Pablo y Bernabé en Iconio
1 Aconteció en Iconio que entraron juntos en la sinagoga de los judíos, y hablaron de tal manera que creyó una gran multitud de judíos, y asimismo de griegos. 2 Mas los judíos que no creían excitaron y corrompieron los ánimos de los gentiles contra los hermanos. 3 Por tanto, se detuvieron allí mucho tiempo, hablando con denuedo, confiados en el Señor, el cual daba testimonio a la palabra de su gracia, concediendo que se hiciesen por las manos de ellos señales y prodigios. 4 Y la gente de la ciudad estaba dividida: unos estaban con los judíos, y otros con los apóstoles. 5 Pero cuando los judíos y los gentiles, juntamente con sus gobernantes, se lanzaron a afrentarlos y apedrearlos, 6 habiéndolo sabido, huyeron a Listra y Derbe, ciudades de Licaonia, y a toda la región circunvecina, 7 y allí predicaban el evangelio.
Pablo es apedreado en Listra
8 Y cierto hombre de Listra estaba sentado, imposibilitado de los pies, cojo de nacimiento, que jamás había andado. 9 Este oyó hablar a Pablo, el cual, fijando en él sus ojos, y viendo que tenía fe para ser sanado, 10 dijo a gran voz: Levántate derecho sobre tus pies. Y él saltó, y anduvo. 11 Entonces la gente, visto lo que Pablo había hecho, alzó la voz, diciendo en lengua licaónica: Dioses bajo la semejanza de hombres han descendido a nosotros. 12 Y a Bernabé llamaban Júpiter, y a Pablo, Mercurio, porque este era el que llevaba la palabra. 13 Y el sacerdote de Júpiter, cuyo templo estaba frente a la ciudad, trajo toros y guirnaldas delante de las puertas, y juntamente con la muchedumbre quería ofrecer sacrificios. 14 Cuando lo oyeron los apóstoles Bernabé y Pablo, rasgaron sus ropas, y se lanzaron entre la multitud, dando voces 15 y diciendo: Varones, ¿por qué hacéis esto? Nosotros también somos hombres semejantes a vosotros, que os anunciamos que de estas vanidades os convirtáis al Dios vivo, que hizo el cielo y la tierra, el mar, y todo lo que en ellos hay. 16 En las edades pasadas él ha dejado a todas las gentes andar en sus propios caminos; 17 si bien no se dejó a sí mismo sin testimonio, haciendo bien, dándonos lluvias del cielo y tiempos fructíferos, llenando de sustento y de alegría nuestros corazones. 18 Y diciendo estas cosas, difícilmente lograron impedir que la multitud les ofreciese sacrificio.
19 Entonces vinieron unos judíos de Antioquía y de Iconio, que persuadieron a la multitud, y habiendo apedreado a Pablo, le arrastraron fuera de la ciudad, pensando que estaba muerto. 20 Pero rodeándole los discípulos, se levantó y entró en la ciudad; y al día siguiente salió con Bernabé para Derbe. 21 Y después de anunciar el evangelio a aquella ciudad y de hacer muchos discípulos, volvieron a Listra, a Iconio y a Antioquía, 22 confirmando los ánimos de los discípulos, exhortándoles a que permaneciesen en la fe, y diciéndoles: Es necesario que a través de muchas tribulaciones entremos en el reino de Dios. 23 Y constituyeron ancianos en cada iglesia, y habiendo orado con ayunos, los encomendaron al Señor en quien habían creído.
El regreso a Antioquía de Siria
24 Pasando luego por Pisidia, vinieron a Panfilia. 25 Y habiendo predicado la palabra en Perge, descendieron a Atalia. 26 De allí navegaron a Antioquía, desde donde habían sido encomendados a la gracia de Dios para la obra que habían cumplido. 27 Y habiendo llegado, y reunido a la iglesia, refirieron cuán grandes cosas había hecho Dios con ellos, y cómo había abierto la puerta de la fe a los gentiles. 28 Y se quedaron allí mucho tiempo con los discípulos.
