Alimentación de los cinco mil
(Mt. 14.13-21Mr. 6.30-44Lc. 9.10-17)
1 Después de esto, Jesús fue al otro lado del mar de Galilea, el de Tiberias. 2 Y le seguía gran multitud, porque veían las señales que hacía en los enfermos. 3 Entonces subió Jesús a un monte, y se sentó allí con sus discípulos. 4 Y estaba cerca la pascua, la fiesta de los judíos. 5 Cuando alzó Jesús los ojos, y vio que había venido a él gran multitud, dijo a Felipe: ¿De dónde compraremos pan para que coman estos? 6 Pero esto decía para probarle; porque él sabía lo que había de hacer. 7 Felipe le respondió: Doscientos denarios de pan no bastarían para que cada uno de ellos tomase un poco. 8 Uno de sus discípulos, Andrés, hermano de Simón Pedro, le dijo: 9 Aquí está un muchacho, que tiene cinco panes de cebada y dos pececillos; mas ¿qué es esto para tantos? 10 Entonces Jesús dijo: Haced recostar la gente. Y había mucha hierba en aquel lugar; y se recostaron como en número de cinco mil varones. 11 Y tomó Jesús aquellos panes, y habiendo dado gracias, los repartió entre los discípulos, y los discípulos entre los que estaban recostados; asimismo de los peces, cuanto querían. 12 Y cuando se hubieron saciado, dijo a sus discípulos: Recoged los pedazos que sobraron, para que no se pierda nada. 13 Recogieron, pues, y llenaron doce cestas de pedazos, que de los cinco panes de cebada sobraron a los que habían comido. 14 Aquellos hombres entonces, viendo la señal que Jesús había hecho, dijeron: Este verdaderamente es el profeta que había de venir al mundo.
15 Pero entendiendo Jesús que iban a venir para apoderarse de él y hacerle rey, volvió a retirarse al monte él solo.
Jesús anda sobre el mar
(Mt. 14.22-27Mr. 6.45-52)
16 Al anochecer, descendieron sus discípulos al mar, 17 y entrando en una barca, iban cruzando el mar hacia Capernaum. Estaba ya oscuro, y Jesús no había venido a ellos. 18 Y se levantaba el mar con un gran viento que soplaba. 19 Cuando habían remado como veinticinco o treinta estadios, vieron a Jesús que andaba sobre el mar y se acercaba a la barca; y tuvieron miedo. 20 Mas él les dijo: Yo soy; no temáis. 21 Ellos entonces con gusto le recibieron en la barca, la cual llegó en seguida a la tierra adonde iban.
La gente busca a Jesús
22 El día siguiente, la gente que estaba al otro lado del mar vio que no había habido allí más que una sola barca, y que Jesús no había entrado en ella con sus discípulos, sino que estos se habían ido solos. 23 Pero otras barcas habían arribado de Tiberias junto al lugar donde habían comido el pan después de haber dado gracias el Señor. 24 Cuando vio, pues, la gente que Jesús no estaba allí, ni sus discípulos, entraron en las barcas y fueron a Capernaum, buscando a Jesús.
Jesús, el pan de vida
25 Y hallándole al otro lado del mar, le dijeron: Rabí, ¿cuándo llegaste acá? 26 Respondió Jesús y les dijo: De cierto, de cierto os digo que me buscáis, no porque habéis visto las señales, sino porque comisteis el pan y os saciasteis. 27 Trabajad, no por la comida que perece, sino por la comida que a vida eterna permanece, la cual el Hijo del Hombre os dará; porque a este señaló Dios el Padre. 28 Entonces le dijeron: ¿Qué debemos hacer para poner en práctica las obras de Dios? 29 Respondió Jesús y les dijo: Esta es la obra de Dios, que creáis en el que él ha enviado. 30 Le dijeron entonces: ¿Qué señal, pues, haces tú, para que veamos, y te creamos? ¿Qué obra haces? 31 Nuestros padres comieron el maná en el desierto, como está escrito: Pan del cielo les dio a comer. 32 Y Jesús les dijo: De cierto, de cierto os digo: No os dio Moisés el pan del cielo, mas mi Padre os da el verdadero pan del cielo. 33 Porque el pan de Dios es aquel que descendió del cielo y da vida al mundo. 34 Le dijeron: Señor, danos siempre este pan.
