos delante de Jehová cada uno con su incensario, doscientos cincuenta incensarios; tú también, y Aarón, cada uno con su incensario. 18 Y tomó cada uno su incensario, y pusieron en ellos fuego, y echaron en ellos incienso, y se pusieron a la puerta del tabernáculo de reunión con Moisés y Aarón. 19 Ya Coré había hecho juntar contra ellos toda la congregación a la puerta del tabernáculo de reunión; entonces la gloria de Jehová apareció a toda la congregación. 20 Y Jehová habló a Moisés y a Aarón, diciendo: 21 Apartaos de entre esta congregación, y los consumiré en un momento. 22 Y ellos se postraron sobre sus rostros, y dijeron: Dios, Dios de los espíritus de toda carne, ¿no es un solo hombre el que pecó? ¿Por qué airarte contra toda la congregación? 23 Entonces Jehová habló a Moisés, diciendo: 24 Habla a la congregación y diles: Apartaos de en derredor de la tienda de Coré, Datán y Abiram.
25 Entonces Moisés se levantó y fue a Datán y a Abiram, y los ancianos de Israel fueron en pos de él. 26 Y él habló a la congregación, diciendo: Apartaos ahora de las tiendas de estos hombres impíos, y no toquéis ninguna cosa suya, para que no perezcáis en todos sus pecados. 27 Y se apartaron de las tiendas de Coré, de Datán y de Abiram en derredor; y Datán y Abiram salieron y se pusieron a las puertas de sus tiendas, con sus mujeres, sus hijos y sus pequeñuelos. 28 Y dijo Moisés: En esto conoceréis que Jehová me ha enviado para que hiciese todas estas cosas, y que no las hice de mi propia voluntad. 29 Si como mueren todos los hombres murieren estos, o si ellos al ser visitados siguen la suerte de todos los hombres, Jehová no me envió. 30 Mas si Jehová hiciere algo nuevo, y la tierra abriere su boca y los tragare con todas sus cosas, y descendieren vivos al Seol, entonces conoceréis que estos hombres irritaron a Jehová.
31 Y aconteció que cuando cesó él de hablar todas estas palabras, se abrió la tierra que estaba debajo de ellos. 32 Abrió la tierra su boca, y los tragó a ellos, a sus casas, a todos los hombres de Coré, y a todos sus bienes. 33 Y ellos, con todo lo que tenían, descendieron vivos al Seol, y los cubrió la tierra, y perecieron de en medio de la congregación. 34 Y todo Israel, los que estaban en derredor de ellos, huyeron al grito de ellos; porque decían: No nos trague también la tierra. 35 También salió fuego de delante de Jehová, y consumió a los doscientos cincuenta hombres que ofrecían el incienso.
36 Entonces Jehová habló a Moisés, diciendo: 37 Di a Eleazar hijo del sacerdote Aarón, que tome los incensarios de en medio del incendio, y derrame más allá el fuego; porque son santificados 38 los incensarios de estos que pecaron contra sus almas; y harán de ellos planchas batidas para cubrir el altar; por cuanto ofrecieron con ellos delante de Jehová, son santificados, y serán como señal a los hijos de Israel. 39 Y el sacerdote Eleazar tomó los incensarios de bronce con que los quemados habían ofrecido; y los batieron para cubrir el altar, 40 en recuerdo para los hijos de Israel, de que ningún extraño que no sea de la descendencia de Aarón se acerque para ofrecer incienso delante de Jehová, para que no sea como Coré y como su séquito; según se lo dijo Jehová por medio de Moisés.
41 El día siguiente, toda la congregación de los hijos de Israel murmuró contra Moisés y Aarón, diciendo: Vosotros habéis dado muerte al pueblo de Jehová. 42 Y aconteció que cuando se juntó la congregación contra Moisés y Aarón, miraron hacia el tabernáculo de reunión, y he aquí la nube lo había cubierto, y apareció la gloria de Jehová. 43 Y vinieron Moisés y Aarón delante del tabernáculo de reunión. 44 Y Jehová habló a Moisés, diciendo: 45 Apartaos de en medio de esta congregación, y los consumiré en un momento. Y ellos se postraron sobre sus rostros. 46 Y dijo Moisés a Aarón: Toma el incensario, y pon en él fuego del altar, y sobre él pon incienso, y ve pronto a la congregación, y haz expiación por ellos, porque el furor ha salido de la presencia de Jehová; la mortandad ha comenzado. 47 Entonces tomó Aarón el incensario, como Moisés dijo, y corrió en medio de la congregación; y he aquí que la mortandad había comenzado en el pueblo; y él puso incienso, e hizo expiación por el pueblo, 48 y se puso entre los muertos y los vivos; y cesó la mortandad. 49 Y los que murieron en aquella mortandad fueron catorce mil setecientos, sin los muertos por la rebelión de Coré. 50 Después volvió Aarón a Moisés a la puerta del tabernáculo de reunión, cuando la mortandad había cesado.
