Arrepentíos o pereceréis
1 En este mismo tiempo estaban allí algunos que le contaban acerca de los galileos cuya sangre Pilato había mezclado con los sacrificios de ellos. 2 Respondiendo Jesús, les dijo: ¿Pensáis que estos galileos, porque padecieron tales cosas, eran más pecadores que todos los galileos? 3 Os digo: No; antes si no os arrepentís, todos pereceréis igualmente. 4 O aquellos dieciocho sobre los cuales cayó la torre en Siloé, y los mató, ¿pensáis que eran más culpables que todos los hombres que habitan en Jerusalén? 5 Os digo: No; antes si no os arrepentís, todos pereceréis igualmente.
Parábola de la higuera estéril
6 Dijo también esta parábola: Tenía un hombre una higuera plantada en su viña, y vino a buscar fruto en ella, y no lo halló. 7 Y dijo al viñador: He aquí, hace tres años que vengo a buscar fruto en esta higuera, y no lo hallo; córtala; ¿para qué inutiliza también la tierra? 8 Él entonces, respondiendo, le dijo: Señor, déjala todavía este año, hasta que yo cave alrededor de ella, y la abone. 9 Y si diere fruto, bien; y si no, la cortarás después.
Jesús sana a una mujer en el día de reposo
10 Enseñaba Jesús en una sinagoga en el día de reposo; 11 y había allí una mujer que desde hacía dieciocho años tenía espíritu de enfermedad, y andaba encorvada, y en ninguna manera se podía enderezar. 12 Cuando Jesús la vio, la llamó y le dijo: Mujer, eres libre de tu enfermedad. 13 Y puso las manos sobre ella; y ella se enderezó luego, y glorificaba a Dios. 14 Pero el principal de la sinagoga, enojado de que Jesús hubiese sanado en el día de reposo, dijo a la gente: Seis días hay en que se debe trabajar; en estos, pues, venid y sed sanados, y no en día de reposo. 15 Entonces el Señor le respondió y dijo: Hipócrita, cada uno de vosotros ¿no desata en el día de reposo su buey o su asno del pesebre y lo lleva a beber? 16 Y a esta hija de Abraham, que Satanás había atado dieciocho años, ¿no se le debía desatar de esta ligadura en el día de reposo? 17 Al decir él estas cosas, se avergonzaban todos sus adversarios; pero todo el pueblo se regocijaba por todas las cosas gloriosas hechas por él.
Parábola de la semilla de mostaza
(Mt. 13.31-32Mr. 4.30-32)
18 Y dijo: ¿A qué es semejante el reino de Dios, y con qué lo compararé? 19 Es semejante al grano de mostaza, que un hombre tomó y sembró en su huerto; y creció, y se hizo árbol grande, y las aves del cielo anidaron en sus ramas.
Parábola de la levadura
(Mt. 13.33)
20 Y volvió a decir: ¿A qué compararé el reino de Dios? 21 Es semejante a la levadura, que una mujer tomó y escondió en tres medidas de harina, hasta que todo hubo fermentado.
La puerta estrecha
(Mt. 7.13-14Mt. 21-23)
22 Pasaba Jesús por ciudades y aldeas, enseñando, y encaminándose a Jerusalén. 23 Y alguien le dijo: Señor, ¿son pocos los que se salvan? Y él les dijo: 24 Esforzaos a entrar por la puerta angosta; porque os digo que muchos procurarán entrar, y no podrán. 25 Después que el padre de familia se haya levantado y cerrado la puerta, y estando fuera empecéis a llamar a la puerta, diciendo: Señor, Señor, ábrenos, él respondiendo os dirá: No sé de dónde sois. 26 Entonces comenzaréis a decir: Delante de ti hemos comido y bebido, y en nuestras plazas enseñaste. 27 Pero os dirá: Os digo que no sé de dónde sois; apartaos de mí todos vosotros, hacedores de maldad. 28 Allí será el llanto y el crujir de dientes, cuando veáis a Abraham, a Isaac, a Jacob y a todos los profetas en el reino de Dios, y vosotros estéis excluidos. 29 Porque vendrán del oriente y del occidente, del norte y del sur, y se sentarán a la mesa en el reino de Dios. 30 Y he aquí, hay postreros que serán primeros, y primeros que serán postreros.
Lamento de Jesús sobre Jerusalén
(Mt. 23.37-39)
31 Aquel mismo día llegaron unos fariseos, diciéndole: Sal, y vete de aquí, porque Herodes te quiere matar. 32 Y les dijo: Id, y decid a aquella zorra: He aquí, echo fuera demonios y hago curaciones hoy y mañana, y al tercer día termino mi obra. 33 Sin embargo, es necesario que hoy y mañana y pasado mañana siga mi camino; porque no es posible que un profeta muera fuera de Jerusalén. 34 ¡Jerusalén, Jerusalén, que matas a los profetas, y apedreas a los que te son enviados! ¡Cuántas veces quise juntar a tus hijos, como la gallina a sus polluelos debajo de sus alas, y no quisiste! 35 He aquí, vuestra casa os es dejada desierta; y os digo que no me veréis, hasta que llegue el tiempo en que digáis: Bendito el que viene en nombre del Señor.