35 Jesús les dijo: Yo soy el pan de vida; el que a mí viene, nunca tendrá hambre; y el que en mí cree, no tendrá sed jamás. 36 Mas os he dicho, que aunque me habéis visto, no creéis. 37 Todo lo que el Padre me da, vendrá a mí; y al que a mí viene, no le echo fuera. 38 Porque he descendido del cielo, no para hacer mi voluntad, sino la voluntad del que me envió. 39 Y esta es la voluntad del Padre, el que me envió: Que de todo lo que me diere, no pierda yo nada, sino que lo resucite en el día postrero. 40 Y esta es la voluntad del que me ha enviado: Que todo aquel que ve al Hijo, y cree en él, tenga vida eterna; y yo le resucitaré en el día postrero.
41 Murmuraban entonces de él los judíos, porque había dicho: Yo soy el pan que descendió del cielo. 42 Y decían: ¿No es este Jesús, el hijo de José, cuyo padre y madre nosotros conocemos? ¿Cómo, pues, dice este: Del cielo he descendido? 43 Jesús respondió y les dijo: No murmuréis entre vosotros. 44 Ninguno puede venir a mí, si el Padre que me envió no le trajere; y yo le resucitaré en el día postrero. 45 Escrito está en los profetas: Y serán todos enseñados por Dios. Así que, todo aquel que oyó al Padre, y aprendió de él, viene a mí. 46 No que alguno haya visto al Padre, sino aquel que vino de Dios; este ha visto al Padre. 47 De cierto, de cierto os digo: El que cree en mí, tiene vida eterna. 48 Yo soy el pan de vida. 49 Vuestros padres comieron el maná en el desierto, y murieron. 50 Este es el pan que desciende del cielo, para que el que de él come, no muera. 51 Yo soy el pan vivo que descendió del cielo; si alguno comiere de este pan, vivirá para siempre; y el pan que yo daré es mi carne, la cual yo daré por la vida del mundo.
52 Entonces los judíos contendían entre sí, diciendo: ¿Cómo puede este darnos a comer su carne? 53 Jesús les dijo: De cierto, de cierto os digo: Si no coméis la carne del Hijo del Hombre, y bebéis su sangre, no tenéis vida en vosotros. 54 El que come mi carne y bebe mi sangre, tiene vida eterna; y yo le resucitaré en el día postrero. 55 Porque mi carne es verdadera comida, y mi sangre es verdadera bebida. 56 El que come mi carne y bebe mi sangre, en mí permanece, y yo en él. 57 Como me envió el Padre viviente, y yo vivo por el Padre, asimismo el que me come, él también vivirá por mí. 58 Este es el pan que descendió del cielo; no como vuestros padres comieron el maná, y murieron; el que come de este pan, vivirá eternamente. 59 Estas cosas dijo en la sinagoga, enseñando en Capernaum.
Palabras de vida eterna
60 Al oírlas, muchos de sus discípulos dijeron: Dura es esta palabra; ¿quién la puede oír? 61 Sabiendo Jesús en sí mismo que sus discípulos murmuraban de esto, les dijo: ¿Esto os ofende? 62 ¿Pues qué, si viereis al Hijo del Hombre subir adonde estaba primero? 63 El espíritu es el que da vida; la carne para nada aprovecha; las palabras que yo os he hablado son espíritu y son vida. 64 Pero hay algunos de vosotros que no creen. Porque Jesús sabía desde el principio quiénes eran los que no creían, y quién le había de entregar. 65 Y dijo: Por eso os he dicho que ninguno puede venir a mí, si no le fuere dado del Padre.
66 Desde entonces muchos de sus discípulos volvieron atrás, y ya no andaban con él. 67 Dijo entonces Jesús a los doce: ¿Queréis acaso iros también vosotros? 68 Le respondió Simón Pedro: Señor, ¿a quién iremos? Tú tienes palabras de vida eterna. 69 Y nosotros hemos creído y conocemos que tú eres el Cristo, el Hijo del Dios viviente. 70 Jesús les respondió: ¿No os he escogido yo a vosotros los doce, y uno de vosotros es diablo? 71 Hablaba de Judas Iscariote, hijo de Simón; porque este era el que le iba a entregar, y era uno de los doce.
