1 Aconteció un día, que Jonatán hijo de Saúl dijo a su criado que le traía las armas: Ven y pasemos a la guarnición de los filisteos, que está de aquel lado. Y no lo hizo saber a su padre. 2 Y Saúl se hallaba al extremo de Gabaa, debajo de un granado que hay en Migrón, y la gente que estaba con él era como seiscientos hombres. 3 Y Ahías hijo de Ahitob, hermano de Icabod, hijo de Finees, hijo de Elí, sacerdote de Jehová en Silo, llevaba el efod; y no sabía el pueblo que Jonatán se hubiese ido. 4 Y entre los desfiladeros por donde Jonatán procuraba pasar a la guarnición de los filisteos, había un peñasco agudo de un lado, y otro del otro lado; el uno se llamaba Boses, y el otro Sene. 5 Uno de los peñascos estaba situado al norte, hacia Micmas, y el otro al sur, hacia Gabaa.
6 Dijo, pues, Jonatán a su paje de armas: Ven, pasemos a la guarnición de estos incircuncisos; quizá haga algo Jehová por nosotros, pues no es difícil para Jehová salvar con muchos o con pocos. 7 Y su paje de armas le respondió: Haz todo lo que tienes en tu corazón; ve, pues aquí estoy contigo a tu voluntad. 8 Dijo entonces Jonatán: Vamos a pasar a esos hombres, y nos mostraremos a ellos. 9 Si nos dijeren así: Esperad hasta que lleguemos a vosotros, entonces nos estaremos en nuestro lugar, y no subiremos a ellos. 10 Mas si nos dijeren así: Subid a nosotros, entonces subiremos, porque Jehová los ha entregado en nuestra mano; y esto nos será por señal. 11 Se mostraron, pues, ambos a la guarnición de los filisteos, y los filisteos dijeron: He aquí los hebreos, que salen de las cavernas donde se habían escondido. 12 Y los hombres de la guarnición respondieron a Jonatán y a su paje de armas, y dijeron: Subid a nosotros, y os haremos saber una cosa. Entonces Jonatán dijo a su paje de armas: Sube tras mí, porque Jehová los ha entregado en manos de Israel. 13 Y subió Jonatán trepando con sus manos y sus pies, y tras él su paje de armas; y a los que caían delante de Jonatán, su paje de armas que iba tras él los mataba. 14 Y fue esta primera matanza que hicieron Jonatán y su paje de armas, como veinte hombres, en el espacio de una media yugada de tierra. 15 Y hubo pánico en el campamento y por el campo, y entre toda la gente de la guarnición; y los que habían ido a merodear, también ellos tuvieron pánico, y la tierra tembló; hubo, pues, gran consternación.
16 Y los centinelas de Saúl vieron desde Gabaa de Benjamín cómo la multitud estaba turbada, e iba de un lado a otro y era deshecha. 17 Entonces Saúl dijo al pueblo que estaba con él: Pasad ahora revista, y ved quién se haya ido de los nuestros. Pasaron revista, y he aquí que faltaba Jonatán y su paje de armas. 18 Y Saúl dijo a Ahías: Trae el arca de Dios. Porque el arca de Dios estaba entonces con los hijos de Israel. 19 Pero aconteció que mientras aún hablaba Saúl con el sacerdote, el alboroto que había en el campamento de los filisteos aumentaba, e iba creciendo en gran manera. Entonces dijo Saúl al sacerdote: Detén tu mano. 20 Y juntando Saúl a todo el pueblo que con él estaba, llegaron hasta el lugar de la batalla; y he aquí que la espada de cada uno estaba vuelta contra su compañero, y había gran confusión. 21 Y los hebreos que habían estado con los filisteos de tiempo atrás, y habían venido con ellos de los alrededores al campamento, se pusieron también del lado de los israelitas que estaban con Saúl y con Jonatán. 22 Asimismo todos los israelitas que se habían escondido en el monte de Efraín, oyendo que los filisteos huían, también ellos los persiguieron en aquella batalla. 23 Así salvó Jehová a Israel aquel día. Y llegó la batalla hasta Bet-avén.
