Llamamiento de Gedeón
1 Los hijos de Israel hicieron lo malo ante los ojos de Jehová; y Jehová los entregó en mano de Madián por siete años. 2 Y la mano de Madián prevaleció contra Israel. Y los hijos de Israel, por causa de los madianitas, se hicieron cuevas en los montes, y cavernas, y lugares fortificados. 3 Pues sucedía que cuando Israel había sembrado, subían los madianitas y amalecitas y los hijos del oriente contra ellos; subían y los atacaban. 4 Y acampando contra ellos destruían los frutos de la tierra, hasta llegar a Gaza; y no dejaban qué comer en Israel, ni ovejas, ni bueyes, ni asnos. 5 Porque subían ellos y sus ganados, y venían con sus tiendas en grande multitud como langostas; ellos y sus camellos eran innumerables; así venían a la tierra para devastarla. 6 De este modo empobrecía Israel en gran manera por causa de Madián; y los hijos de Israel clamaron a Jehová.
7 Y cuando los hijos de Israel clamaron a Jehová, a causa de los madianitas, 8 Jehová envió a los hijos de Israel un varón profeta, el cual les dijo: Así ha dicho Jehová Dios de Israel: Yo os hice salir de Egipto, y os saqué de la casa de servidumbre. 9 Os libré de mano de los egipcios, y de mano de todos los que os afligieron, a los cuales eché de delante de vosotros, y os di su tierra; 10 y os dije: Yo soy Jehová vuestro Dios; no temáis a los dioses de los amorreos, en cuya tierra habitáis; pero no habéis obedecido a mi voz.
11 Y vino el ángel de Jehová, y se sentó debajo de la encina que está en Ofra, la cual era de Joás abiezerita; y su hijo Gedeón estaba sacudiendo el trigo en el lagar, para esconderlo de los madianitas. 12 Y el ángel de Jehová se le apareció, y le dijo: Jehová está contigo, varón esforzado y valiente. 13 Y Gedeón le respondió: Ah, señor mío, si Jehová está con nosotros, ¿por qué nos ha sobrevenido todo esto? ¿Y dónde están todas sus maravillas, que nuestros padres nos han contado, diciendo: No nos sacó Jehová de Egipto? Y ahora Jehová nos ha desamparado, y nos ha entregado en mano de los madianitas. 14 Y mirándole Jehová, le dijo: Ve con esta tu fuerza, y salvarás a Israel de la mano de los madianitas. ¿No te envío yo? 15 Entonces le respondió: Ah, señor mío, ¿con qué salvaré yo a Israel? He aquí que mi familia es pobre en Manasés, y yo el menor en la casa de mi padre. 16 Jehová le dijo: Ciertamente yo estaré contigo, y derrotarás a los madianitas como a un solo hombre. 17 Y él respondió: Yo te ruego que si he hallado gracia delante de ti, me des señal de que tú has hablado conmigo. 18 Te ruego que no te vayas de aquí hasta que vuelva a ti, y saque mi ofrenda y la ponga delante de ti. Y él respondió: Yo esperaré hasta que vuelvas.
19 Y entrando Gedeón, preparó un cabrito, y panes sin levadura de un efa de harina; y puso la carne en un canastillo, y el caldo en una olla, y sacándolo se lo presentó debajo de aquella encina. 20 Entonces el ángel de Dios le dijo: Toma la carne y los panes sin levadura, y ponlos sobre esta peña, y vierte el caldo. Y él lo hizo así. 21 Y extendiendo el ángel de Jehová el báculo que tenía en su mano, tocó con la punta la carne y los panes sin levadura; y subió fuego de la peña, el cual consumió la carne y los panes sin levadura. Y el ángel de Jehová desapareció de su vista. 22 Viendo entonces Gedeón que era el ángel de Jehová, dijo: Ah, Señor Jehová, que he visto al ángel de Jehová cara a cara. 23 Pero Jehová le dijo: Paz a ti; no tengas temor, no morirás. 24 Y edificó allí Gedeón altar a Jehová, y lo llamó Jehová-salom; el cual permanece hasta hoy en Ofra de los abiezeritas.