Jesús apmescama aptoycaoc cinco mil enlhitaoc
(Mt 14.13-21Mr 6.30-44Lc 9.10-17)
1 Natamin alhta aplhinga Jesús. Apmiyaclhec alhta tap acyayengviyam acvisay Tiberias yoclhilhma Galilea. 2 Apquilyiplaclhec alhta aplhamoclhojo enlhit. Ayinyemaclha apquilvita alhta asoc sinpilapquiscama naysicsa apquiltamilquisquiyam Jesús acmasca apyimpeoc. 3 Yejemoc alhta apquinatveclho netin inquilhe. Apnacmec alhta lhama apquiltamsoycaoc. 4 Camquitvocmec alhta pascua, judíos caya apancaoc. 5 Lhama alhta appaycacpo Jesús. Apvitac alhta aplhamoclhojo enlhit apquillhingacmo. Aptomjac alhta Jesús apcanya Felipe:
—¿Jalhco sat ontingyangvomoc quilpasmongam, yoyam eltovamcoc enlhitaoc? —alhta aptomjac.
6 Apquiltamjoc alhta Jesús eyipconic Felipe. Ayinyemaclha apyasamcoc alhta Jesús yavamlha etnejic. 7 Apcatingmavoc alhta Felipe:
—Ningyinyovquic sat ancoc doscientos solyayem ontingya quilpasmongam, memenmalhacpejec sat enlhitaoc. Moc napocja sat ellhovamcoc quilpasmongam —alhta aptomjac.
8 Apnec alhta maa Jesús aptamescama apvisay Andrés, Simón Pedro apipma. Apcatingmavoc alhta Andrés:
9 —Apnec aso lhama apyimnanic. Apyitnec cinco quilpasmongam najan anit quilasma. Malha metovcamco sat cotnejic. Aplhamoc as enlhitaoc —alhta aptomjac.
10 Apcatingmavoc alhta Jesús:
—Elane sat elhnam enlhitaoc —alhta aptomjac.
Yejemoc alhta apnamcaa naysicsa paat. Apvocmec alhta cinco mil enlhitaoc apnaycam. 11 Apmec alhta quilpasmongam Jesús. Gracias alhta aptomja Jesús Dios Ingyapam. Apquilmesquic alhta apquiltamsoycaoc apquilanya elyipcanmojo. 12 Lhama alhta apquilyipcanacmo. Aptomjac alhta Jesús apquilanya apquiltamsoycaoc:
—Elansiclha sat quilpasmongam napocjaa, yoyam am colhic altacmo —alhta aptomjac.
13 Apquilansaclhec alhta quilpasmongam napocjaa apquilaymomap. Apquillanamcoc alhta doce nintom alhanaoc. Ayinyema alhta siclho cinco quilpasmongam. 14 Lhama alhta apquilvita enlhitaoc aptamjaycam sinpilapquiscama. Apquiltomjac alhta enlhitaoc:
—Naso nac aptomja profeta Dios aplingascama aplhenamap, yoyam evac as nalhpop —alhta apquiltomjac.
15 Apyasamcoc alhta Jesús yavamlha eltimjic enlhitaoc. Apquililtamjoc alhta elpatjetic Jesús, yoyam eltimesquisic apvisqui. Aplhinquic alhta mocjam Jesús. Apquinatveclho alhta netin inquilhe, yoyam elhic aplhapco.