Apquilvoyam Pablo najan Bernabé tingma Iconio
1 Apquilvocmec alhta Pablo najan Bernabé tingma Iconio. Apquilantalhningvocmec alhta apcaneyquiclhilha judíos. Avanjec alhta apquiltimnaycam. Yejemoc alhta apquiltomja melyasquiyam aplhamoclhojo judíos najan metnaja judíos. 2 Apquilyascacmec alhta napocja judíos. Apquillovcasquic alhta metnaja judíos. Apquilmapsom alhta apquiltimescasac apquilpipma. 3 Acvoncaclho alhta apnaycam Pablo najan Bernabé. Apquiltimnam alhta amyaa mepqui apquillay. Am alhta elyascacmoc Visqui ingac. Apyimnatescasquic alhta almam apquilvalhoc actemaclha appayvam Visqui ingac (Dios). Apmesquic alhta apquilmopvan, yoyam ellanac asoc monquinatquiscama najan asoc sinpilapquiscama. 4 Apyaptacpec alhta napocja enlhitaoc tingma. Apquilpasmec alhta napocja enlhitaoc judíos. Napocja alhta najan apquilpasmac apóstoles apquilapajasomap. 5 Apquilpasmeclhec alhta judíos metnaja judíos najan apquilimja apmamyi. Apquililtamjoc alhta elticpam apyimpeoc apóstoles apquilapajasomap najan elyicna mataymong. 6 Lhama alhta apquillinga amyaa apquillhenamap. Yejemoc alhta apquinyajamco yoclhilhma Licaonia. Apquilvocmec alhta tingma Listra najan tingma Derbe najan poc tingma. 7 Apquililtimnasquic alhta najan tasic amyaa apquilvoycamlha.
Apyicnamap mataymong Pablo tingma Listra
8 Apnec alhta tingma Listra lhama enlhit mepqui aplhingam. Aptemaclha apquitcoc actimem colyimnatem alyiptetaclha apmancoc. Apnec alhta mataa nalhpop. Am alhta copvanac elhong. 9 Aplingac alhta as enlhit actemaclha aplhanma Pablo. Yejemoc alhta apquilano Pablo. Apyicpilcoc alhta Pablo actemaclha aclhanma apvalhoc as enlhit, yoyam etamalvomoc. 10 Apyimnatasquic alhta appayvam Pablo:
—Itnimiclha netin, ipeyvasiclha apmancoc —alhta aptomjac.
Apnilhtinquic alhta netin as enlhit. Inyicpintangvocmo alhta aplhingam. 11 Lhama alhta apquilvita actemaclha aptamjaycam Pablo. Yejemoc alhta apquilpalhimcaso actemaclha apquilpayvam apanco licaonia:
—¡Apquilvayventac ingilyapam diosaoc as nalhpop, apquilyitsomacpo enlhitaoc! —alhta intomjac amyaa apcanyacpo.
12 Apcanyacpec alhta Bernabé apvisay ingilyapam Júpiter. Apcanyacpec alhta Pablo apvisay ingilyapam Mercurio. Ayinyema alhta apmopvan apquiltimnaycam Pablo. 13 Ningatoc tingma Listra apyitna alhta tingma apponquinomap apmaclha Júpiter. Yejemoc alhta apvaa sacerdote apquinyema as tingma apponquinomap. Apnalantac alhta vayqui inquilinavaa, yoyam coticyo. Apquilsantac alhta najan yamit ilhnamoc tingma apatong. Apquililtamjoc alhta elpasmiclha apquililmalhnesquiscama najan elmesic asoc acticyovam, yoyam colvatnalhca. 14 Lhama alhta apquilvita as asoc Bernabé najan Pablo. Yejemoc alhta apquilyapta apnenyic apquilantalhnama. Apquinincamquic alhta nipyesicsa enlhitaoc, apquilpalhamamcaa:
15 —¡Quip elanojo enlhitaoc! ¿Soctomja apquiltomja nac as asoc quellhip? —alhta apquiltomjac. Enlhit nincoo lha ningno quellhip. Ningvaac nincoo, yoyam ongiltimnacsic amyaa. Elvatsaoc as asoc apquilyitquiscama dios. Elyiplaclha sat Dios Ingyapam apjalhnancoc aptomja apquillanay netin najan nalhpop najan yingmin acvanyam najan aclhamoclhojo asoc acnamco maa. 16 Apcavoc nic nat Dios Ingyapam, yoyam elvajanamcoc apquiltemaclha apancavo apquilanomacpo enlhitaoc lhalhma anco. 17 Inlingasalhquic nic nat mataa aptemaclha apanco Dios Ingyapam nipyesicsa enlhitaoc. Ayinyema ilhnic nat apmescama mataa asoc altamila. Ingmesquic mataa acmamay najan cotlaycaoc acyilhna. Apquilpayesaclhec mataa ingilvalhoc singmesa nintoycaoc acmenmalhem najan asoc, yoyam ongilitsovacsojo —alhta apquiltomjac Pablo najan Bernabé.