25 Aconteció que la misma noche le dijo Jehová: Toma un toro del hato de tu padre, el segundo toro de siete años, y derriba el altar de Baal que tu padre tiene, y corta también la imagen de Asera que está junto a él; 26 y edifica altar a Jehová tu Dios en la cumbre de este peñasco en lugar conveniente; y tomando el segundo toro, sacrifícalo en holocausto con la madera de la imagen de Asera que habrás cortado. 27 Entonces Gedeón tomó diez hombres de sus siervos, e hizo como Jehová le dijo. Mas temiendo hacerlo de día, por la familia de su padre y por los hombres de la ciudad, lo hizo de noche.
28 Por la mañana, cuando los de la ciudad se levantaron, he aquí que el altar de Baal estaba derribado, y cortada la imagen de Asera que estaba junto a él, y el segundo toro había sido ofrecido en holocausto sobre el altar edificado. 29 Y se dijeron unos a otros: ¿Quién ha hecho esto? Y buscando e inquiriendo, les dijeron: Gedeón hijo de Joás lo ha hecho. Entonces los hombres de la ciudad dijeron a Joás: 30 Saca a tu hijo para que muera, porque ha derribado el altar de Baal y ha cortado la imagen de Asera que estaba junto a él. 31 Y Joás respondió a todos los que estaban junto a él: ¿Contenderéis vosotros por Baal? ¿Defenderéis su causa? Cualquiera que contienda por él, que muera esta mañana. Si es un dios, contienda por sí mismo con el que derribó su altar. 32 Aquel día Gedeón fue llamado Jerobaal, esto es: Contienda Baal contra él, por cuanto derribó su altar.
33 Pero todos los madianitas y amalecitas y los del oriente se juntaron a una, y pasando acamparon en el valle de Jezreel. 34 Entonces el Espíritu de Jehová vino sobre Gedeón, y cuando este tocó el cuerno, los abiezeritas se reunieron con él. 35 Y envió mensajeros por todo Manasés, y ellos también se juntaron con él; asimismo envió mensajeros a Aser, a Zabulón y a Neftalí, los cuales salieron a encontrarles.
36 Y Gedeón dijo a Dios: Si has de salvar a Israel por mi mano, como has dicho, 37 he aquí que yo pondré un vellón de lana en la era; y si el rocío estuviere en el vellón solamente, quedando seca toda la otra tierra, entonces entenderé que salvarás a Israel por mi mano, como lo has dicho. 38 Y aconteció así, pues cuando se levantó de mañana, exprimió el vellón y sacó de él el rocío, un tazón lleno de agua. 39 Mas Gedeón dijo a Dios: No se encienda tu ira contra mí, si aún hablare esta vez; solamente probaré ahora otra vez con el vellón. Te ruego que solamente el vellón quede seco, y el rocío sobre la tierra. 40 Y aquella noche lo hizo Dios así; solo el vellón quedó seco, y en toda la tierra hubo rocío.
