Jacob obtiene la bendición de Isaac
1 Aconteció que cuando Isaac envejeció, y sus ojos se oscurecieron quedando sin vista, llamó a Esaú su hijo mayor, y le dijo: Hijo mío. Y él respondió: Heme aquí. 2 Y él dijo: He aquí ya soy viejo, no sé el día de mi muerte. 3 Toma, pues, ahora tus armas, tu aljaba y tu arco, y sal al campo y tráeme caza; 4 y hazme un guisado como a mí me gusta, y tráemelo, y comeré, para que yo te bendiga antes que muera. 5 Y Rebeca estaba oyendo, cuando hablaba Isaac a Esaú su hijo; y se fue Esaú al campo para buscar la caza que había de traer.
6 Entonces Rebeca habló a Jacob su hijo, diciendo: He aquí yo he oído a tu padre que hablaba con Esaú tu hermano, diciendo: 7 Tráeme caza y hazme un guisado, para que coma, y te bendiga en presencia de Jehová antes que yo muera. 8 Ahora, pues, hijo mío, obedece a mi voz en lo que te mando. 9 Ve ahora al ganado, y tráeme de allí dos buenos cabritos de las cabras, y haré de ellos viandas para tu padre, como a él le gusta; 10 y tú las llevarás a tu padre, y comerá, para que él te bendiga antes de su muerte. 11 Y Jacob dijo a Rebeca su madre: He aquí, Esaú mi hermano es hombre velloso, y yo lampiño. 12 Quizá me palpará mi padre, y me tendrá por burlador, y traeré sobre mí maldición y no bendición. 13 Y su madre respondió: Hijo mío, sea sobre mí tu maldición; solamente obedece a mi voz y ve y tráemelos. 14 Entonces él fue y los tomó, y los trajo a su madre; y su madre hizo guisados, como a su padre le gustaba. 15 Y tomó Rebeca los vestidos de Esaú su hijo mayor, los preciosos, que ella tenía en casa, y vistió a Jacob su hijo menor; 16 y cubrió sus manos y la parte de su cuello donde no tenía vello, con las pieles de los cabritos; 17 y entregó los guisados y el pan que había preparado, en manos de Jacob su hijo.
18 Entonces este fue a su padre y dijo: Padre mío. E Isaac respondió: Heme aquí; ¿quién eres, hijo mío? 19 Y Jacob dijo a su padre: Yo soy Esaú tu primogénito; he hecho como me dijiste: levántate ahora, y siéntate, y come de mi caza, para que me bendigas. 20 Entonces Isaac dijo a su hijo: ¿Cómo es que la hallaste tan pronto, hijo mío? Y él respondió: Porque Jehová tu Dios hizo que la encontrase delante de mí. 21 E Isaac dijo a Jacob: Acércate ahora, y te palparé, hijo mío, por si eres mi hijo Esaú o no. 22 Y se acercó Jacob a su padre Isaac, quien le palpó, y dijo: La voz es la voz de Jacob, pero las manos, las manos de Esaú. 23 Y no le conoció, porque sus manos eran vellosas como las manos de Esaú; y le bendijo. 24 Y dijo: ¿Eres tú mi hijo Esaú? Y Jacob respondió: Yo soy. 25 Dijo también: Acércamela, y comeré de la caza de mi hijo, para que yo te bendiga; y Jacob se la acercó, e Isaac comió; le trajo también vino, y bebió. 26 Y le dijo Isaac su padre: Acércate ahora, y bésame, hijo mío. 27 Y Jacob se acercó, y le besó; y olió Isaac el olor de sus vestidos, y le bendijo, diciendo:
Mira, el olor de mi hijo,
Como el olor del campo que Jehová ha bendecido;
28 Dios, pues, te dé del rocío del cielo,
Y de las grosuras de la tierra,
Y abundancia de trigo y de mosto.
29 Sírvante pueblos,
Y naciones se inclinen a ti;
Sé señor de tus hermanos,
Y se inclinen ante ti los hijos de tu madre.
Malditos los que te maldijeren,
Y benditos los que te bendijeren.
