Pedro y Cornelio
1 Había en Cesarea un hombre llamado Cornelio, centurión de la compañía llamada la Italiana, 2 piadoso y temeroso de Dios con toda su casa, y que hacía muchas limosnas al pueblo, y oraba a Dios siempre. 3 Este vio claramente en una visión, como a la hora novena del día, que un ángel de Dios entraba donde él estaba, y le decía: Cornelio. 4 Él, mirándole fijamente, y atemorizado, dijo: ¿Qué es, Señor? Y le dijo: Tus oraciones y tus limosnas han subido para memoria delante de Dios. 5 Envía, pues, ahora hombres a Jope, y haz venir a Simón, el que tiene por sobrenombre Pedro. 6 Este posa en casa de cierto Simón curtidor, que tiene su casa junto al mar; él te dirá lo que es necesario que hagas. 7 Ido el ángel que hablaba con Cornelio, este llamó a dos de sus criados, y a un devoto soldado de los que le asistían; 8 a los cuales envió a Jope, después de haberles contado todo.
9 Al día siguiente, mientras ellos iban por el camino y se acercaban a la ciudad, Pedro subió a la azotea para orar, cerca de la hora sexta. 10 Y tuvo gran hambre, y quiso comer; pero mientras le preparaban algo, le sobrevino un éxtasis; 11 y vio el cielo abierto, y que descendía algo semejante a un gran lienzo, que atado de las cuatro puntas era bajado a la tierra; 12 en el cual había de todos los cuadrúpedos terrestres y reptiles y aves del cielo. 13 Y le vino una voz: Levántate, Pedro, mata y come. 14 Entonces Pedro dijo: Señor, no; porque ninguna cosa común o inmunda he comido jamás. 15 Volvió la voz a él la segunda vez: Lo que Dios limpió, no lo llames tú común. 16 Esto se hizo tres veces; y aquel lienzo volvió a ser recogido en el cielo.
17 Y mientras Pedro estaba perplejo dentro de sí sobre lo que significaría la visión que había visto, he aquí los hombres que habían sido enviados por Cornelio, los cuales, preguntando por la casa de Simón, llegaron a la puerta. 18 Y llamando, preguntaron si moraba allí un Simón que tenía por sobrenombre Pedro. 19 Y mientras Pedro pensaba en la visión, le dijo el Espíritu: He aquí, tres hombres te buscan. 20 Levántate, pues, y desciende y no dudes de ir con ellos, porque yo los he enviado. 21 Entonces Pedro, descendiendo a donde estaban los hombres que fueron enviados por Cornelio, les dijo: He aquí, yo soy el que buscáis; ¿cuál es la causa por la que habéis venido? 22 Ellos dijeron: Cornelio el centurión, varón justo y temeroso de Dios, y que tiene buen testimonio en toda la nación de los judíos, ha recibido instrucciones de un santo ángel, de hacerte venir a su casa para oír tus palabras. 23 Entonces, haciéndoles entrar, los hospedó. Y al día siguiente, levantándose, se fue con ellos; y le acompañaron algunos de los hermanos de Jope.
24 Al otro día entraron en Cesarea. Y Cornelio los estaba esperando, habiendo convocado a sus parientes y amigos más íntimos. 25 Cuando Pedro entró, salió Cornelio a recibirle, y postrándose a sus pies, adoró. 26 Mas Pedro le levantó, diciendo: Levántate, pues yo mismo también soy hombre. 27 Y hablando con él, entró, y halló a muchos que se habían reunido. 28 Y les dijo: Vosotros sabéis cuán abominable es para un varón judío juntarse o acercarse a un extranjero; pero a mí me ha mostrado Dios que a ningún hombre llame común o inmundo; 29 por lo cual, al ser llamado, vine sin replicar. Así que pregunto: ¿Por qué causa me habéis hecho venir?
30 Entonces Cornelio dijo: Hace cuatro días que a esta hora yo estaba en ayunas; y a la hora novena, mientras oraba en mi casa, vi que se puso delante de mí un varón con vestido resplandeciente, 31 y dijo: Cornelio, tu oración ha sido oída, y tus limosnas han sido recordadas delante de Dios. 32 Envía, pues, a Jope, y haz venir a Simón el que tiene por sobrenombre Pedro, el cual mora en casa de Simón, un curtidor, junto al mar; y cuando llegue, él te hablará. 33 Así que luego envié por ti; y tú has hecho bien en venir. Ahora, pues, todos nosotros estamos aquí en la presencia de Dios, para oír todo lo que Dios te ha mandado.