Apquiltemaclha apquilmolhama Coré
1 Apnec nic nat lhama levita nipyesicsa apquilmolhama (aptovana) Coat, apvisay Coré, Izhar apquitca. Apquillhalhmaa ilhnic nat apnatqui apnaymacoc apquilmolhama Rubén, apvisay nic nat Datán, poc nic nat Abiram, Aliab apquitquic poc nic nat On, Pelet apquitca. 2 Apquilinmelham nic nat Moisés. Apcaneclhec nic nat mocjam doscientos cincuenta israelitas apquilyimtalhnamo, apquiltimesaycam nic nat consejeros, apquiltemaclha siclho apquiltamila.
3 Apcaneclhec nic nat maa apnaclha Moisés najan Aarón, apquiltomja apquilanya: —¡Vamlha eltime! ¡Aptemaclha apanco lhip Moisés najan lhip Aarón, apquilyimtalhnesomacpo apanco ningyesicsa! ¡Ningyovoclhojo nincoo singilyacyescama Dios! ¿So actomja yi apquilyimtalhnesacpo apanco quellhip? — nic nat apquiltomjac.
4 Pilapcasquic nic nat aplinga Moisés, apjalhec nic nat acticlhicvocmo nalhpop payjaclha napaat.
5 Aptomjac nic nat Moisés apcanya Coré najan apnaymacoc apquillhalhmaa: —Jingilyascasingvomoc sat secaseclha alhtoo Dios, ongilyasamcojo apquilvamlha eltimjic apquilponquinomap apquiltingyasquiscama ofrendas, yoyam colhic alvatna talha. Apvanquic mataa apvamlha Dios apquilyacyescama. 6 Quip elaylhojo sicpayvam: Elnalanta sat quellhip Coré apnaymacoc najan apquillhalhmaa. 7 Elma sat apquilmaycam alpayjem najan asoc acmasis netin atilh, ingyaniclha sat napato Dios. Ongilyasamcojo aptomja Dios apquilyacyescama, aptomja apponquinomap. ¡Vamlha! — nic nat aptomjac Moisés.
8 Aptomjac nic nat Moisés apcanya Coré: —Quellhip levitas, ellaylhojo sicpayvam: 9 ¿Innatjavo ya apquilvalhoc quellhip napato Dios, aptomja apquilyacyescama quellhip yoyam eltimesam carpa apponquinomap, colhojoc apquiltimesaycam enlhitaoc Israel? 10 Apquiltamjoc Dios eltimesam lhip najan apnaymacoc levitas napato Dios Visqui ingac. ¿So actomja yi apquililtamjoc quellhip eltimjic sacerdotes? 11 ¡Jave apquilvenneycam quellhip Aarón, lhip aptomja apvenneycam najan apnaymacoc Dios! — nic nat aptomjac Moisés.
12 Apcapajasquic nic nat Moisés, colhic altimnasa Datán najan Abiram, Eliab apquitquic.
Apquilatingmavoc nic nat as apcanit: —Paj. Mongilyoclhejec sat apnaclha Moisés — nic nat apquiltomjac. 13 Apquilapajasquic nic nat, colhic altimnasa Moisés: Lhip alhta singyinyovquiscama yoclhilhma Egipto, ningvitay alhta acyitnamaclha leche najan apquimjaclha yovjan, cotlaycaoc nintom. Ingilnalantac lhip as yoclhilhma actamopeycaoc, yoyam ongilitsapoc, naysicsa aptemaclha apyimtalhnesomacpo apanco lhip, etnejic visqui ingac. 14 Am alhta jingnaliclhac mataa yoclhilhma acyitnamaclha cotlaycaoc nintom, paj ongvitac acyitnamaclha leche, paj apquimjaclha yovjan, paj mataa amyipayc, paj najan uva avjac. ¡Apmopvan amyaa nac lhip, mongilyoclhejec sat apnaclha lhip! — nic nat apquiltomjac.