Actemaclha ningyanmonquiscama moc ingvalhoc
1 Eyca as acnim apquilvactamo alhta enlhit. Apquiltimnascactamo alhta amyaa apnaclha Jesús: Enlhit co Galilea apquilmasquic alhta Dios Ingyapam asoc acticyovam. Apquilanayquic alhta Pilato eticyoc napocja enlhit co Galilea. Yejemoc alhta apquilpalhaquisa enlhit em pac apticyovam najan ema asoc acticyovam. 2 Aptomjac alhta apquilanya Jesús:
—¿Apquilanayqui ya quellhip acyiviy anco melyascalhma as enlhitaoc, melhno apnaymacoc poc enlhit? 3 Actomjac coo siyanya quellhip: Paj, apnoc poc. Am sat ancoc elyanmoncasac apquilvalhoc quellhip, colhojoc sat aptomja apnatovasomap. 4 Najan maa dieciocho enlhit alhta apcapma tingma apyananma co Siloé. Apquilitsepquic alhta. ¿Apquilanayqui ya quellhip acyiviy anco melyascalhma as enlhitaoc, melhno apnaymacoc co Jerusalén?
5 Actomjac coo siyanya quellhip: Paj, apnoc poc. Am sat ancoc elyanmoncasac apquilvalhoc quellhip, colhojoc sat aptomja apnatovasomap —alhta aptomjac.
Apyitquiscama higo yamit mepqui acyilhna
6 Apquiltimnasamcaa alhta Jesús actemaclha apyitquiscama:
—Inquinmec nic nat lhama higo yamit enlhit apquilcacjam. Yejemoc nic nat aptingyangvactamo acyilhna. Am nic nat etac. 7 Aptomjac nic nat apcanya aptomja aptamilquiscama apquilcacjam: “Quip ilanojo. Natqui años intomjac sictingyangvactamo acyilhna higo yamit. Am otaac mataa acyilhna. Iyatemen sat. Ayajemo ayimja ningilcacjam as yamit —alhta aptomjac. 8 Apcatingmavoc nic nat aptomja aptamilquiscama: “Visqui, intasic cotnamoc sat siclho año nac jay. Olcacsic sat niyava. Ongvicjecsic sat avjac asoc ayictinquiscama ninganma. 9 Coylhic sat lhaja. Am sat ancoc coyilhnac, iyatemen sat lhip” —alhta aptomjac.
Aptamilquisquiyam Jesús quilvana acjalhaycam acnim ninnayclha
10 Acnim ninnayclha alhta intomjac. Apquillhicmosquic alhta Jesús amyaa tingma apcaneyclhilha. 11 Innec alhta maa lhama quilvana. Dieciocho años alhta invocmoc acmasca ayimpejic. Somquic quilyicjamo actimesquiscama acjalhem. Am alhta covanac copeyveclha. 12 Lhama alhta apvita Jesús, apquevamcaa alhta:
—Quilvana, intamilaclhec lhiya —alhta aptomjac.
13 Yejemoc alhta apninquina apmeoc tacjalhit. Acpeyveclho alhta eyca. Incacovoc alhta Dios. 14 Yejemoc alhta aplova apquimja apmamyi apcaneyclhilha. Jesús alhta ayinyemaclha aptamilquiscacmo acnim ninnayclha. Aptomjac alhta apquilanya apnaymacoc:
—Acvamlha seis acnim mataa nintamjaycam. Apquililtamjoc sat ancoc eltamilquiscomoc quellhip, elvota sat nalhit acnim. Noelvota nasa acnim ninnayclha —alhta aptomjac.
15 Apcatingmavoc alhta Jesús:
—Enlhit apquilaycmascam nac quellhip. ¿Apquiljalhyovasqui ya quellhip tama apnatoscama acnim ninnayclha, yoyam elyajamsic? 16 Eyca as quilvana actomja Abraham aptavin niptamin. Satanás alpilhtetem dieciocho años. ¿Mongvanqui ya onliquisic acpilhtetomalhca acmasca ayimpejic acnim ninnayclha? —alhta aptomjac.
17 Lhama alhta apquillinga appayvam. Apquilmanca alhta eyca apquiltomja apquilinmelhaycam. Inquilpayjeclhec alhta apquilvalhoc enlhitaoc apquilvita actemaclha apmopvan aptamjaycam.
Apyitquiscama Jesús mosiyov actic
(Mt 13.31-32Mr 4.30-32)
18 Apquiltimnasamcaa alhta Jesús:
—¿Jalhco actema ongilyitquisic dios apquilnancascama? ¿So actema ningyitquiscama colhojoc sat Dios apquilnancascama? 19 Innoc inyicje actema nac mosiyov actic. Quitsic anco, innoc mostaza actic. Inquinalhquic sat ancoc actic, coctong sat. Yejemoc actomja acyiviy, malha yamit. Inpayjingvocmec actingaoc. Avanquic colyinavac nata netin actingaoc —alhta aptomjac.