34 Entonces Pedro, abriendo la boca, dijo: En verdad comprendo que Dios no hace acepción de personas, 35 sino que en toda nación se agrada del que le teme y hace justicia. 36 Dios envió mensaje a los hijos de Israel, anunciando el evangelio de la paz por medio de Jesucristo; este es Señor de todos. 37 Vosotros sabéis lo que se divulgó por toda Judea, comenzando desde Galilea, después del bautismo que predicó Juan: 38 cómo Dios ungió con el Espíritu Santo y con poder a Jesús de Nazaret, y cómo este anduvo haciendo bienes y sanando a todos los oprimidos por el diablo, porque Dios estaba con él. 39 Y nosotros somos testigos de todas las cosas que Jesús hizo en la tierra de Judea y en Jerusalén; a quien mataron colgándole en un madero. 40 A este levantó Dios al tercer día, e hizo que se manifestase; 41 no a todo el pueblo, sino a los testigos que Dios había ordenado de antemano, a nosotros que comimos y bebimos con él después que resucitó de los muertos. 42 Y nos mandó que predicásemos al pueblo, y testificásemos que él es el que Dios ha puesto por Juez de vivos y muertos. 43 De este dan testimonio todos los profetas, que todos los que en él creyeren, recibirán perdón de pecados por su nombre.
44 Mientras aún hablaba Pedro estas palabras, el Espíritu Santo cayó sobre todos los que oían el discurso. 45 Y los fieles de la circuncisión que habían venido con Pedro se quedaron atónitos de que también sobre los gentiles se derramase el don del Espíritu Santo. 46 Porque los oían que hablaban en lenguas, y que magnificaban a Dios. 47 Entonces respondió Pedro: ¿Puede acaso alguno impedir el agua, para que no sean bautizados estos que han recibido el Espíritu Santo también como nosotros? 48 Y mandó bautizarles en el nombre del Señor Jesús. Entonces le rogaron que se quedase por algunos días.
Pedro apnaclha Cornelio
1 Apnec alhta tingma Cesarea lhama enlhit apvisay Cornelio. Capitán alhta aptomjac apnalaycam lhama tropa singilpilhtetemo apquilvisay co Italia. 2 Appeyvomo alhta as enlhit najan aplhamoclhojo apmolhama. Apquilacoc alhta mataa Dios Ingyapam. Apquimlacmoc alhta mataa apnaymacoc judíos. Apquilinlhanacmec alhta mataa apquilmalhnancama Dios Ingyapam. 3 Lhama actalhnam alhta a las tres apvito Cornelio napaat ángel Dios apcasinancama. Malha aptalhningvoy alhta intomjac apnaclha. Aptomjac alhta apcanya:
—¡Cornelio! —alhta aptomjac.
4 Am alhta ingyasac apquilano Cornelio ángel Dios apcasinancama. Apcacac alhta. Aptomjac alhta apcanya:
—Visqui, ¿soc amyaa yi? —alhta aptomjac.
Apcatingmavoc alhta ángel Dios apcasinancama:
—Apyasamcoc mataa Dios. Jave alhtoc lhip apquilmalhnancama najan apquimlayam apnaymacoc. 5 Ilapajas sat enlhit tingma Jope, yoyam elyantamenta Simón, moc apvisay Pedro. 6 Apnacmec lhama apquilvisayo lhama Simón apquillanay asoyimpejic. Nicja yingmin acvanyam tingma pac. Pedro sat eltimnacsic lhip, yoyam ellana —alhta aptomjac.
7 Lhama alhta apvoncapaclho ángel Dios apcasinancama. Yejemoc alhta apquilevamcaa Cornelio apcanit apquilancam najan lhama singilpilhtetemo appeyvomo. 8 Apquiltimnasquic alhta actemaclha asoc apvitay. Yejemoc alhta apquilapajasa tingma Jope.
9 Yejemoc alhta apquillhinga. Moc acnim apcamquitvocmo tingma. Am alhta elvocmoc mocjam. Ingyitsicso acnim alhta apquinamta Pedro tingma netin, yoyam elmalhna Dios Ingyapam. 10 Mayc alhta incajac. Apmayac alhta inyicje etovc. Naysicsa malanesquiscama aptom apvitoc Pedro malha ningaat. 11 Yejemoc alhta apvita acyaptomalhca netin. Invayventac alhta nalhpop malha manta apyiviy malmaycaoc nipvayc. 12 Inquilyancac alhta asoc navjac alpalhcomalhca najan asoc alpilhyevaycam nalhpop najan nata nipyesicsa manta. 13 Aplingac alhta appayvam:
—Pedro, itnimiclha netin. Ilnajap, itov sat —alhta intomjac aplingay.