15 Aplovquic nic nat Moisés. Aptomjac nic nat Moisés apcanya Dios: —¡Nongyasicjiclhojo nasa as apcanit! ¡Nomá nasa tacja ofrenda apquilmescama nasa! ¡Coo eyca, paj otvasac mataa as apcanit najan apnaymacoc, paj coo omac tacja lhama yamelyeyjaycoc! — nic nat aptomjac Moisés napato Dios.
16 Aptomjac nic nat Moisés apcanya Coré: —Ivota sat lhip najan apnaymacoc secaseclha apnaclha Dios. Jingilpasmoc sat Aarón. 17 Elsanta sat apquilmaycam najan asoc acmasis avalhoc apquilmaycam alpayjem. Apcanyacpec lhip najan Aarón najan doscientos cincuenta apquillhalhmaa elvota apnaclha Dios.
18 Apquilsantac nic nat apyovoclhojo enlhit apquillhenamap apquilmaycam alpayjem, ava lhoc maa atilh najan asoc acmasis, apninquina payjoc carpa apponquinomap. Apquilvajanamquic nic nat Moisés najan Aarón. 19 Apquimja apmamyi ilhnic nat Coré apnamcaclha apquillhalhmaa payjoc carpa apponquinomap. Invitalhquic nic nat Dios gloria apanco mayayo, aptomja apyimtalhnamo napatavo enlhitaoc.
20 Aptomjac nic nat Dios apcanya Moisés najan Aarón: 21 —¡Elyamyiclha siclho! ¡Onatovacsic sat quilhvoc anco as enlhitaoc apquilinmelhaycam! — nic nat aptomjac Dios.
22 Apquilatingmavoc nic nat, apquiljalha acticlhicvocmo nalhpop payjaclha napaat: —¡O Dios! Lhip aptomja apyimnatescama apnenyaoc enlhit, elnapoc sat apyovoclhojo enlhitaoc apquilsilhnanomap, ayinyema apsilhnanomap apanco lhama enlhit, ¿so actomja yi? — nic nat aptomjac Moisés.
23 Aptomjac nic nat Dios apcanya Moisés: 24 Ilapajas sat poc enlhitaoc israelitas, elyamyiclha carpa apponquinomap apnamcaclha Coré, najan Datán, najan Abiram — nic nat aptomjac.
25 Apquinmaclhec nic nat netin Moisés, apnalaclho apquilvanyam mayayo, apquilmiyaclho apnaclha Datán najan Abiram.
26 Aptomjac nic nat Moisés apquilanya enlhitaoc: —Elyamyiclha quellhip as enlhit apquilmapsomcaa, noelnatim nasa apquilnatam, elmasquingvomoc sat lhama quellhip ayinyema melyascalhma as apquilmapsomcaa — nic nat aptomjac.
27 Apquilyamyeclhec nic nat enlhitaoc apnamcaclha Coré, najan Datán, najan Abirám, payjoc carpa apancaoc, najan apnatamcaa, najan apquitquic.
28 Aptomjac nic nat mocjam Moisés: —Melquinatsejec sat quellhip quilhvo nac jay, actomja nasoc anco selyacyescama Dios ollanac as asoc, jave sictomjaclha ajanco. 29 Apquilvitac sat ancoc quellhip elitsapoc as enlhitaoc, acno apquitsepma ingmoc, cotnejic sat movan amyaa selyacyescama Dios nipyesicsa quellhip. 30 Apquilvitac sat ancoc quellhip simpilapquiscama, comayjiclhac sat as nalhpop, conasepoc sat as enlhitaoc najan asoc apancaoc, elpalamoc sat malhic congno, elyasamcojo quellhip: ayinyema alhta apquilvenneycam as enlhitaoc Dios — nic nat aptomjac.
31 Appenasquic nic nat Moisés appamejitquiscama. Inmayjeclhec nic nat as nalhpop apnamcaclha as enlhitaoc. 32 Innasipquic nic nat apyovoclhojo apquillhalhmaa Coré, acyiplomo apquilmolhama familias najan apquilnatam. 33 Apquilpalacmec nic nat malhic congno naysicsa apquiltimem apquilyimnatem (melitsepmaclha mocjam) najan maa apquilnatam. Incapeclhec nic nat mocjam acmayjem. Am nic nat elvitacpoc mocjam nipyesicsa apnaymacoc israelitas. 34 Intiyacmec nic nat apquilvalhoc israelitas apquillinga apquilpalhamaycam congne malhic congno. Apquinyajamquic nic nat apquilpalhamamcaa: ¡Elavojo! ¡Jingilnasepoc sat malhic congno! — nic nat apquiltomjac. 35 Apcapajasquic nic nat Dios talha, actomja alnapma doscientos cincuenta apquilmapsomcaa, apquilsantama siclho asoc acmasis apnaclha Dios.