Jesús aplhingam netin yingmin
(Mt 14.22-27Mr 6.45-52)
16 Alhtaa alhta intomjac. Apquilmiyaclhec alhta Jesús apquiltamsoycaoc niyava acyayengviyam. 17 Apquilquinamtec alhta barco. Apquiltamecac alhta apquiltamsoycaoc moc nicja acyayengviyam. Tingma Capernaum alhta apquilmiyaclha. Inyatasquic alhta olhma. Am alhta evoctac mocjam Jesús. 18 Yejemoc alhta apquilhcajacmo piyam apvanyam. Inyangvocmec alhta alyayajayam yingmin. 19 Apquilvoclhec alhta yingmin malha cinco kilómetros, tap lhaja. Pilapcasquic alhta apquilvita Jesús aplhingacmo netin yingmin. Apyipitcangvavoc alhta barco. Apquilacac alhta apquiltamsoycaoc. 20 Aptomjac alhta Jesús apquilanya:
—Nojela nasa, coo nac aso —alhta aptomjac.
21 Apquililtamjoc alhta inyicje elquinatsic barco. Pilapcasquic alhta apquilvoclho niyava yingmin yavamlha elanteypoc.
Apquitamomap Jesús
22 Moc acnim alhta intomjac. Apquiltamopamquic alhta napocja enlhit moc nicja acyayengviyam. Apquilyasamcoc alhta as enlhitaoc apquillhingam alhta moc lhapcavo Jesús apquiltamsoycaoc. Am alhta etacpoc Jesús. 23 Yejemoc alhta alvactamo moc barco. Tingma Tiberias alhta inquilinyectac. Inquilvoctac alhta barco aptomacpilha quilpasmongam, acpayjo aptemaclha gracias alhta Jesús. 24 Apquilquitamquic alhta enlhitaoc Jesús najan apquiltamsoycaoc. Am alhta elvitac. Yejemoc alhta apquilquitama barco apquilmiyaclho tingma Capernaum. Apquililtamjoc alhta elvita Jesús.
Jesús apyitsomap nintom acyimnatescama ingnenyic
25 Apquilvoclhec alhta enlhitaoc tap acyayengviyam. Apquilvitac alhta Jesús. Apquiltomjac alhta enlhitaoc apquilanya:
—Visqui, ¿quilhvo ya apvoctac lhip aso? —alhta apquiltomjac.
26 Apcatingmavoc alhta Jesús:
—Actomjac coo silanya quellhip: Selquitamsama inyicje quellhip, ayinyemaclha apquiltovcamco alhta nintom. Apquilyipcanacmec alhta. Am eyca colhenac apquilvalhoc asoc sinpilapquiscama sillanay alhta. 27 Noeltingya nasa quellhip nintom anco as nalhpop. Eltingya sat quellhip nintom actomja acyimnatescama ingnenyic cotmongvoycamlha nelha. Evanquic olmesic quellhip as nintom. Ayinyemaclha coo sicvisay Sictiyam Sictomja Enlhit. Dios Ingyapam aptomja selcajascama sictomja Apquitca —alhta aptomjac.
28 Apquiltomjac alhta enlhitaoc apquilanya Jesús:
—¿Soc asoc ongillanac nincoo, yoyam colcojoc apvalhoc Dios Ingyapam? —alhta apquiltomjac.
29 Apcatingmavoc alhta Jesús:
—Apquiltamjoc coo Tata aptomja seyapajascama, yoyam mejelyascamejec quellhip. Nojelyasquim nasa coo —alhta aptomjac.
30 Apquiltomjac alhta mocjam enlhitaoc:
—¿Co lha actema asoc monquinatquiscama pa jingillhicmocsic, yoyam mongilyascamejec sat ongvita? ¿Soc asoc pa ellanac lhip? —alhta apquiltomjac. 31 Apquiltovcamquic nic nat ningilyeyjamcaa nintom maná yoclhilhma actamopeycaoc. Innoc actomja aclhanma Dios appayvam actalhesomalhca: “Apquilmesquic nic nat Dios Ingyapam nintom maná ayinyema netin” —alhta apquiltomjac.
32 Apcatingmavoc alhta Jesús:
—Actomjac coo silanya quellhip: Naso, jave ayinyema Moisés apquilmescama nintom actomja nasoc anco ayinyema netin. Coo eyca Tata aptomja apquilmescama quellhip nintom actomja nasoc anco ayinyema netin. 33 Nintom actomja nasoc anco ayinyema netin singmescama Dios Ingyapam apvisay apvoy as nalhpop. Aptomja apmescama acyimnatem apnenyaoc enlhitaoc lhalhma anco —alhta aptomjac.
