Dios bendice a Jacob en Bet-el
1 Dijo Dios a Jacob: Levántate y sube a Bet-el, y quédate allí; y haz allí un altar al Dios que te apareció cuando huías de tu hermano Esaú. 2 Entonces Jacob dijo a su familia y a todos los que con él estaban: Quitad los dioses ajenos que hay entre vosotros, y limpiaos, y mudad vuestros vestidos. 3 Y levantémonos, y subamos a Bet-el; y haré allí altar al Dios que me respondió en el día de mi angustia, y ha estado conmigo en el camino que he andado. 4 Así dieron a Jacob todos los dioses ajenos que había en poder de ellos, y los zarcillos que estaban en sus orejas; y Jacob los escondió debajo de una encina que estaba junto a Siquem.
5 Y salieron, y el terror de Dios estuvo sobre las ciudades que había en sus alrededores, y no persiguieron a los hijos de Jacob. 6 Y llegó Jacob a Luz, que está en tierra de Canaán (esta es Bet-el), él y todo el pueblo que con él estaba. 7 Y edificó allí un altar, y llamó al lugar El-bet-el, porque allí le había aparecido Dios, cuando huía de su hermano. 8 Entonces murió Débora, ama de Rebeca, y fue sepultada al pie de Bet-el, debajo de una encina, la cual fue llamada Alón-bacut.
9 Apareció otra vez Dios a Jacob, cuando había vuelto de Padan-aram, y le bendijo. 10 Y le dijo Dios: Tu nombre es Jacob; no se llamará más tu nombre Jacob, sino Israel será tu nombre; y llamó su nombre Israel. 11 También le dijo Dios: Yo soy el Dios omnipotente: crece y multiplícate; una nación y conjunto de naciones procederán de ti, y reyes saldrán de tus lomos. 12 La tierra que he dado a Abraham y a Isaac, la daré a ti, y a tu descendencia después de ti daré la tierra. 13 Y se fue de él Dios, del lugar en donde había hablado con él. 14 Y Jacob erigió una señal en el lugar donde había hablado con él, una señal de piedra, y derramó sobre ella libación, y echó sobre ella aceite. 15 Y llamó Jacob el nombre de aquel lugar donde Dios había hablado con él, Bet-el.
Muerte de Raquel
16 Después partieron de Bet-el; y había aún como media legua de tierra para llegar a Efrata, cuando dio a luz Raquel, y hubo trabajo en su parto. 17 Y aconteció, como había trabajo en su parto, que le dijo la partera: No temas, que también tendrás este hijo. 18 Y aconteció que al salírsele el alma (pues murió), llamó su nombre Benoni; mas su padre lo llamó Benjamín. 19 Así murió Raquel, y fue sepultada en el camino de Efrata, la cual es Belén. 20 Y levantó Jacob un pilar sobre su sepultura; esta es la señal de la sepultura de Raquel hasta hoy. 21 Y salió Israel, y plantó su tienda más allá de Migdal-edar.
Los hijos de Jacob
(1 Cr. 2.1-2)22 Aconteció que cuando moraba Israel en aquella tierra, fue Rubén y durmió con Bilha la concubina de su padre; lo cual llegó a saber Israel. Ahora bien, los hijos de Israel fueron doce: 23 los hijos de Lea: Rubén el primogénito de Jacob; Simeón, Leví, Judá, Isacar y Zabulón. 24 Los hijos de Raquel: José y Benjamín. 25 Los hijos de Bilha, sierva de Raquel: Dan y Neftalí. 26 Y los hijos de Zilpa, sierva de Lea: Gad y Aser. Estos fueron los hijos de Jacob, que le nacieron en Padan-aram.
Muerte de Isaac
27 Después vino Jacob a Isaac su padre a Mamre, a la ciudad de Arba, que es Hebrón, donde habitaron Abraham e Isaac. 28 Y fueron los días de Isaac ciento ochenta años. 29 Y exhaló Isaac el espíritu, y murió, y fue recogido a su pueblo, viejo y lleno de días; y lo sepultaron Esaú y Jacob sus hijos.
Jacob apma tingma Betel
1 Aptomjac nic nat Dios Apyimtalhnamo apcanya Jacob: —Ingyimpeclha sat mocjam. Iyas sat tingma Betel. Ilha sat maa. Ilana sat apvatnamaclha actemaclha ningmescama Dios. Eycaso aptomja Dios Apyimtalhnamo apvitay alhta lhip naysicsa apquinyem apcay lhip apipma Esaú— nic nat aptomjac.
2 Aptomjac nic nat Jacob apquilanya apmolhama najan aplhamoclhojo apnaymacoc: —Etlhaoc sat quellhip quilaycmasquiscama acyitsomalhca dios acnaycaoc nipyesicsa quellhip. Elyapasaoc sat yingmin. Elyanmongsiclha poc apquilantalhnama. 3 Ongimpiclhac sat mocjam nincoo. Olanac sat coo sicvatnamaclha actemaclha ningmescama Dios. Eycaso actomja alhta siclingay appayvam Dios naysicsa silminay. Aptomja alhta siclhalhma nalhit amay naysicsa siclhingam— nic nat aptomjac.
4 Apquilsantac nic nat apnaclha Jacob aclhamoclhojo quilaycmasquiscama acyitsomalhca dios. Apquilsantac nic nat aclhamoclhojo alatquiscama ajaycaoc. Apcatoynvocmec nic nat Jacob coning masit apquimja acpayjo tingma Siquem. 5 Apquillhinquic nic nat Jacob najan apquitquic. Apquilacac nic nat apquiltomja apquilaoclha. Dios Apyimtalhnamo nic nat aptimesquiscama apquilay. Am nic nat elminlhinacpoc Jacob apquitquic.