36 Aptomjac nic nat Dios apcanya Moisés: 37 Ilapajas sat Eleazar, Aarón apquitca, colhic ayilhpansa atilh najan asoc acmasis acyitna siclho apquilmaycam alpayjem. 38 Apquillingamcoc alhta apquilitsepma enlhit melyascalhma. Colmiyovalhcac sat apquilmaycam alpayjem, ayinyema innec alhta alninquina payjoc altar apquilvatnamaclha asoc macmescama Dios. Colticpalhcac sat cotniclha chapa, colhic sat acyipitsa altar ayimpejic as chapa. Elangvomoc sat mataa israelitas apquilvita — nic nat aptomjac Dios.
39 Apcapajasquic nic nat Eleazar, colhic sat ayansayclha apquilmaycam alpayjem allanomalhca bronce, apquilsantama siclho enlhit melyascalhma apquilmeta (naysicsa talha), colhic sat allana chapa najan colhic sat acyipitsa altar ayimpejic apquilvatnamaclha. 40 Incaymalhquic elavojoc mataa israelitas. Paj poc enlhit apmopvan elvitic talha netin altar apquilvatnamaclha asoc acmasis, apquilvamlha Aarón aptovana najan aptovana niptamin. Poc enlhit elngamcojoc sat acyanmongayclha, acno apquillingaycamco Coré najan apquillhalhmaa. Apquilvajanamquic nic nat mataa, acno apcanama siclho Dios, aplingascama Moisés apcanyacpo ellana Eleazar.
41 Moc acnim nic nat intomjac. Apquiltomjac nic nat apyovoclhojo israelitas apquilinmelhaycam Moisés najan Aarón.
Apquiltomjac enlhitaoc apquilanya: —¡Lhip Moisés najan Aarón, apquiltomja apquilnapma enlhitaoc! — nic nat apquiltomjac.
42 Apcaneclhec nic nat apyovoclhojo enlhit nipyava Moisés najan Aarón. Apmiyaclhec nic nat carpa apponquinomap Moisés najan Aarón. Pilapcasquic nic nat acvitalhco yipjopay ayajapvaa carpa apponquinomap, naysicsa maa Dios gloria apanco mayayo. 43 Apquilvocmec nic nat Moisés najan Aarón carpa apponquinomap.
44 Aptomjac nic nat Dios apcanya Moisés: 45 ¡Iyamyiclha sat lhip as enlhitaoc, olnapoc sat quilhvo nac jay! — nic nat aptomjac.
Apquiljalhec nic nat Moisés najan Aarón acticlhicvocmo nalhpop payjaclha napaat.
46 Aptomjac nic nat Moisés apcanya Aarón: —Itingya sat apquilmaycam acpayjem, najan atilh avalhoc, najan asoc acmasis netin atilh. Ipeyvojo sat nipyesicsa enlhitaoc apquinmamcaclha. Ilmalhna sat Dios, yoyam ingyasicjiclhojo mocjam as enlhitaoc. Invoctac mocjam apyanmongsayclha Dios apquiltemaclha apancaoc enlhit — nic nat aptomjac.
47 Apquilyajaclhoc nic nat appayvam ayinyema Moisés. Appeyvoc nic nat Aarón apquinmamcaclha enlhitaoc. Apquillingamcoc nic nat napocja enlhitaoc acyanmongayclha apquiltemaclha apancaoc. Apquilmalhnescasquic nic nat Aarón, ingyasicjiclhojo sat mocjam Dios elmeyvoc enlhitaoc apquillingaycamco. 48 Apquiningvocmec nic nat Aarón payjoc naysicsa, lhama nicja apquilyitnama enlhit apjapaoc, moc nicja apcanaycam enlhit melitsepma mocjam, ayinyema Aarón. Inmasquec nic nat ningmasquem alnapma. 49 Invocmec nic nat apquilitsepma catorce mil setecientos enlhit, mepqui alyipsatomalhca apquilitsepma siclho enlhit apquilmapsomcaa apquillhalhmaa Coré. 50 Inmasquec nic nat plaga ningmasquem. Aptajavoc nic nat mocjam Aarón carpa apponquinomap, epamejitsacpoc sat mocjam Moisés.