34 Apquiltomjac alhta enlhitaoc apquilanya:
—Visqui, jingilmes mataa nintom aplhena nac lha —alhta apquiltomjac.
35 Aptomjac alhta apquillhicmosa Jesús:
—Coo nac sicvisay nintom acyimnatescama ingnenyic. Cajejec sat mataa mayc aptomja seyoycta. Cajejec sat mataa acnim aptomja mejeyasquiyam. 36 Altimnasquic inyicje quellhip: Elvita inyicje quellhip, elyascacmec eyca. 37 Jelyotac sat moclhama enlhit aptomja selmescama Tata coo. Molantipsejec sat moclhama enlhit aptomja selyoycta. 38 Netin coo ayinyemac. Motnejec coo sicmayjayo ajanco, sat eyca otnejic apmayjayoclha coo Tata aptomja seyapajascama. 39 Apquiltamjoc yoyam molhnanimsic lhama aptomja selmescama. Apquiltamjoc yoyam onalhaticjascomoc actamongvomlha nelha acnim. 40 Eycaso actomja apmayjayoclha coo Tata aptomja seyapajascama. Apquiltamjoc yoyam colhic acyimnatem apnenyaoc moclhama aptomja selaneyo sicvisay Dios Apquitca najan aptomja mejeyasquiyam. Onalhaticjascomoc sat actamongvomlha nelha acnim —alhta aptomjac.
41 Apquilmalyevam alhta enlhitaoc, ayinyemaclha apquillinga Jesús appayvam: “Coo nac sicvisay nintom ayinyema netin” —alhta apquiltomjac.
42 Apquiltomjac alhta enlhitaoc apquilanya:
—¿Jave ya José apquitca as enlhit apvisay Jesús? Ningyicpilcoc nincoo apyap najan inquin. ¿Soctomja aplhena nac apquinyema netin? —alhta apquiltomjac.
43 Apcatingmavoc alhta Jesús:
—Noelmalyovam nasa. 44 Copvanquejec jeyotac enlhit, acvamlha aptomja apyantamayquinta coo Tata aptomja seyapajascama. Olhaticjascomoc sat actamongvomlha nelha acnim. 45 Alhta intomjac apnatalhescama profetas Dios apquillingascama: “Dios Ingyapam sat ellhicmocsic aplhamoclhojo enlhitaoc” —nic nat intomjac vaycajac. Jeyotac sat moclhama enlhit apquiltomja apquiljalhenmo coo Tata najan apquiltomja apquilyasingvoyam.
46 ‘Am etamacpoc mocjam coo Tata. Sicvamlha sicvitay coo, ayinyemaclha siyinyemay coo Tata. 47 Actomjac coo silanya quellhip: Yitnec acyimnatem apnenyic enlhit aptomja mejeyasquiyam. 48 Coo nac sicvisay nintom acyimnatescama ingnenyic. 49 Apquiltovcamquic nic nat apquilyeyjamcaa nintom maná yoclhilhma actamopeycaoc. Apquilitsepmec nic nat. 50 Eycaso siclhanma nintom ayinyema netin. Aptovquic sat ancoc enlhit, mengyitsepejec sat. 51 Coo nac sicvisay nintom ayinyema netin. Aptovquic sat ancoc enlhit as nintom, mengyitsepejec sat cotmongvoycamlha nelha. Nintom sicmescama coo actomja sicyovoclhojo ajanco. Momyovalhcoyc co ajanco, yoyam colhic acyimnatem apnenyic enlhit lhalhma anco —alhta aptomjac.
52 Yejemoc alhta apquillova enlhitaoc. Apquilatingmacpec alhta poc nipyesicsa:
—¿Jalhco sat etnejic jingilmesic apyovoclhojo apanco, yoyam ontovamcoc apjapitic? —alhta apquiltomjac.