30 Y aconteció, luego que Isaac acabó de bendecir a Jacob, y apenas había salido Jacob de delante de Isaac su padre, que Esaú su hermano volvió de cazar. 31 E hizo él también guisados, y se los llevó a su padre, y le dijo: Levántese mi padre, y coma de la caza de su hijo, para que me bendiga. 32 Entonces Isaac su padre le dijo: ¿Quién eres tú? Y él le dijo: Yo soy tu hijo, tu primogénito, Esaú. 33 Y se estremeció Isaac grandemente, y dijo: ¿Quién es el que vino aquí, que trajo caza, y me dio, y comí de todo antes que tú vinieses? Yo le bendije, y será bendito. 34 Cuando Esaú oyó las palabras de su padre, clamó con una muy grande y muy amarga exclamación, y le dijo: Bendíceme también a mí, padre mío. 35 Y él dijo: Vino tu hermano con engaño, y tomó tu bendición. 36 Y Esaú respondió: Bien llamaron su nombre Jacob, pues ya me ha suplantado dos veces: se apoderó de mi primogenitura, y he aquí ahora ha tomado mi bendición. Y dijo: ¿No has guardado bendición para mí? 37 Isaac respondió y dijo a Esaú: He aquí yo le he puesto por señor tuyo, y le he dado por siervos a todos sus hermanos; de trigo y de vino le he provisto; ¿qué, pues, te haré a ti ahora, hijo mío? 38 Y Esaú respondió a su padre: ¿No tienes más que una sola bendición, padre mío? Bendíceme también a mí, padre mío. Y alzó Esaú su voz, y lloró.
39 Entonces Isaac su padre habló y le dijo:
He aquí, será tu habitación en grosuras de la tierra,
Y del rocío de los cielos de arriba;
40 Y por tu espada vivirás, y a tu hermano servirás;
Y sucederá cuando te fortalezcas,
Que descargarás su yugo de tu cerviz.
Jacob huye de Esaú
41 Y aborreció Esaú a Jacob por la bendición con que su padre le había bendecido, y dijo en su corazón: Llegarán los días del luto de mi padre, y yo mataré a mi hermano Jacob. 42 Y fueron dichas a Rebeca las palabras de Esaú su hijo mayor; y ella envió y llamó a Jacob su hijo menor, y le dijo: He aquí, Esaú tu hermano se consuela acerca de ti con la idea de matarte. 43 Ahora pues, hijo mío, obedece a mi voz; levántate y huye a casa de Labán mi hermano en Harán, 44 y mora con él algunos días, hasta que el enojo de tu hermano se mitigue; 45 hasta que se aplaque la ira de tu hermano contra ti, y olvide lo que le has hecho; yo enviaré entonces, y te traeré de allá. ¿Por qué seré privada de vosotros ambos en un día? 46 Y dijo Rebeca a Isaac: Fastidio tengo de mi vida, a causa de las hijas de Het. Si Jacob toma mujer de las hijas de Het, como estas, de las hijas de esta tierra, ¿para qué quiero la vida?
Actamila appayvam Isaac napatoc Jacob najan Esaú
1 Apvanacmec nic nat Isaac. Inmasquec nic nat apvitay ilhma. Apquevam nic nat apquitca aptomja apteyam apmamyi.
Aptomjac nic nat Isaac apcanya Esaú: —Sictamongvoyam— nic nat aptomjac.
Apcatingmavoc nic nat Esaú: —Coo nac aso— nic nat aptomjac.
2 Aptomjac nic nat Isaac apcanya: —Quip ilanojo. Sicvanyam coo. Moyasamcoc acvamlha acnim ongvitsapoc. 3 Ilic sat pilhpaalh najan yanca. Itingya sat asoc navjac. 4 Ingyajan sat apitic actemaclha alhta sicmajayo mataa otoc. Jesantimquis sat yoyam otoc. Oltimnacsic sat lhip altamila sicpayvam yicpintama siyitsepma— nic nat aptomjac.
5 Inlingac nic nat Rebeca actemaclha Isaac appamejitquiscama apquitca Esaú. Aplhinquic nic nat Esaú. Asoc navjac nic nat aptingyac yoyam esantimsic apyap.
6 Yejemoc nic nat actomja Rebeca ayanya ayitca apsilhyo Jacob: —Quip ingyeylhojo. Aclingac lhac coo appayvam lhip apyap appamejitsa lhip apipma Esaú. Aptomjac lhac apcanya: 7 Itingya sat asoc navjac. Jeyajanquis sat apitic yoyam otoc. Oltimnacsic sat lhip altamila sicpayvam napato Dios Apyimtalhnamo yicpintama siyitsepma— lhac aptomjac. 8 Lhip sictamongvoyam, ingyeylhojo sat sicpayvam: 9 Iyas sat apyinatamaclha yataay. Inalanta sat apcanit yataay apquitcoc apnamilay. Ongvajansic sat yoyam etoc sat lhip apyap actemaclha alhta apmajayo mataa etoc. 10 Natamin isaclhes sat apyap yoyam etoc. Elngac sat lhip altamila appayvam apyap yicpintama apquitsepma— nic nat intomjac inquin.
11 Aptomjac nic nat Jacob apcanya inquin: —Ava apyimpejic innac javoc. Coo eyca ayalhnayo eyimpejic. 12 Jeyicpilcojoc sat jepatningvojo tata coo. Ingyanic sat oyinimcasac coo. Olngac sat acmasom appayvam coo tata, molngejec sat altamila appayvam.
