Nacimiento de Jesús
(Mt. 1.18-25)1 Aconteció en aquellos días, que se promulgó un edicto de parte de Augusto César, que todo el mundo fuese empadronado. 2 Este primer censo se hizo siendo Cirenio gobernador de Siria. 3 E iban todos para ser empadronados, cada uno a su ciudad. 4 Y José subió de Galilea, de la ciudad de Nazaret, a Judea, a la ciudad de David, que se llama Belén, por cuanto era de la casa y familia de David; 5 para ser empadronado con María su mujer, desposada con él, la cual estaba encinta. 6 Y aconteció que estando ellos allí, se cumplieron los días de su alumbramiento. 7 Y dio a luz a su hijo primogénito, y lo envolvió en pañales, y lo acostó en un pesebre, porque no había lugar para ellos en el mesón.
Los ángeles y los pastores
8 Había pastores en la misma región, que velaban y guardaban las vigilias de la noche sobre su rebaño. 9 Y he aquí, se les presentó un ángel del Señor, y la gloria del Señor los rodeó de resplandor; y tuvieron gran temor. 10 Pero el ángel les dijo: No temáis; porque he aquí os doy nuevas de gran gozo, que será para todo el pueblo: 11 que os ha nacido hoy, en la ciudad de David, un Salvador, que es CRISTO el Señor. 12 Esto os servirá de señal: Hallaréis al niño envuelto en pañales, acostado en un pesebre. 13 Y repentinamente apareció con el ángel una multitud de las huestes celestiales, que alababan a Dios, y decían:
14 ¡Gloria a Dios en las alturas,
Y en la tierra paz, buena voluntad para con los hombres!
15 Sucedió que cuando los ángeles se fueron de ellos al cielo, los pastores se dijeron unos a otros: Pasemos, pues, hasta Belén, y veamos esto que ha sucedido, y que el Señor nos ha manifestado. 16 Vinieron, pues, apresuradamente, y hallaron a María y a José, y al niño acostado en el pesebre. 17 Y al verlo, dieron a conocer lo que se les había dicho acerca del niño. 18 Y todos los que oyeron, se maravillaron de lo que los pastores les decían. 19 Pero María guardaba todas estas cosas, meditándolas en su corazón. 20 Y volvieron los pastores glorificando y alabando a Dios por todas las cosas que habían oído y visto, como se les había dicho.
Presentación de Jesús en el templo
21 Cumplidos los ocho días para circuncidar al niño, le pusieron por nombre JESÚS, el cual le había sido puesto por el ángel antes que fuese concebido.
22 Y cuando se cumplieron los días de la purificación de ellos, conforme a la ley de Moisés, le trajeron a Jerusalén para presentarle al Señor 23 (como está escrito en la ley del Señor: Todo varón que abriere la matriz será llamado santo al Señor ), 24 y para ofrecer conforme a lo que se dice en la ley del Señor: Un par de tórtolas, o dos palominos. 25 Y he aquí había en Jerusalén un hombre llamado Simeón, y este hombre, justo y piadoso, esperaba la consolación de Israel; y el Espíritu Santo estaba sobre él. 26 Y le había sido revelado por el Espíritu Santo, que no vería la muerte antes que viese al Ungido del Señor. 27 Y movido por el Espíritu, vino al templo. Y cuando los padres del niño Jesús lo trajeron al templo, para hacer por él conforme al rito de la ley, 28 él le tomó en sus brazos, y bendijo a Dios, diciendo:
29 Ahora, Señor, despides a tu siervo en paz,
Conforme a tu palabra;
30 Porque han visto mis ojos tu salvación,
31 La cual has preparado en presencia de todos los pueblos;
32 Luz para revelación a los gentiles,
Y gloria de tu pueblo Israel.
33 Y José y su madre estaban maravillados de todo lo que se decía de él. 34 Y los bendijo Simeón, y dijo a su madre María: He aquí, este está puesto para caída y para levantamiento de muchos en Israel, y para señal que será contradicha 35 (y una espada traspasará tu misma alma), para que sean revelados los pensamientos de muchos corazones.