18 Naysicsa colyoyam alhta elvatsamcoc, invocmoc alhta apquilvalhoc appayvam apóstoles apquilapajasomap. Apquilvatsamquic alhta apquilmescama asoc acticyovam alvatnomalhquilha.
19 Yejemoc alhta apquilvaa judíos apquilinyema tingma Antioquía najan tingma Iconio. Apquillovquiscaac alhta enlhitaoc. Yejemoc alhta apyinjacpo mataymong Pablo. Apcanyacpec alhta ingyitsapo. Apquilyinyovasamquic alhta tap tingma. 20 Lhama alhta apcaneclho enlhit melyasquiyam tasic amyaa apyitnaclha Pablo. Yejemoc alhta aplhaticja. Aptalhningvoclhec alhta mocjam tingma. Secaseclha alhta intomjac apquilmiyaclho Pablo najan Bernabé tingma Derbe.
21 Yejemoc alhta apquiltinasamcaa mocjam tasic amyaa tingma Derbe. Aplhamaseclhec alhta enlhit melyasquiyam tasic amyaa. Apquiltajavoc alhta mocjam apquilmiyaclho tingma Listra najan tingma Iconio najan tingma Antioquía. 22 Aptomjac alhta Pablo najan Bernabé apquilanya enlhit melyasquiyam tasic amyaa: “Elyimnaticsojo mataa apquilvalhoc. Elinlhanmojo apquiltimem melyasquiyam tasic amyaa. Elyasamcojo quellhip: Incaymalhquic colhamojoc actemaclha acyajapmo ingilvalhoc, yoyam ongilpalhavomoc Dios apquilnancascama” —alhta apquiltomjac. 23 Apquilyacyesquic alhta Pablo najan Bernabé enlhit, yoyam etnejic apquinimsomap apmamyi moclhama Jesucristo apmolhama (iglesia). Yejemoc alhta apquililmalhnam actemaclha melmajay aptoycaoc. Apquilmalhnescasquic alhta as enlhitaoc. Am alhta elyascacmoc Visqui ingac as enlhitaoc.
Apquiltajemo Pablo najan Bernabé tingma Antioquía yoclhilhma Siria
24 Apquilyeycajangvoclhec alhta yoclhilhma Pisidia. Apquilvoclhec alhta yoclhilhma Panfilia. 25 Apquililtimnam alhta tasic amyaa tingma Perge. Natamin alhta apquilyasa tingma Atalia. 26 Apquilquinamtec alhta maa barco. Apquilmiyaclhec alhta tingma Antioquía apquilinyemayaclha alhta. Amamyi apquillhingam siclhoc anco alhta apquililmalhnesquisa Dios Ingyapam, yoyam eltamilsic Pablo najan Bernabé. Apquilvactamoc alhta mocjam. Apquilsovjoquic alhta apquilanyomap eltimjic. 27 Lhama alhta apquilvactamo tingma Antioquía. Apcansaclhoc alhta enlhitaoc Jesucristo apmolhama. Apquililtimnam alhta aclhamoclhojo actemaclha apquilanyomap eltimjic ayinyema Dios Ingyapam. Visqui ingac alhta aptomja apmayesquiscama atong, yoyam eltimjic najan melyasquiyam metnaja judíos. 28 Acvoncaclho alhta apma Pablo najan Bernabé nipyesicsa enlhitaoc melyasquiyam tasic amyaa.