13 Incatingmavoc nic nat inquin: —Sictamongvoyam. Coo sat olngamcojo actemaclha acmasom appayvam yoyam elhenic. Ilhing sat maa, ilyejiclhojo sat sicpayvam. Inalanta sat yataay apquitcoc— nic nat intomjac.
14 Aplhinquic nic nat Jacob. Apnalantac nic nat. Apcajac nic nat yataay apquitcoc. Ingjancasquic nic nat inquin, actemaclha alhta apmayjayo mataa etoc Isaac. 15 Invoclhec nic nat inquin apava aptamila Esaú apquilantalhnama. Congne paat nic nat apnamcoc apava. Intalhnaseclhec nic nat ayitca apsilhyo Jacob. 16 Inpilhtejitcasquic nic nat inquin yataay apyimpejic apectengaoc Jacob najan apyispoc. 17 Inmasquic nic nat apitic acjanma najan pan yoyam esaclhesic Jacob.
18 Aptalhningvoclhec nic nat Jacob apyitnaclha apyap. Aptomjac nic nat apcanya: —Tata— nic nat aptomjac.
Apcatingmavoc nic nat apyap: —Acnec coo aso. ¿Soc lhip qui sictamongvoyam?— nic nat aptomjac.
19 Aptomjac nic nat Jacob apcanya: —Coo nac Esaú, lhip apquitca sictomja sicteyam emamyi. Alyajaclhoc coo aptomjaclha lhac seyanya. Ilhaticja, ilha netin. Itov sat sicyamonquilhma. Jeltimnas sat altamila appayvam— nic nat aptomjac.
20 Aptomjac nic nat Isaac apcanya apquitca: —Quilhvo nac apvocta— nic nat aptomjac.
Apcatingmavoc nic nat Jacob: —Epasmec lhac Dios lhip Visqui pac. Yejemoc sicvita sicyamonquilhma— nic nat aptomjac.
21 Aptomjac nic nat Isaac apcanya Jacob: —Ilhingma jilip, pac olpatnamam apyimpejic. Nasoc lhaja sictamongvoyam Esaú— nic nat aptomjac.
22 Yejemoc nic nat apyipitcangvocmo Jacob yoyam elpatnamam apyap. Aptomjac nic nat Isaac apcanya: —Jacob appayvam nac lha. Innoc Esaú apectengaoc— nic nat aptomjac.
23 Am nic nat eyicpilcac Isaac. Ayinyema apvita alvinatem ava apectengaoc. Apquiltamjoc nic nat eltimnacsic altamila appayvam.
24 Aptomjac nic nat Isaac mocjam apcanya: —¿Naso ya lhquip sictamongvoyam Esaú?— nic nat aptomjac.
Apcatingmavoc nic nat Jacob: —Eje, coo nac Esaú— nic nat aptomjac.
25 Aptomjac nic nat Isaac apcanya: —Ingva, sictamongvoyam. Jimques siclho apitic apyamonquilhma yoyam otoc. Natamin oltimnacsic sat altamila sicpayvam— nic nat aptomjac.
Apsaclhesquic nic nat aptom yoyam etoc apyap. Apsantimcasquic nic nat uva yingmenic. Aptovquic nic nat Isaac, apyinquic nic nat.
26 Natamin nic nat aptomja Isaac apcanya Jacob: —Sictamongvoyam, ipitsis sat emalhimpenic— nic nat aptomjac.
27 Apyipitcangvocmec nic nat Jacob. Appitsisquic nic nat apmalhimpenic. Inticjancasquic nic nat apyap apquilantalhnama. Apquiltimnasquic nic nat appayvam altamila:

Naso nac lhip sictamongvoyam,
eticjancasquic apyimpejic.
Malha acpanma amyip intomjac seticjanquiscama,
ayinyema amyip apyisponcama Dios Apyimtalhnamo.
28 Etac sat Dios apcaycaoc lhip:
acmamay ayinyema netin.
Cotlaycaoc acyilhna ayinyema amyip.
Cotlaycaoc motajap apactic najan uva yingmenic.
29 Aplhamaclhojo enlhitaoc sat eltimjic apquiltimesaycam.
Elticlhic sat aptapnaoc napato lhip.
Itne sat apvisqui nipyesicsa apquilyalhing.
Elticlhic sat aptapnaoc napato lhip.
Enatovasacpoc sat apquiltomja apquilinmelhaycam lhip.
Elmiyovacpoc sat enlhitaoc apquiltomja apquilamliyam—
nic nat aptomjac Isaac. ,

30 Invocmec nic nat nelha appayvam altamila Isaac. Aptipquic nic nat Jacob tingma pac apyap. Pilapcasquic nic nat apvactamo Esaú apmompaviyam. 31 Apjancasquic nic nat apitic apyap, actemaclha apmajayo mataa etoc. Apsaclhesquic nic nat apyap.