36 Estaba también allí Ana, profetisa, hija de Fanuel, de la tribu de Aser, de edad muy avanzada, pues había vivido con su marido siete años desde su virginidad, 37 y era viuda hacía ochenta y cuatro años; y no se apartaba del templo, sirviendo de noche y de día con ayunos y oraciones. 38 Esta, presentándose en la misma hora, daba gracias a Dios, y hablaba del niño a todos los que esperaban la redención en Jerusalén.
El regreso a Nazaret
39 Después de haber cumplido con todo lo prescrito en la ley del Señor, volvieron a Galilea, a su ciudad de Nazaret. 40 Y el niño crecía y se fortalecía, y se llenaba de sabiduría; y la gracia de Dios era sobre él.
El niño Jesús en el templo
41 Iban sus padres todos los años a Jerusalén en la fiesta de la pascua; 42 y cuando tuvo doce años, subieron a Jerusalén conforme a la costumbre de la fiesta. 43 Al regresar ellos, acabada la fiesta, se quedó el niño Jesús en Jerusalén, sin que lo supiesen José y su madre. 44 Y pensando que estaba entre la compañía, anduvieron camino de un día; y le buscaban entre los parientes y los conocidos; 45 pero como no le hallaron, volvieron a Jerusalén buscándole. 46 Y aconteció que tres días después le hallaron en el templo, sentado en medio de los doctores de la ley, oyéndoles y preguntándoles. 47 Y todos los que le oían, se maravillaban de su inteligencia y de sus respuestas. 48 Cuando le vieron, se sorprendieron; y le dijo su madre: Hijo, ¿por qué nos has hecho así? He aquí, tu padre y yo te hemos buscado con angustia. 49 Entonces él les dijo: ¿Por qué me buscabais? ¿No sabíais que en los negocios de mi Padre me es necesario estar? 50 Mas ellos no entendieron las palabras que les habló. 51 Y descendió con ellos, y volvió a Nazaret, y estaba sujeto a ellos. Y su madre guardaba todas estas cosas en su corazón.
52 Y Jesús crecía en sabiduría y en estatura, y en gracia para con Dios y los hombres.
Aptiyaycamlha Jesús
(Mt 1.18-25)1 Nalhit acnim alhta apcanama apvisqui César Augusto. Apcanayqui alhta colhic acnatalhesamco apquilvisay enlhit lhalhma anco. 2 Eycaso macnatalhesaycaoc apquilvisay alhta amamyi anco. Aptomjac alhta yatapvisqui Cirenio yoclhilhma Siria. 3 Apquilanyacpec alhta aplhamoclhojo enlhit. Apquilmiyaclhec alhta actomjaclha apquilaoclha apancaoc, yoyam colhic acnatalhesamco apquilvisay. 4 Aplhinquic alhta najan José. Tingma Nazaret alhta apquimpac, yoclhilhma Galilea. Apmiyaclhec alhta tingma Belén, David apcaoclha nano, yoclhilhma Judea. David aptavin niptamin alhta maa José. 5 Apquiltamjoc alhta colhic actalhesa lhama acvisay María. Apponcanma alhta José. Inlovsoc alhta intomjac apponcanma José. 6 Naysicsa apnayclha alhta maa acvocmo acnim, yoyam cotimsic ayitca. 7 Aptiyacmec alhta ayitca siclha acvitay apquinavo. Inpilhtitquic alhta apava. Acpicanvocmo alhta actoycamcolha mocnatoscama. Am alhta acnaclha ma congne apnaycamcaclha maycaa.
Angeles Dios apquilasinancama apnaclha quilancam nipquesic
8 Apnaycmec alhta quilancam nipquesic nipyava tingma Belén. Apquilantiyapecmoc alhta apquiljalhneycam nipyava apnatoscama. 9 Am alhta elpilapmacpoc apquiningvaa lhama ángel Dios apcasinancama. Incapongmatquic alhta nipyava gloria apanco Dios apcapongmatem. Apquilacac alhta quilancam nipquesic.
10 —Nojela nasa quellhip —alhta aptomjac ángel Dios apcasinancama. Quip elanojo. Tasic amyaa acsantimcasac quellhip, yoyam colpayjiclha apquilvalhoc aplhamoclhojo enlhit. 11 Aptiyacmec lhac apquilvomquiscama tap quellhip, CRISTO Visqui ingac, natingma David apcaoclha. 12 Melquinatsejec sat quellhip. Elvitac sat sicaa apava macpilhtetem. Apyitna nac maa actoycamcolha mocnatoscama alhta aptomjac.
