La fe
1 Es, pues, la fe la certeza de lo que se espera, la convicción de lo que no se ve. 2 Porque por ella alcanzaron buen testimonio los antiguos. 3 Por la fe entendemos haber sido constituido el universo por la palabra de Dios, de modo que lo que se ve fue hecho de lo que no se veía.
4 Por la fe Abel ofreció a Dios más excelente sacrificio que Caín, por lo cual alcanzó testimonio de que era justo, dando Dios testimonio de sus ofrendas; y muerto, aún habla por ella. 5 Por la fe Enoc fue traspuesto para no ver muerte, y no fue hallado, porque lo traspuso Dios; y antes que fuese traspuesto, tuvo testimonio de haber agradado a Dios. 6 Pero sin fe es imposible agradar a Dios; porque es necesario que el que se acerca a Dios crea que le hay, y que es galardonador de los que le buscan. 7 Por la fe Noé, cuando fue advertido por Dios acerca de cosas que aún no se veían, con temor preparó el arca en que su casa se salvase; y por esa fe condenó al mundo, y fue hecho heredero de la justicia que viene por la fe.
8 Por la fe Abraham, siendo llamado, obedeció para salir al lugar que había de recibir como herencia; y salió sin saber a dónde iba. 9 Por la fe habitó como extranjero en la tierra prometida como en tierra ajena, morando en tiendas con Isaac y Jacob, coherederos de la misma promesa; 10 porque esperaba la ciudad que tiene fundamentos, cuyo arquitecto y constructor es Dios. 11 Por la fe también la misma Sara, siendo estéril, recibió fuerza para concebir; y dio a luz aun fuera del tiempo de la edad, porque creyó que era fiel quien lo había prometido. 12 Por lo cual también, de uno, y ese ya casi muerto, salieron como las estrellas del cielo en multitud, y como la arena innumerable que está a la orilla del mar.
13 Conforme a la fe murieron todos estos sin haber recibido lo prometido, sino mirándolo de lejos, y creyéndolo, y saludándolo, y confesando que eran extranjeros y peregrinos sobre la tierra. 14 Porque los que esto dicen, claramente dan a entender que buscan una patria; 15 pues si hubiesen estado pensando en aquella de donde salieron, ciertamente tenían tiempo de volver. 16 Pero anhelaban una mejor, esto es, celestial; por lo cual Dios no se avergüenza de llamarse Dios de ellos; porque les ha preparado una ciudad.
17 Por la fe Abraham, cuando fue probado, ofreció a Isaac; y el que había recibido las promesas ofrecía su unigénito, 18 habiéndosele dicho: En Isaac te será llamada descendencia; 19 pensando que Dios es poderoso para levantar aun de entre los muertos, de donde, en sentido figurado, también le volvió a recibir. 20 Por la fe bendijo Isaac a Jacob y a Esaú respecto a cosas venideras. 21 Por la fe Jacob, al morir, bendijo a cada uno de los hijos de José, y adoró apoyado sobre el extremo de su bordón. 22 Por la fe José, al morir, mencionó la salida de los hijos de Israel, y dio mandamiento acerca de sus huesos.
23 Por la fe Moisés, cuando nació, fue escondido por sus padres por tres meses, porque le vieron niño hermoso, y no temieron el decreto del rey. 24 Por la fe Moisés, hecho ya grande, rehusó llamarse hijo de la hija de Faraón, 25 escogiendo antes ser maltratado con el pueblo de Dios, que gozar de los deleites temporales del pecado, 26 teniendo por mayores riquezas el vituperio de Cristo que los tesoros de los egipcios; porque tenía puesta la mirada en el galardón. 27 Por la fe dejó a Egipto, no temiendo la ira del rey; porque se sostuvo como viendo al Invisible. 28 Por la fe celebró la pascua y la aspersión de la sangre, para que el que destruía a los primogénitos no los tocase a ellos.
29 Por la fe pasaron el Mar Rojo como por tierra seca; e intentando los egipcios hacer lo mismo, fueron ahogados. 30 Por la fe cayeron los muros de Jericó después de rodearlos siete días. 31 Por la fe Rahab la ramera no pereció juntamente con los desobedientes, habiendo recibido a los espías en paz.
32 ¿Y qué más digo? Porque el tiempo me faltaría contando de Gedeón, de Barac, de Sansón, de Jefté, de David, así como de Samuel y de los profetas; 33 que por fe conquistaron reinos, hicieron justicia, alcanzaron promesas, taparon bocas de leones, 34 apagaron fuegos impetuosos, evitaron filo de espada, sacaron fuerzas de debilidad, se hicieron fuertes en batallas, pusieron en fuga ejércitos extranjeros. 35 Las mujeres recibieron sus muertos mediante resurrección; mas otros fueron atormentados, no aceptando el rescate, a fin de obtener mejor resurrección. 36 Otros experimentaron vituperios y azotes, y a más de esto prisiones y cárceles. 37 Fueron apedreados, aserrados, puestos a prueba, muertos a filo de espada; anduvieron de acá para allá cubiertos de pieles de ovejas y de cabras, pobres, angustiados, maltratados; 38 de los cuales el mundo no era digno; errando por los desiertos, por los montes, por las cuevas y por las cavernas de la tierra.