Aptomjac nic nat Esaú apcanya apyap: —Tata, ilhaticja. Itov sat apitic sicyamonquilhma. Jeltimnas sat altamila appayvam— nic nat aptomjac.
32 Aptomjac nic nat apyap apcanya: —¿Soc lhip qui sictamongvoyam?— nic nat aptomjac.
Apcatingmavoc nic nat Esaú: —Coo nac Esaú, lhip apquitca sictomja sicteyam emamyi— nic nat aptomjac.
33 Intiyacmec nic nat apvalhoc Isaac. Aptomjac nic nat apcanya: —¿Soc laa enlhit sesantimsa lhac apjanma apyamonquilhma? Actovquic lhac coo. Acpenasquic lhac siltimnascama altamila sicpayvam. Comasquingvomejec sat mataa— nic nat aptomjac.
34 Pilapcasquic nic nat Esaú aplinga apyap appayvam. Avanjec nic nat apvinama.
Apquilpalhamam nic nat: —¡Tata coo! ¡Jeltimnas sat coo lha altamila appayvam!— nic nat aptomjac.
35 Apcatingmavoc nic nat Isaac: —Apvoctac lhac lhip apyalhing. Eyinimcasquic lhac coo. Yitnec lhac altamila sicpayvam yoyam oltimnacsic lhip. Apsovjoc lhac lhip apyalhing— nic nat aptomjac.
36 Aptomjac nic nat Esaú apcanya: —Naso nac apvisay Jacob, ningiltimem “Apyinimquiscama”. Anit intomjac seyinimquiscama eyalhing. Eyinimcasquic alhta yoyam emiclha sicvisay sicteyam emamyi. Eyinimcasquic lhac mocjam. Apsovjoc lhac tata appayvam altamila yoyam jeltimnacsic coo. Tata, ¿am ya coyitnac mocjam altamila appayvam yoyam jeltimnacsic coo?— nic nat aptomjac.
37 Apcatingmavoc nic nat Isaac: —Quip ingyeylhojo. Lhip visqui pac sat etnejic apyalhing. Jacob apnaymacoc sat eltimjic apquiltimesaycam. Etac sat mataa cotlaycaoc motajap apactic najan uva yingmenic. ¿Soc asoc ayaymalhco yoyam emiclha lhip?— nic nat aptomjac.
38 Aptomjac nic nat Esaú apcanya: —Tata, ¿vamlha ya altamila appayvam? Jeltimnas sat coo lha altamila appayvam— nic nat aptomjac.
Avanjec nic nat apvinama Esaú.
39 Aptomjac nic nat appayvam apyap:
Elhnamoc sat lhip mocjay.
Metejec sat yoclhilhma acma acyilhna.
Metejec sat acmamay ayinyema netin.
40 Elnapacpoc sat mataa sovo acvinatem.
Lhip sat elanam mataa apyalhing.
Covac sat acnim yoyam etnejic lhip apyimnatem.
Comascoc sat aptimem apquilancam—
nic nat intomjac appayvam. ,
Apquinyem Jacob apnaclha Esaú
41 Inyiplovcoc nic nat mataa apquinmelhaycam Esaú apyalhing Jacob, ayinyema appayvam apyap. Intomjac nic nat apvalhoc Esaú: Incovac sat acnim yoyam coyitnocjojoc ingvalhoc apquitsepma tata ingac. Natamin ongvajic sat coo eyalhing— nic nat intomjac apvalhoc.
42 Inlingac nic nat Rebeca actemaclha aclhanma apvalhoc ayitca Esaú. Innec nic nat altimnasa Jacob.
Intomjac nic nat ayanya: —Quip ingyeylhojo. Apquiltamjoc lhip ingyajic apipma Esaú ayinyema apyinimquiscama. 43 Lhip sictamongvoyam, ingyeylhojo sicpayvam: Ingyinyi sat, iyas sat tingma Harán, tingma pac eyalhing apvisay Labán. 44 Ilha sat maa acvocmo acmasca aplom apipma. 45 Comascoc sat aplom. Colvoncomoc sat aptomjaclha alhta lhip. Natamin ongvanic sat colhic altimnasquiclho lhip. Am oltamjoc emasquisacpoc eyitquic— nic nat intomjac Rebeca.
46 Intomjac nic nat Rebeca ayanya atava Isaac: —Eyamposquic coo as quilvanaa hititas, Esaú alhta apmam apanco. Inquilyimjapquic sat ancoc Jacob quilvana hitita actema nac lha aleyvam yoclhilhma Canaán, incaymalhquic cotnejic nelha sictiyascam— nic nat intomjac.