13 Am alhta elpilapmacpoc apquilpasingvaa ángeles Dios apquilasinancama. Appintalhnama enlhit netin. Apquilacoc alhta Dios:
14 Gloria apcapongmatem Dios apna netin.
Coltamilsojoc apquilvalhoc enlhit apquilasicjayo Dios Ingyapam
—alhta apquiltomjac.
15 Yejemoc alhta apquiltajavoc netin ángeles Dios apquilasinancama. Apquilpamejitsacpec alhta quilancam nipquesic:
—Noc, ongilmiyaclhac Belén. Ongvitangvoclhac sat asoc aplhena lhac singiltimnasa Visqui ingac —alhta apquiltomjac.
16 Apquilpecjasquic alhta elvita. Apquilvitangvoclhec alhta María najan José najan sicaa apyitna actoycamcolha mocnatoscama. 17 Lhama alhta apquilvita sicaa, apquillhena alhta eyca amyaa actomjaclha aplhenamap sicaa. 18 Pilapcasquic alhta aclingalhco amyaa actomja apquillhanma quilancam nipquesic. 19 Intamilcasquic alhta mataa actomjaclha amyaa María. Inlhenam alhta mataa avalhoc. 20 Yejemoc alhta apquilvonquepaclho quilancam nipquesic. Apquilacavoc alhta Dios. Inlhenquic alhta apquilvalhoc asoc actomja apquilvitay najan apquillingay. Innoc alhta actomjaclha amyaa apquilanyomacpo.
Jesús apquitcoc apcaynomap tingma apponquinomap
21 Ocho acnim alhta invocmoc apquilyimyicja actemaclha asoc monquinatquiscama sicaa. Apquiltimec alhta apvisay JESUS. Innoc alhta actomjaclha appayvam ángel Dios apcasinancama. Actomja alhta ayanyomalhca María cotnamaclha mocjam inlovso.
22 Lhama alhta acsovjalhco acnim actemaclha comasis ayimpejic María. Actemaclha ilhnic nat apcanama Moisés. Incaynamcaclhec alhta sicaa tingma Jerusalén, yoyam eponquinacpoc napato Dios Ingyapam. 23 Innoc alhta actomja actalhesomalhca apcanamaclha Dios Ingyapam: “Moclhama actomja siclha acvitay ayitca apquinavo coponquinquis sat Dios Ingyapam” —nic nat intomjac vaycajac. 24 Inquililtamjoc alhta najan colmesic asoc ningmescama Dios. Actemaclha nic nat apcanama Dios Ingyapam. Elmesaoc sat apcanit sapop inlhoyqui laa apcanit valhaay apquitcoc —nic nat intomjac vaycajac apcanama Dios Ingyapam.
25 Apnec alhta tingma Jerusalén lhama enlhit apvisay Simeón. Appeyvomo alhta as enlhit apcayo Dios Ingyapam. Apquiljalhanmec alhta apquilvomquiscama tap enlhitaoc Israel. Espíritu Santo alhta apnac apvalhoc. 26 Apyicpilcangvocmec alhta Simeón ayinyema Espíritu Santo, yoyam emoncajangvojo. Etamcojoc sat Cristo apquinyema Dios Ingyapam yicpintama ingyitsapoc. 27 Appecjesam alhta apvalhoc Espíritu Santo aptalhningvactamo tingma apponquinomap. Yejemoc alhta apcaynacpo Jesús apquitcoc, yoyam elvajanamcoc actemaclha Dios apcanamaclha actalhesomalhca. 28 Yejemoc alhta apcayna sicaa Simeón. Apcacoc alhta Dios appametamcaa:
29 Dios Ingyapam, lhip silancam coo.
Evanquic sat ongvitsapoc actemaclha actamila evalhoc.
Innoc aptomjaclha nat seltimnasa lhip.
30 Acvitac coo quilhvo Singvomquiscama tap.
31 Apvitascasquic lhip napatavo enlhitaoc lhalhma anco.
32 Aptomja malha ayitsayolhma, yoyam colsasquisalhma enlhit metnaja judíos.
Yoyam elacpojoc enlhitaoc Israel, lhip enlhit apancaoc
—alhta aptomjac Simeón.