Apvisqui mayayo Gedeón
1 Apquilsilhnanacpec nic nat apanco enlhitaoc Israel napato Dios. Apquillingamcoc nic nat acmasom ayinyema apquilyimnatem co Madián acvaycmo siete años. 2 Inyangvocmec nic nat apquillingaycamco nalhit acnim. Apquilacac nic nat enlhitaoc Israel. Apquiltingyac nic nat mataa apquilyilhanmomaclha netin inquilhe, avalhoc mataymong najan moc apquilyilhanmomaclha. 3 Apquilvoctac nic nat mataa apquilinmelhaycam naysicsa ayimjaclha ninganma. Apquilinmelhaycam apquilvisay nic nat madianitas, najan amalecitas, najan apquilinyema actiyapmaclha acnim. 4 Apquilnactac nic nat mataa apquileyvomaclha enlhitaoc Israel. Apnatovasquic nic nat mataa acyilhna, acvaycmo yoclhilhma Gaza. Apquilsovjoc nic nat nintom, najan apnatoscama nipquesic najan vayqui najan yamelyeyjaycoc. 5 Apquilpatmentac nic nat carpa apancaoc. Apnalantac nic nat apnatoscama. Apnatovasquic nic nat yoclhilhma lhalhma anco. Voncayispoc nic nat apquilquinamtem. Appintalhnama ilhnic nat, malha sova mongmovan ongilyipsitic. 6 Apquillingamcoc nic nat enlhitaoc Israel apquilinmelhaycam madianitas. Yiplovcoc nic nat apquilmalhnaycam Dios, yoyam epasingvota. 7 Aplingac nic nat Dios apquilmalhnancama enlhitaoc Israel. 8 Apcapajasquic nic nat profeta Dios apcasinancama. Aptomjac nic nat apquilanya: —Eycaso sicpayvam sicvisay Dios Visqui apancaoc enlhitaoc Israel: Acyinyovcasquic alhta quellhip yoclhilhma Egipto. Apquiltimesam alhta quellhip malha apquilmomap. 9 Acvomcasquic alhta tap quellhip napatavo co Egipto najan napatavo poc apquilinmelhaycam. Alantipcasquic alhta coo actomja apquilaoclha. Apquillhocac alhta quellhip as yoclhilhma apquilyamasma. 10 Actomjac alhta silanya quellhip meltimjic mataa apquilayo quilaycmasquiscama apancaoc amorreos, apquileyvomaclha quellhip quilhvo nac jay. Coo sicvisay Dios Visqui apancaoc quellhip. Am alhta jelyajaclhoc mataa quellhip — lhac aptomjac Dios — nic nat aptomjac profeta.
11 Apvaac nic nat lhama ángel Dios apcasinancama. Apnactac nic nat coning yamit, payjoc Ofra. Amyip apanco ilhnic nat Joás, Abiezer apmolhama. Joás apquitca ilhnic nat Gedeón. Apliquic nic nat trigo apactic payjoc acyajapsomalhquilha uva acyilhna. Apyilhacpoc nic nat aptamjaycam Gedeón, melvityejec sat madianitas.
12 Pilapcasquic nic nat apvita ángel Dios apcasinancama, aptomja apcanya: —Apyimnatem apanco nac lhip. Aplhalhma lhip Dios Visqui ingac — nic nat aptomjac.
13 Apcatingmavoc nic nat Gedeón: —Va, Visqui nac lhip. Nasoc sat ancoc singilpasmom Dios, ¿so actomja yi ninlingamco mataa acyimtalhnama? ¿Naso ya aptamjaycam simpilapquiscama nic nat Dios? Apquillhanma nic nat ningilyeyjamcaa: Singyinyovquiscama yoclhilhma Egipto Dios — nic nat intomjac amyaa. Ingilyinyovquic nincoo Dios Apyimtalhnamo. Ingiltimescasquic nincoo onlingamcojo acyimtalhnama nipyesicsa madianitas — nic nat aptomjac Gedeón.
14 Aptomjac nic nat Dios apcanya: —Coo nac Dios siyapajascama lhip. Iyimnac sat lhip. Ilvomquis tap enlhitaoc Israel nipyesicsa madianitas — nic nat aptomjac.
15 Apcatingmavoc nic nat Gedeón: —Va, Visqui nac lhip. ¿Jalhco sat otnejic olvomsic tap enlhitaoc Israel? Incanit nincoo ningmolhama clan nipyesicsa apquilmolhama tribu Manasés. Esilhyoc coo tata tingma pac — nic nat aptomjac Gedeón.