6 Apquilvoclhec nic nat tingma apvisay Luz, moc apvisay Betel. Yoclhilhma acvisay nic nat Canaán. 7 Apquillanac nic nat Jacob apvatnamaclha actemaclha ningmescama Dios. Apquiltimec nic nat acvisay El-Betel. Ayinyema apvitay Jacob Dios naysicsa apquinyem apcay apipma Esaú. 8 Inquitsepquic nic nat maa acvisay Débora. Rebeca ilhnic nat acvanimquiscama. Incatoynalhquic nic nat coning masit acpayjo tingma Betel. Apquiltimec nic nat Jacob acvisay “Yamit acyipcalhomalhquilha”.
9 Aptipquic nic nat siclhoc anco Jacob tingma Padan-aram. Appasmec nic nat Dios siclhoc anco. Natamin appasmec nic nat mocjam Dios. 10 Actamila ilhnic nat appayvam Dios apcanya Jacob:
Lhip apvisay Jacob,
inmasquec lhip apvisay Jacob.
Etnejic sat lhip apvisay Israel—
nic nat aptomjac Dios.
Aptingyascasquic nic nat Dios moc apvisay. 11 Aptomjac nic nat Dios apcanya Jacob:
Coo nac Dios sictomja Sicyimtalhnamo.
Elhamiclhac sat lhip apquitquic najan aptovana.
Eltimjic sat aplhamoclhojo apquilmolhama lhalhma anco.
Eltimjic sat apquilviscaa nipyesicsa aptovana.
12 Acmasquic alhta siclhoc anco Abraham najan Isaac as yoclhilhma. Lhip sat najan omquecsic as yoclhilhma. Niptamin lhip omquecsic sat aptovana lhip as yoclhilhma— nic nat aptomjac Dios Apyimtalhnamo.
13 Aplhinquic nic nat Dios natamin appamejitquiscama Jacob. 14 Apmec nic nat mataymong Jacob. Apquinimcasquic nic nat netin, yoyam cotnejic asoc monquinatquiscama appamejitquiscamaclha Dios. Apyanquincaac nic nat olivo yingmenic najan uva yingmenic nav'a mataymong. 15 Apquiltimec nic nat acvisay Betel.
Ayitsepma Raquel
16 Apquilquimpaclhec nic nat tingma Betel. Yamningatoc nic nat tingma Efrata. Invocmec nic nat acnim yoyam cotimsic ayitca Raquel. Inyimtilhec nic nat naysicsa actimquiscama. 17 Am nic nat etyacmoc ayitca.
Intomjac nic nat quilvana actomja actimquisquiscama ayitca ayanya Raquel: —Noncavojo nasa inquenyic. Etyamoc sat apquinavo ayitca— nic nat intomjac.
18 Invocmec nic nat ayitsepma Raquel. Yicpintama ayitsepma inquiltimec nic nat apvisay ayitca Benoni, Acmayovsa ingvalhoc. Moc actemaclha apvisay nic nat apquiltimem apyap. Apquiltimec nic nat apvisay Benjamín, Apyimnatescama ingvalhoc.
19 Inquitsepquic nic nat Raquel. Apquilatoynquic nic nat nalhit amay acyascama tingma Efrata, moc apvisay Belén. 20 Apmec nic nat mataymong Jacob. Apquinimcasquic nic nat netin tacjalhop. Actomja asoc monquinatquiscama tacjalhop ac Raquel acvocmo acnim nac jay.
21 Apquimpaclhec nic nat Jacob, moc apvisay Israel. Apnacmec nic nat maa, tap tingma apvinatem apvisay Edar. 22 Nalhit acnim nic nat intomjac as yoclhilhma. Innec nic nat Jacob moc aptava acvisay Bilha. Appatjetamquic nic nat alhtaa Rubén. Aplovquic nic nat Jacob aplinga amyaa.
Jacob apquitquic
(1~Cr 2.1-2)Doce ilhnic nat apquitquic Jacob. 23 Aptava amamyi ilhnic nat acvisay Lea. Ayitquic nic nat apquilvisay Rubén apteyam apmamyi. Poc apvisay Simeón najan Leví najan Judá najan Isacar najan Zabulón. 24 Moc aptava ilhnic nat acvisay Raquel. Ayitquic nic nat apquilvisay José najan Benjamín. 25 Raquel alancam nic nat acvisay Bilha. Ayitquic nic nat apquilvisay Dan najan Neftalí. 26 Lea alancam nic nat acvisay Zilpa. Ayitquic nic nat apquilvisay Gad najan Aser. Eycaso apquilvamlha Jacob apquitquic. Apquilaoclha ilhnic nat Padan-aram.
Apquitsepma Isaac
27 Aplhinquic nic nat Jacob. Maycaa ilhnic nat aptomjac apyap tingma pac Isaac. Apvisay nic nat tingma Mamre, moc apvisay Arba, moc apvisay Hebrón. Siclhoc nic nat tingma pac Abraham najan Isaac. 28 Invocmec nic nat 180 años aptiyascam Isaac. Apquitsepquic nic nat. 29 Apvanyam apanco ilhnic nat Isaac. Appalhavocmec nic nat apquilyeyjamcaa. Apquilatoynquic nic nat apquitquic apvisay Esaú najan Jacob.