33 Pilapcasquic alhta anco José najan María aplinga aplhenacpo sicaa. 34 Apquiltamjoc alhta Simeón, yoyam epasmoc Dios sicaa inquin:
—Ca incolanojo, etnimsacpoc sat ayitca nipyesicsa enlhitaoc co Israel. Elpilapongsic sat aplhamoclhojo. Elansiclhac sat netin poc aplhamoclhojo. Malha sat cotnejic ningilyotayaclha asoc acvanomalhca. 35 Colngalhcac sat alquitamsama apquilvalhoc enlhitaoc. Cascoc sat avalhoc lhiya, malha ayajem sovo acvinatem sat cotnejic —alhta aptomjac Simeón.
Aptajayclha José najan María tingma Nazaret
36 Innec alhta maa quilvana profeta Dios aclingascama acvisay Ana. Fanuel alhta apquitca. Aser nic nat aptovana niptamin. Innec alhta lhama atava siete años natamin alyimjapma. 37 Tampeyi alhta intomjac acvocmo ochenta y cuatro años. Am alhta coyamasmac tingma apponquinomap. Inpayasoc alhta mataa Dios actemaclha almalhnancama acnim najan alhtaa. 38 Actalhningvactamo alhta Ana. Inlhenquic alhta avalhoc Dios Ingyapam. Aplhenacpec alhta mataa sicaa. Altimnasamcaa alhta innaymacoc aptomja apquiljalhanma ningilvomsomalhca tap tingma Jerusalén.
39 Lhama alhta acsovjalhco asoc actemaclha apcanama Dios Ingyapam. Aptajaclhec alhta José najan María actomjaclha apcaoclha tingma Nazaret yoclhilhma Galilea. 40 Apvanamyic alhta sicaa, apyimnaquic alhta. Apyasingvocmec alhta aclhamoclhojo asoc. Appasmec mataa Apquitca Dios Ingyapam.
Jesús apquitcoc congne tingma apponquinomap
41 Aplhamoclhojo piyam alhta apmiyaclho mataa tingma Jerusalén José najan Jesús inquin. Apquiltamjamacpilha caya ningiltimem apquilyeycajaycaoc, moc acvisay pascua. 42 Apvocmec alhta Jesús doce años. Acmiyaclho alhta apquiltomjamacpilha caya inquin najan José. 43 Lhama alhta apsovjacpo caya. Intajaclhec alhta inquin najan José. Innec alhta ayayacmo Jesús apquitcoc tingma Jerusalén. Am alhta coyasamcoc inquin najan José. 44 Apcanyacpec alhta epalhcaycamcoclha apnaymacoc. Inquillhinquic alhta acvamlha lhama acnim. Alquitamseclho alhta Jesús apquitcoc apquilvaclhilha apnaymacoc najan apmolhama. 45 Am alhta etacpoc. Yejemoc alhta actajavo inquin najan José tingma Jerusalén, yoyam colquitamsiclha Jesús apquitcoc.
46 Natqui acnim alhta intomjac alvitaclho. Apnacmec alhta tingma apponquinomap nipyesicsa apquilyascamco apquiltemaclha. Apquiljalhnoc alhta amyaa. Apquilmalhnac najan mataa Jesús apquitcoc. 47 Pilapcasquic alhta anco aclingalhco aplhanma asoc. Apmopvan alhta innac. 48 Pilapcasquic alhta acvitaclho ayitca. Intomjac alhta ayanya inquin:
—Sictamongvoyam, ¿soctomja sintimesquisa nac aso? Quip ilanojo, intamjam nincoo ingilvalhoc lhip ninquitamac —alhta intomjac.
49 Apcatingmavoc alhta Jesús apquitcoc:
—¿Soctomja selquitama nac qui? Lha incoyasamcoc lhiya najan lhip, movanqueje coo motingya Tata asoc apanco —alhta aptomjac.
50 Am alhta coyicpilcac inquin najan José actomjaclha aplhanma.
51 Apyiplaclhec alhta inquin najan José. Apvoclhec alhta tingma Nazaret. Apquilyajaclhoc alhta mataa. Intamilcasquic alhta mataa avalhoc ayitca appayvam. 52 Apvanamyic alhta Jesús. Apyasingvocmec alhta aclhamoclhojo asoc. Inyispalhquic alhta aptemaclha. Apquilyispaquic alhta enlhit najan Dios Ingyapam.