16 Aptomjac nic nat Dios apcanya: —Otnejic sat siclhanma lhip. Elnapoc sat lhip madianitas apyovoclhojo. Malha apcajem lhip lhama enlhit sat cotnejic — nic nat aptomjac.
17 Apcatingmavoc nic nat Gedeón: —Nasoc sat ancoc seyasicjayo lhip, jelhicmos sat yoyam colhejec acyascacmo, Visqui apanco nac lhip, aptomja sepamejitquiscama. 18 Ilha siclho. Otingyasquisic siclho asoc macmescama, osantimquisic sat lhip — nic nat aptomjac.
Aptomjac nic nat Dios apcanya: —Olaylhic sat lhip apvactamo mocjam — nic nat aptomjac.
19 Aplhinquic nic nat Gedeón. Apcajac nic nat yataay apquitcoc. Apquillanac nic nat pan mepqui apquimpascaoc. Motajap harina nic nat apyelaquiscama, malha veinte litros. Avalhoc nintom alhancoc appiquena nic nat yataay mocjetic. Moc alhancoc nic nat yingminata. Apsantimcasquic nic nat acyovoclhojo nintom apquinmamcaclha ángel coning yamit. 20 Aptomjac nic nat ángel Dios apcasinancama apcanya: Ipquin siclho netin mataymong acyivey nintom apjapitic najan pan. Comalhqueje eyca yingminata, iyaninquis. Apyiplovcasquic nic nat Gedeón actemaclha apcanyomap ellana. 21 Yitnec nic nat yamit ayitcoc apmaycam ángel. Aptimec nic nat yamit nav'a acyitnama apjapitic najan pan. Pilapcasquic nic nat actepa talha mataymong acyivey. Insovjoc nic nat acmeta apjapitic najan pan. Am nic nat etacpoc mocjam ángel, apvonquipqui.
22 Apyasingvocmec nic nat Gedeón nasoc anco apvisay Dios apcasinancama. Aptomjac nic nat appametamcaa: —¡Coo layi! Acnec lhac napato Dios Visqui ingac — nic nat intomjac apvalhoc.
23 Apcatingmavoc nic nat Dios: —Nojeya nasa, mengyitsepejec sat lhip. Coyit actamilaycam apvalhoc — nic nat aptomjac.
24 Apquillanac nic nat apvatnamaclha asoc macmescama Dios, etnejic apcayo. Aptimec nic nat acvisay: Actamilaycam ingvalhoc ayinyema Dios. Tingma Ofra nic nat acyitna as ningvatnamaclha. Yitnec mocjam as ningvamlha nac jay, nipyesicsa apquilmolhama clan Abiezer.
25 Apcanyacpec nic nat Gedeón as alhtaa: —Itingya siclho apyap aptoscama vayqui inquinavo, cotnaja actiyam amamyi. Aptoscama acyivey, acvaycmo siete años. Itvas sat apyap apanco apvatnamaclha asoc macmescama quilaycmasquiscama Baal. Itvas sat najan yamit acponquinomalhca ayimja nicja apvatnamaclha. 26 Ilana sat lhip netin inquilhe moc apvatnamaclha asoc macmescama Dios. Ingyaa sat vayqui inquinavo cotnaja actiyam amamyi. Iyatemen sat yamit acponquinomalhca ayimja nicja, yoyam elvitic talha. Cotnejic sat asoc acmatnam macmescama Dios acyanmongam mongilyascalhma — nic nat aptomjac ángel.
27 Apcapajasquic nic nat Gedeón diez apquilancam ellana acyovoclhojo asoc apcanyomap nic nat elana Gedeón. Alhtaa ilhnic nat apquillanay, jave acnim anco. Apcacac nic nat elvita apnaymacoc najan apquilmolhama apyap. 28 Moc acnim nic nat intomjac. Apnalhaticjac nic nat apnaymacoc tingma apvanyam. Pilapcasquic nic nat apquilvita actovasomalhca apquilvatnamaclha asoc macmescama Baal. Najan actovasomalhca yamit acponquinomalhca maa. Apquilvitac nic nat apvatnamaclha alhnancoc najan asoc acmatnam vayqui inquinavo. 29 Apquiltomjac nic nat apquilpamejitsomacpo: ¿Soc enlhit qui aptomja aptovascama? — nic nat apquiltomjac.