Apyitquiscama Jesús quilpasmongam apquimpascaoc
(Mt 13.33)
20 Apquiltimnasamcaa alhta mocjam Jesús:
—¿So actema ningyitquiscama colhojoc sat dios apquilnancascama? 21 Innoc inyicje quilpasmongam apquimpascaoc. Inpalhacasquic sat ancoc quilvana nipyesicsa motajap, natqui acyacvom (almam amic) inlhojo. Yejemoc apquimpamco apyovoclhojo motajap macyelaquiscama —alhta aptomjac.
Atong coyoy
(Mt 7.13-14Mt 21-23)
22 Apquimpaclhec alhta mocjam. Apquillhalhmaa alhta apquiltamsoycaoc. Jerusalén alhta apmiyaclha. Apquilquitamamcaclho alhta mataa tingma yoycamlha eltamsamcoc enlhit. 23 Aptomjac alhta apcanya lhama enlhit:
—Visqui, ¿apcanito ya enlhit, yoyam elvomsacpoc tap? —alhta aptomjac.
Apcatingmavoc alhta Jesús:
24 —Elyimnac quellhip (elvascap) elantilhic atong coyoy. Actomjac coo siyanya quellhip: Aplhamoclhojo inyicje enlhit apquililtamjoc elantilhic. Colapvanquejec eyca elantilhic —alhta aptomjac.
25 Apyitcasquic alhta mocjam:
—“Aplhaticjac sat ancoc apvisqui, ingyapeclhac sat atong tingma pac. Elanvotac sat quellhip atong. Elanic sat quellhip colhic aclicsa atong: “Visqui, jingliquis atong” —sat eltimjic elanic. Ingyatingmojoc sat apvisqui: “Am olyicpilcac quellhip” —sat etnejic apvisqui. 26 Natamin elatingmojoc sat quellhip: “Ninpasmec alhta nintoycaoc lhip najan ningyinaycaoc. Tingma ingac alhta ingillhicmosac amyaa” —sat eltimjic elanic quellhip. 27 Ingyatingmojoc sat apvisqui: “Altimnasquic lha inyicje quellhip, am olyicpilcac quellhip. Elinyi sicnaclha, apquilmapsomcaa nac quellhip” —sat etnejic elanic. 28 Elyipcalhic sat maa. Aptoycaoc apmaoc sat eltimjic. Elvitac sat quellhip Abraham, Isaac, Jacobo najan aplhamoclhojo profetas apquilpasmeyquiclho Dios apquilnancascama. Quellhip eyca apquilhamap tap atong. 29 Elinyintac sat enlhit actiyapmaclha acnim, najan actalhningvamlha acnim, najan nilhqueyja najan nipiyam. Elhnam sat lhama nicja mesa Dios apquilnancascama. 30 Quip elaylhojo: Napocja enlhit apquilanma alhayi, elaniclhac sat apmamyi. Napocja enlhit apquilanma apmamyi, elaniclhac sat alhayi —alhta aptomjac.
Acvinama apvalhoc Jesús apvita enlhitaoc co Jerusalén
(Mt 23.37-39)
31 Apquilvaa alhta as acnim napocja fariseos. Apquiltomjac alhta apquilanya Jesús:
—Ingyinyi sat lhip. Ayinyemaclha Herodes apquiltamjoc ingyajic —alhta apquiltomjac.
32 Apcatingmavoc alhta Jesús:
—Eliltimnasquiclha sat sicpayvam Herodes apnoc maling. Eltime sat elanic: “Quip ilanojo. Alantipcasquic coo somquic quilyicjamo. Najan altamilquiscacmec acmasca apyimpeoc acnim nac jay najan secaseclha. Moc secaseclha (natqui acnim) sat openacsojoc sictamjaycam.” 33 Otyisam sat mocjam acnim nac jay, najan secaseclha sat najan moc secaseclha sat. Coo sicvisay profeta Dios aplingascama. Movanqueje ongvitsapoc as yoclhilhma. Tingma Jerusalén eyca sat ongvitsapoc acno apticyovam poc profetas Dios apquillingascama.
34 “Co Jerusalén layi, co Jerusalén layi. Innamquic apquilnapma profetas Dios apquillingascama. Apquilyicnacpec mataymong soycam amyaa, Dios apquilapajascama. Altamjoc alhta inyicje mataa ongvansiclhac quellhip co Jerusalén. Malha inyicje tataa ayansayclha ayitcoc coning alhimpancoc. Am alhta eyca colyavocmoc quellhip. 35 Elavojo quellhip. Aptamopeycaoc sat etnejic tingma apancaoc. Actomjac coo siyanya quellhip: Mejelviticlhejec sat mocjam acvaycmo acnim sicvactamo mocjam. Sat eltimjic quellhip: Apquilinyejemoc anco aptomja apquilhyam Visqui ingac apcasinancama —alhta aptomjac Jesús.