39 Y todos estos, aunque alcanzaron buen testimonio mediante la fe, no recibieron lo prometido; 40 proveyendo Dios alguna cosa mejor para nosotros, para que no fuesen ellos perfeccionados aparte de nosotros.
Actemaclha mongyasquiyam
1 Mongyasquiyam acvisay aljalhneycam ingvalhoc asoc yoyam colvac sat mepqui ningyasquiyam. Actomja najan acyascamco ingvalhoc asoc mongvitay. 2 Apquilinlhanacmec nic nat apquilyiplovquiscama melyasquiyam ningilyeyjamcaa. Apyispaquic nic nat Dios actemaclha melyasquiyam.
3 Nincoo mongyasquiyam actomja singyascasingvoyam actemaclha apquillanay nic nat Dios aclhamoclhojo asoc ayinyema appayvam. Asoc ningvitay quilhvo nac jay actomja allanomalhca ayinyema asoc mongvitay.
4 Meyasquiyam nic nat innac Adán apquitca apvisay Abel. Actamila anco ilhnic nat apmescama asoc macmescama Dios, am nic nat colhnoc apmescama apipma Caín. Aplhenquic nic nat Dios aptomja appeyvomo Abel. Apyispaquic nic nat Dios actemaclha apmescama Abel. Apquitsepmec nic nat inyicje Abel, aptomja eyca singlingascama actemaclha meyasquiyam.
5 Meyasquiyam nic nat innac Enoc. Innec nic nat acyaseclho netin apjalhnanco, mepqui apquitsepma. Am nic nat etacpoc mocjam, ayinyemaclha Dios nic nat apyantamaclho netin. Inlingalhquic nic nat aplhenamap Enoc actemaclha apyisponcama Dios yicpintama macmiyasayclha netin. 6 Am sat ancoc coyitnac mongyasquiyam, mongvityejec sat yoyam jingyispac Dios. Ningiltamjoc sat ancoc ongilyoclhojo Dios, incaymalhquic colhic mongyasquiyam Dios apna netin, aptomja apyanmonquiscama mataa actemaclha ningilquitamsama Dios.
7 Meyasquiyam nic nat innac Noé. Apyasingvocmec nic nat Noé amyaa ayinyema Dios yoyam colvac sat asoc actomja cotamalhca nic nat mocjam. Apquilyajaclhoc nic nat Noé. Apquillanac nic nat barco yamit aysicsic acyiviy yoyam elvomsic tap apmolhama. Am nic nat cotnatsalhcac aptomjaclha Noé yoyam elnatovasacpoc enlhitaoc lhalhma anco. Aptimesacpec nic nat appeyvomo Noé napato Dios ayinyema actemaclha meyasquiyam.
8 Meyasquiyam nic nat innac Abraham. Apquevam nic nat Dios yoyam eyacsic Abraham moc yoclhilhma yoyam elhcac malha apmayclha. Apquilyajaclhoc nic nat Abraham. Aplhinquic nic nat Abraham naysicsa meyascaoc apyasaclha. 9 Meyasquiyam nic nat innac Abraham. Apvoclhec nic nat yoclhilhma cotnajaclha apcaoclha aplhanmaclha Dios actomja nasoc yoyam elhcac. Apquillanac nic nat carpa appaclhanma. Apvajanamquic nic nat Abraham apquitca Isaac. Apvajanamquic nic nat Abraham aptavin Jacob. Apquilanyacpec nic nat as apcanit yoyam ellhovac lhama apquilyap Abraham, actemaclha aplhanma Dios actomja nasoc anco. 10 Apquiljalhnec nic nat Abraham yoyam elhic tingma apyiviy acyitna apvojac acyimnatem. Dios nic nat apquillanay as tingma najan Dios apvisay apquillanay tingma.
11 Coyasquiyam nic nat innac Sara, Abraham aptava. Inmasquec nic nat acvitay ayitca, ayinyemaclha invanacmec nic nat as quilvana. Inlhocac nic nat Dios apmopvan yoyam cotimsic ayitca. Ayinyemaclha am nic nat coyascacmoc yoyam comoc nelha aplhanmaclha Dios actomja nasoc anco. 12 Inquitlhincasquic nic nat comoc nelha acnim aptiyascam Abraham. Aplhameclhec nic nat aptovana niptamin. Malha apyova netin mongmovan ongilyipsitic nic nat aptomjaclha aptovana niptamin, najan malha lhopactic nicja yingmin mongmovan ongilyipsitic.