Apquilquitamquic nic nat ayinyema aptovascama. Apquillingac nic nat apvisay Gedeón, Joás apquitca. Apquiltomjac nic nat apquilanya Joás: 30 —Nomyov nasa lhip apquitca, ematong sat. Ayinyema alhta aptemaclha aptovascama ningvatnamaclha asoc macmescama quilaycmasquiscama Baal. Aptovasquic alhta najan yamit ayimja acponquinomalhca — nic nat apquiltomjac.
31 Apcatingmavoc nic nat Joás napatavo enlhitaoc: —¿Apquilmiyovqui ya quellhip quilaycmasquiscama Baal yoyam elnapacpoc? Ematong sat alhtaa nac jay, aptomja apmasma Baal. Nasoc sat ancoc Baal apyitsomacpo Dios. Apvanquic emyovacpojo apanco. Eyanmongsiclhac sat Baal apquiltemaclha apanco enlhit aptomja aptovascama — nic nat aptomjac Joás.
32 Apquiltimec nic nat Gedeón moc apvisay: “Jerobbaal, ningiltimem Apyanmongsayclha apanco Baal”. Ayinyema ilhnic nat Gedeón aptovascama apvatnamaclha asoc macmescama Baal.
33 Apcaneclhec nic nat apyovoclhojo madianitas, najan amalecitas, najan apquilinyema actiyapmaclha acnim. Apquilmilanquic nic nat yingmin vatsam Jordán. Apquillanac nic nat carpa tingma amyip acvisay Jezreel. 34 Aplhocac nic nat apmopvan Gedeón, ayinyema espíritu apanco Dios. Appayvasquic nic nat nipquesic apquipetic, malha trompeta. Apcansaclhec nic nat apquilmolhama clan Abiezer.
35 Apquilapajasquic nic nat soycam amyaa, colhic altimnasa apquilmolhama tribu Manasés, yoyam elpasingvota. Apquilapajasquic nic nat soycam amyaa, colhic altimnasa apquilmolhama tribu Aser, najan apquilmolhama tribu Zabulón, najan apquilmolhama tribu Neftalí, yoyam elpasingvota.
36 Aptomjac nic nat Gedeón apcanya Dios: —Lhip Dios Apyimtalhnamo aplhanma alhta jeyapajacsic coo, yoyam olvomsic tap enlhitaoc Israel. 37 Pac oyasamcojo actomja nasoc anco. Opquinic sat nipquesic apyimpejic nalhpop amyip. Payjoc maa ninliclamaclha trigo apactic. Ningvitac sat ancoc secaseclha yalya netin apva nipquesic apyimpejic. Naysicsa mepqui yalya lhopactic lhalhma anco. Colhejec sat acyascacmo lhip appayvam seyapajascama, yoyam olvomsic tap enlhitaoc Israel — nic nat aptomjac Gedeón.
38 Nasoc alhta aptomjaclha. Aplhaticjac nic nat Gedeón. Apvitac nic nat yalya. Apquilitsamam nic nat nipquesic apyimpejic. Intipquic nic nat yingmin, malha ingjaycoc aclaneyo. 39 Aptomjac nic nat Gedeón apcanya: Nojetanov nasa, aplinga inlhojo mocjam sicpayvam. Pac oyipconic mocjam lhama. Altamjo inyicje otac yalya acyesama lhopactic. Mepqui eyca yalya netin nipquesic apyimpejic — nic nat aptomjac. 40 Alhtaa ilhnic nat intomjac. Apvitac nic nat secaseclha acyamay nipquesic apyimpejic. Apvitac nic nat yalya nalhpop lhalhma anco.