14 Apcatingmavoc alhta Pedro:
—Paj, Visqui. Am otomac coo mocjam asoc ningasomalhca ontoc —alhta aptomjac.
15 Anit aplingay alhta intomjac appayvam:
—Noltime nasa ningasomalhca ontoc asoc aptomja apcayoclha Dios Ingyapam —alhta intomjac aplingay.
16 Natqui aplingay alhta intomjac. Yejemoc alhta apmiyaclho netin manta apyiviy. 17 Am alhta eyasamcoc Pedro actemaclha apvitay. Yejemoc alhta apquilvaa apatong tingma enlhit apquilinyema Cornelio tingma pac. Apquilmalhningvaac alhta acpayjoclha Simón tingma pac. 18 Yejemoc alhta apyimnatesa appayvam:
—¿Apne ya congne Simón, moc apvisay Pedro? —alhta aptomjac enlhit. 19 Inquitamquic alhta mocjam apvalhoc Pedro actemaclha malha acvanmescama. Yejemoc alhta aptomjac apcanya Espíritu Santo:
—Quip, ilanojo. Lhip apquilquitamac apnatqui enlhit. 20 Ingva, ingyapajam ityip. Itne sat apquillhalhma. Noyasquim nasa, ayinyemaclha coo lhac silapajascama —alhta aptomjac Espíritu Santo.
21 Yejemoc alhta aptepa Pedro. Apmiyaclhec alhta apnamcaclha enlhit apquilinyema Cornelio tingma pac. Aptomjac alhta apquilanya:
—Coo nac, selquitama nac. ¿Soctomja apquilvaa nac? —alhta aptomjac.
22 Apquilatingmavoc alhta:
—Capitán Cornelio nincoo ningilinyemac. Aptasic maa. Enlhit appeyvomo. Apcacavoc mataa Dios Ingyapam. Apquilasicjavoc mataa aplhamoclhojo judíos. Apvitac alhta Cornelio lhama ángel Dios apcasinancama. Appamejitcasquic nic alhta apcanya eltimnascomoc lhip, yoyam eyacsic lhip Cornelio tingma pac. Apquiltamjoc alhta ingyeylhojo lhip appayvam —alhta apquiltomjac.
23 Yejemoc alhta apquilanya Pedro elantilhic congne. Apquilmec alhta tacja Pedro. Secaseclha alhta intomjac apquillhinga. Apquillhalhmaa alhta apquiltomjac apquilyalhinga apquilinyema tingma Jope.
24 Moc secaseclha alhta intomjac apquilvocmo tingma Cesarea. Apquiljalhnec alhta maa Cornelio. Apcansaclhec alhta apmolhama najan apnaymacoc. 25 Lhama alhta apvocmo Pedro Cornelio tingma pac. Yejemoc alhta aptepa Cornelio apquilamyilhamco. Apquilticlhiquic alhta aptapnaoc acpayjo apquinmamcaclha Pedro, yoyam epayicsojo. 26 Yejemoc alhta apquinimsaclho netin Pedro. Aptomjac alhta apcanya:
—Itnimiclha netin. Enlhit coo lha, acno coo lhip —alhta aptomjac.
27 Apquilpamejitsacpec alhta. Yejemoc alhta apquilantalhningvocmo congne. Apquilvitangvocmec alhta enlhit aplhamocma apcaneyclha. 28 Aptomjac alhta apquilanya Pedro:
—Apquilyasamcoc quellhip nintemaclha ningilvisay co Judea (judíos). Mongvanquejec ongilpalhavomoc quellhip apquilvisay metnaja judíos. Mongvanquejec ongilantilhic tingma apancaoc. Elhicmosquic alhta Dios Ingyapam. Am alhta eltamjoc olhenic ningasomalhca ontasomoc lhama enlhit najan ningasomalhca ongilpalhavomoc. 29 Yejemoc alhta siclhingacmo siclinga siyanyomalhca. Altamjoc oyasamcojo:
—¿Soctomja selanya nac quellhip? —alhta aptomjac Pedro.