13 Apquilmasquingvocmec nic nat as enlhitaoc acma melyasquiyam mepqui apquillhoy asoc actemaclha aplhanma Dios actomja nasoc anco. Malha naysicsa melyasquiyam apquilvita ilhnic nat asoc actemaclha aplhanma Dios actomja nasoc anco. Yiplovcoc nic nat acpayjayclha apquilvalhoc. Apquillhenacpoc nic nat apanco apquiltomja malha maycaa as nalhpop najan cotnaja apquilaoclha as nalhpop. 14 Cotnatsalhquejec mataa actemaclha apquillhanma actomja apquilmayjayo apquilaoclha alhnancoc. 15 Apvancaac nic nat inyicje eltajojo yoclhilhma apquilinyemayaclha. Am nic nat eyca collhenac apquilvalhoc apquilaoclha as nalhpop. 16 Inquillhenquic nic nat mataa apquilvalhoc apquilaoclha actamila anco, am colhnoc nalhpop. Inlhenalhquic nic nat ningaoclha netin. Am nic nat emancac Dios apquiltomja as enlhitaoc apvisay Visqui apancaoc. Apquillanesquic nic nat Dios tingma apyiviy yoyam elhnam as enlhitaoc acma melyasquiyam.
17 Meyasquiyam nic nat innac Abraham. Apyipconquic nic nat Dios actemaclha meyasquiyam Abraham. Apquiltamjoc nic nat Dios yoyam ematong Isaac, Abraham apquitca, actemaclha macmescama Dios. Am nic nat emyavac Abraham apquitca apvamlha pac lhama. Apyasamcoc nic nat Abraham aplhenamap apquitca actemaclha aplhanma Dios actomja nasoc anco. Apquiltimnasacpec nic nat Abraham: 18 “Elhamasiclhac sat apquitquic Isaac, eltimjic sat lhip aptovana niptamin” —nic nat intomjac amyaa apcanyacpo. 19 Apyasamcoc nic nat Abraham acyitna apmopvan Dios yoyam enalhaticjascomoc apquiltomja apquilitsepma. Aplhoveclhec nic nat mocjam Abraham apquitca, malha aplhaticjangviyam nipyesicsa apquilmasquingvaycmo.
20 Meyasquiyam nic nat innac Isaac, Abraham apquitca. Apquilmalhnescasquic nic nat Dios Isaac yoyam epasmoc Jacob najan Esaú apquiltomja Isaac apquitquic. Apvitac nic nat Isaac asoc yoyam colvac sat. 21 Meyasquiyam nic nat innac Jacob. Apquilmalhnescasquic nic nat Dios Jacob yoyam epasmoc José apquitquic. Apquilmalhnescasquic nic nat Jacob naysicsa apquinimquiscama apquileneycam yicpintama apquitsepma. 22 Meyasquiyam nic nat innac José. Aplhenquic nic nat José yicpintama apquitsepma yoyam elyamyiclhac sat apnaymacoc israelitas yoclhilhma Egipto. Appenasoc nic nat appiquena appayvam José yoyam eltimjic apquilatonma acvocmo sat apquitsepma.
23 Meyasquiyam nic nat innac Moisés apyap najan inquin. Aptiyacmec nic nat Moisés apquitcoc aptomja aptamila. Apposquic nic nat apyap najan inquin acvocmo apnatqui piltin. Inquilmiyovquic nic nat yoyam ematong. Am nic nat ingyacac apyap najan inquin actemaclha apcanama apvisqui Faraón yoyam coticyoc sicaa. 24 Meyasquiyam nic nat innac Moisés. Apvanamyic nic nat. Am nic nat coyacmoc Moisés etnejic inquin apvisqui Faraón aptava. 25 Apquiltamjoc nic nat Moisés elngamcojoc lhama acmasca apnaymacoc apquilvisay Dios apmolhama. Am nic nat eltamjoc Moisés ingyitsovacsojo acyavataclhojo naysicsa asoc alinyema mongilyascalhma. 26 Apquiltamjoc nic nat Moisés elngamcojo apquilasmescama enlhitaoc aplhenamap Cristo, actomja malha acyiviy anco ningilnatam, am colhno acyovoclhojo apquilnatam acnaycaoc yoclhilhma Egipto. Ayinyemaclha inlhenquic nic nat apvalhoc Moisés Dios apmescama yoyam covac sat. 27 Meyasquiyam nic nat innac Moisés. Apyamyeclhec nic nat yoclhilhma Egipto mepqui apcay actemaclha aplom apvisqui Faraón. Am nic nat ingyacac Moisés, ayinyemaclha inlhenquic nic nat apvalhoc Dios aptomja metamap.