53 Apcatingmavoc alhta Jesús:
—Actomjac coo silanya quellhip: Naso, am sat ancoc eltovcamcoc quellhip ejepitic sicvisay Sictiyam Sictomja Enlhit. Am sat ancoc elyinamcoc quellhip ema ajac, colhejec sat acyimnatem apnenyaoc. 54 Aptovquic sat ancoc enlhit ejepitic, apyinquic sat ancoc ema ajac, colhic sat acyimnatem apnenyic cotmongvoycamlha nelha. Olhaticjascomoc sat actamongvomlha nelha acnim. 55 Nintom actomja nasoc anco acvisay sicyovoclhojo ajanco. Ningyam actomja nasoc anco acvisay ema ajac. 56 Aptovquic sat ancoc enlhit ejepitic, apyinquic sat ancoc ema ajac, jeyipitcojoc sat coo najan oyipitcojoc sat coo lha as enlhit. 57 Acyimnatem apnenyic innac coo Tata aptomja seyapajascama. Acyimnatem enquenyic coo lha innac ayinyema coo Tata. Elhojoc sat enlhit aptomja aptom ejepitic. Colhic sat acyimnatem apnenyic ayinyema coo. 58 Eycaso siclhanma nintom ayinyema netin. Eyca as nintom am colhno nintom maná. Apquiltovcamquic nic nat apquilyeyjamcaa quellhip. Apquilitsepmec nic nat. Aptovquic sat ancoc enlhit as nintom, colhic sat acyimnatem apnenyic cotmongvoycamlha nelha —alhta aptomjac Jesús.
59 Apquillhicmosquic alhta Jesús as amyaa congne apcaneyquiclhilha tingma Capernaum.
Apquillhicmoscama Jesús actemaclha acyimnatem ingnenyic
60 Apquillingac alhta apquillhicmoscama Jesús aplhamoclhojo apquillhalhmaa. Apquiltomjac alhta apquilanya Jesús:
—Ingliclacmec appayvam aplhena nac lha. Mongvanquic ongilaylhojo —alhta apquiltomjac.
61 Apyicpilcoc alhta Jesús actemaclha apquilmalyevoycam apquillhalhmaa. Aptomjac alhta Jesús apquilanya:
—Apquilnatjavo inyicje quellhip as asoc. 62 Coyangvomoc sat apquilnatjemo quellhip jelvitac sicvisay Sictiyam Sictomja Enlhit sicmiyaclho sat netin siyinyemayaclha —alhta aptomjac. 63 Ningvanmoncama eyca ayinyema acyimnatem ingnenyic. Am conyemac ningyovoclhojo acyimnatem ingnenyic. Altimnasquic lhac quellhip sicpayvam. Eyca as sicpayvam actomja nasoc anco ayinyema Espíritu Santo aptomja apyimnatescama ingnenyic. 64 Moclhama apquilyascacmoc mocjam quellhip —alhta aptomjac.
Apyasamcoc alhta Jesús siclhoc anco apquiltomja mataa apquilyasquiyam. Apyasamcoc alhta Jesús enlhit aptomja sat apcanem emacpoc.
65 Aptomjac alhta Jesús apquilanya:
—Altimnasquic lha inyicje: Copvanquejec jeyotac enlhit, acvamlha aptomja apyantamayquinta coo Tata —alhta aptomjac.
66 Yejemoc alhta apquilvatsamco napocja apquillhalhmaa. Masquec alhta apquiltomja apquillhalhmaa. 67 Aptomjac alhta Jesús apquilanya doce apquiltamsoycaoc:
—¿Apquililtamjo ya quellhip lha ellhong? —alhta aptomjac.
68 Apcatingmavoc alhta Simón Pedro:
—Visqui, ¿soc enlhit ongyamejic nincoo? Apvamlha lhip inyitnac appayvam actema nac cotmongvoyam nelha acyimnatem ingnenyic. 69 Mongilyascacmoc nincoo, ningyasamcoc najan aptomja lhip Cristo, Dios apponquinomap —alhta aptomjac.
70 Apcatingmavoc alhta Jesús:
—¿Jave ya alhta silyacyescama quellhip doce? Lhama eyca nipyesicsa quellhip aptomja malha yavey —alhta aptomjac.
71 Judas Iscariote, Simón apquitca alhta aplhenacpoc. Judas sat etnejic apcanem emacpoc Jesús. Aptomja alhta apquilvisayo lhama apóstoles (apquiltamsoycaoc).