30 Apcatingmavoc alhta Cornelio:
—Cuatro acnim alhta intomjac. Innoc alhta acvamlha nac jay. Acnec alhta tingma ajac. Almalhnaquic alhta Dios Ingyapam. Pilapcasquic alhta sicvita apquiningvaa najato enlhit apquilmopoy apanco apquilantalhnama. 31 Aptomjac alhta seyanya: “Cornelio, apjalhnoc Dios Ingyapam lhip apquilmalhnancama. Apyasamcoc najan aptemaclha apquimlayam. 32 Ilapajas enlhit tingma Jope, yoyam elyantamenta Simón, moc apvisay Pedro. Apnacmec lhama apquilvisayo lhama Simón apquillanay asoyimpejic. Nicja yingmin acvanyam tingma pac. Apvoctac sat ancoc epamejitsic sat lhip” —alhta intomjac amyaa siyanyalhco. 33 Yejemoc alhta silapajasa silancam siyanya elyantavoclha lhip. Actamilaclhojo apvactamo lhip. Ninnec nincoo ningilanalhco napato Dios Ingyapam. Ningiltamjoc nincoo ongilaylhojo apquiltimnaycam lhip actemaclha alhta apcanama Visqui ingac, yoyam jingiltimnacsic lhip —alhta aptomjac Cornelio.
34 Yejemoc alhta apquiltimnamcaa Pedro:
—Quilhvoc acyasingvocmec coo aptemaclha Dios Ingyapam. Am elano apquiltemaclha enlhitaoc. 35 Eyca apmec mataa tacja moclhama enlhit lhalhma anco aptomja apcayo najan apquillanay actemaclha acpeyvomo. 36 Apcapajasquic alhta amyaa Dios Ingyapam nipyesicsa enlhitaoc Israel. Aplingasquic mataa actemaclha actamilaycam ingvalhoc singmescama Jesucristo. Aptomjac apvisqui tacjaplhit enlhit lhalhma anco. 37 Apquilyasamcoc quellhip lha amyaa aclingomalhca judíos apcaoclha. Yoclhilhma Galilea alhta intiyapvocmoc, natamin apquiltimnaycam alhta Juan apyapascasamco yingmin. 38 Apquilyasamcoc quellhip aplhenacpo Jesús co Nazaret. Dios Ingyapam apcatsisquiscama alhta najan apmescama apmopvan ayinyema Espíritu Santo. Apquillanac alhta mataa Jesús aptamjaycam actamila naysicsa aptiyascam. Apquiltamilquiscacmec alhta aplhamoclhojo actovascama yavey. Ayinyemaclha aptomja mataa aplhalhma Dios Ingyapam. 39 Nincoo ningiltomja ningvitaycamco actemaclha aptamjaycam mataa Jesús yoclhilhma Judea najan tingma Jerusalén. Apmatnec alhta Jesús. Apquilyipitcasquic alhta netin asoc timyescama. 40 Natqui acnim alhta intomjac aplhaticjascacmo Dios Ingyapam. Apcanayquic alhta elhicmosacpojo Jesús ningyesicsa. 41 Am alhta elhicmosacpoc aplhamoclhojo enlhit. Aplhicmosacpec alhta apvamlha ningyesicsa nincoo ningiltomja singilyacyescama ingmamyi Dios Ingyapam. Apquiltamjoc yoyam onlingacsic apvisay. Ninpasmec alhta nincoo aptom najan apyam Jesús natamin aplhaticjangviyam nipyesicsa apquilmasquingvaycmo. 42 Ingilasinaquic nincoo Jesús ongiltimnacsic tasic amyaa. Apquiltamjoc onlingacsic apvisay. Ayinyemaclha Dios Ingyapam apquiltemo etnejic Jesús singyicpilquemo ningiltomja ingjalhnancaoc najan apquilmasquingvaycmo. 43 Aplhenacpec nic nat Jesús. Profetas Dios apquillingascama ilhnic nat apquillhanma, yoyam colmascosalhca melyascalhma aplhamoclhojo enlhit apquiltomja melyasquiyam apvisay Jesús —alhta aptomjac Pedro.
44 Naysicsa apquiltimnaycam alhta Pedro apvayventamo Espíritu Santo tacjaplhita apquiltomja apquiljalhenmo tasic amyaa. 45 Pedro apquillhalhmaa alhta judíos apquiltomja melyasquiyam tasic amyaa. Pilapcasquic alhta apquilvita apvayventamo Espíritu Santo tacjaplhita metnaja judíos apquiltomja melyasquiyam tasic amyaa. 46 Inlingalhquic alhta acyitnocjay apquilpayvam najan actemaclha apquilayo Dios Ingyapam. 47 Aptomjac alhta apquilanya Pedro:
—Apquillhocac Espíritu Santo as enlhitaoc ninnoc nincoo. ¿Ingvanqui ya nincoo ongilyacsilhma, yoyam colhic acyapascasamco yingmin as enlhitaoc? —alhta aptomjac.
48 Yejemoc alhta apcanya Pedro colhic acyapascasamco yingmin ayinyema apvisay Jesucristo. Apcanyacpec alhta Pedro, yoyam elhic anit acnim.