28 Meyasquiyam nic nat innac Moisés. Apquiltomjacpec nic nat pascua caya apquilyeycajaycaoc. Apquilanayquic nic nat Moisés yoyam colhic alilhpaja ema netin apatnaoc tingma. Copvanquejec nic nat etalhningvac ángel apvisay singilnapma. Copvanquejec nic nat elnapoc apquitquic israelitas apquiltomja appaliyam apmamyi. 29 Melyasquiyam nic nat innac enlhitaoc Israel. Apquilmilanquic nic nat nalhpop yingmin acvanyam acvisay Mar Rojo. Apquilimjaoclhec nic nat co Egipto. Inquilnapquic nic nat yingmin aplhamoclhojo co Egipto.
30 Melyasquiyam nic nat innac enlhitaoc Israel. Apquiljalhyincacmec nic nat tingma Jericó acvocmo siete acnim. Yejemoc nic nat alyanina apjalhtam tingma, macjalhtam mataymong. 31 Coyasquiyam nic nat innac quilvana alanatama acvisay Rahab. Am nic nat comatnac lhama nipyesicsa enlhit melilyajayquiclho. Ayinyemaclha inquilmec nic nat tacja apquilapajasomap apquilinyema Israel apmolhama.
32 ¿Soc moc asoc yoyam olhenic mocjam? Inyavatoc mataa acnim, movanquejec osavojo olhenic amyaa. Aplhenacpec nic nat enlhit apvisay Gedeón, najan poc apvisay Barac, najan poc apvisay Sansón, najan poc apvisay Jefté, najan poc apvisay apvisqui David, najan poc apvisay Samuel, najan apquiltomja profetas Dios apquillingascama. 33 Melyasquiyam nic nat innac as enlhitaoc. Apquilnapquic nic nat moc yoclhilhma apquilviscaa najan aplhamoclhojo enlhitaoc. Apquilyiplovcasquic nic nat actemaclha acpeyvomo naysicsa apquilyanmongsayclha apquiltemaclha enlhitaoc. Apquillhocac nic nat asoc actemaclha aplhanma Dios actomja nasoc anco. Apquilapquic nic nat apmeoc atong yamacmeyva. 34 Apquilsaponcasquic nic nat talha. Apquinyajamquic nic nat apquilaca sovo acvinatem. Apquilyimnatem nic nat apquiltomjac, apquiltomja mepqui apquilyimnatem siclho. Apquiltomja ilhnic nat apquilyimtalhnamo naysicsa apquilnapomap. Apquiltomja ilhnic nat apminlhanma singilpilhtetemo cotnaja ingmoc. 35 Inquilvitaclhec nic nat quilvana anatamcaa apnalhaticjangviyam nipyesicsa apquilmasquingvaycmo.
Innec nic nat alasquisa apyimpeoc poc enlhitaoc. Am nic nat colyacmoc eleyoc mepqui apquilmomap yoyam elvomjoc sat moc ningnalhaticjangvoycamlha actamila anco. 36 Apquillingamcoc nic nat poc ayinyema apquilasmescama enlhitaoc. Apquillingamcoc nic nat poc malyicpilhqueteycaoc najan actemaclha apquilpilhtetomap najan aplhatmomap singilpilhtetomaclha. , 37 Apticyovquic nic nat ayinyema apquilyicnamap mataymong, najan ayinyema apquilvatnama talha, najan ayinyema malyatemenayclha monaycpacyic, najan ayinyema malyatemenayclha sovo acvinatem. Apquilalomap ilhnic nat naysicsa apquileyvam nipquesic apyimpeoc najan yataay apyimpeoc. Mepqui apquilnatam nic nat as enlhitaoc. Apquillingamcoc nic nat actemaclha ayaymomalhca asoc. Apquillingamcoc nic nat acmasca. 38 Apquilaponcanacpec nic nat mataa as enlhitaoc. Apquileyvec nic nat yoclhilhma actamopeycaoc najan netin inquilhe. Apquilyilhanmec nic nat nicja inquilhe acvoyam congne najan congne acpatyapma lhop. 39 Apcayo ilhnic nat aptomjac Dios apvita melyasquiyam as enlhitaoc. Am nic nat ellhovac mocjam asoc actemaclha aplhanma Dios actomja nasoc anco. 40 Apquiltamjoc Dios jingilmesic asoc altamila anco, am colhno siclhoc nic nat. Apquiltamjoc Dios yoyam eltimjic as enlhitaoc sinpasmeyquiclha nincoo. Ongiltimjic sat ningilpeyvomo lhama napato Dios.