24 Pero los hombres de Israel fueron puestos en apuro aquel día; porque Saúl había juramentado al pueblo, diciendo: Cualquiera que coma pan antes de caer la noche, antes que haya tomado venganza de mis enemigos, sea maldito. Y todo el pueblo no había probado pan. 25 Y todo el pueblo llegó a un bosque, donde había miel en la superficie del campo. 26 Entró, pues, el pueblo en el bosque, y he aquí que la miel corría; pero no hubo quien hiciera llegar su mano a su boca, porque el pueblo temía el juramento. 27 Pero Jonatán no había oído cuando su padre había juramentado al pueblo, y alargó la punta de una vara que traía en su mano, y la mojó en un panal de miel, y llevó su mano a la boca; y fueron aclarados sus ojos. 28 Entonces habló uno del pueblo, diciendo: Tu padre ha hecho jurar solemnemente al pueblo, diciendo: Maldito sea el hombre que tome hoy alimento. Y el pueblo desfallecía. 29 Respondió Jonatán: Mi padre ha turbado el país. Ved ahora cómo han sido aclarados mis ojos, por haber gustado un poco de esta miel. 30 ¿Cuánto más si el pueblo hubiera comido libremente hoy del botín tomado de sus enemigos? ¿No se habría hecho ahora mayor estrago entre los filisteos?
31 E hirieron aquel día a los filisteos desde Micmas hasta Ajalón; pero el pueblo estaba muy cansado. 32 Y se lanzó el pueblo sobre el botín, y tomaron ovejas y vacas y becerros, y los degollaron en el suelo; y el pueblo los comió con sangre. 33 Y le dieron aviso a Saúl, diciendo: El pueblo peca contra Jehová, comiendo la carne con la sangre. Y él dijo: Vosotros habéis prevaricado; rodadme ahora acá una piedra grande. 34 Además dijo Saúl: Esparcíos por el pueblo, y decidles que me traigan cada uno su vaca, y cada cual su oveja, y degolladlas aquí, y comed; y no pequéis contra Jehová comiendo la carne con la sangre. Y trajo todo el pueblo cada cual por su mano su vaca aquella noche, y las degollaron allí. 35 Y edificó Saúl altar a Jehová; este altar fue el primero que edificó a Jehová.
36 Y dijo Saúl: Descendamos de noche contra los filisteos, y los saquearemos hasta la mañana, y no dejaremos de ellos ninguno. Y ellos dijeron: Haz lo que bien te pareciere. Dijo luego el sacerdote: Acerquémonos aquí a Dios. 37 Y Saúl consultó a Dios: ¿Descenderé tras los filisteos? ¿Los entregarás en mano de Israel? Mas Jehová no le dio respuesta aquel día. 38 Entonces dijo Saúl: Venid acá todos los principales del pueblo, y sabed y ved en qué ha consistido este pecado hoy; 39 porque vive Jehová que salva a Israel, que aunque fuere en Jonatán mi hijo, de seguro morirá. Y no hubo en todo el pueblo quien le respondiese. 40 Dijo luego a todo Israel: Vosotros estaréis a un lado, y yo y Jonatán mi hijo estaremos al otro lado. Y el pueblo respondió a Saúl: Haz lo que bien te pareciere. 41 Entonces dijo Saúl a Jehová Dios de Israel: Da suerte perfecta. Y la suerte cayó sobre Jonatán y Saúl, y el pueblo salió libre. 42 Y Saúl dijo: Echad suertes entre mí y Jonatán mi hijo. Y la suerte cayó sobre Jonatán.
43 Entonces Saúl dijo a Jonatán: Declárame lo que has hecho. Y Jonatán se lo declaró y dijo: Ciertamente gusté un poco de miel con la punta de la vara que traía en mi mano; ¿y he de morir? 44 Y Saúl respondió: Así me haga Dios y aun me añada, que sin duda morirás, Jonatán. 45 Entonces el pueblo dijo a Saúl: ¿Ha de morir Jonatán, el que ha hecho esta grande salvación en Israel? No será así. Vive Jehová, que no ha de caer un cabello de su cabeza en tierra, pues que ha actuado hoy con Dios. Así el pueblo libró de morir a Jonatán. 46 Y Saúl dejó de seguir a los filisteos; y los filisteos se fueron a su lugar.
47 Después de haber tomado posesión del reinado de Israel, Saúl hizo guerra a todos sus enemigos en derredor: contra Moab, contra los hijos de Amón, contra Edom, contra los reyes de Soba, y contra los filisteos; y adondequiera que se volvía, era vencedor. 48 Y reunió un ejército y derrotó a Amalec, y libró a Israel de mano de los que lo saqueaban.
49 Y los hijos de Saúl fueron Jonatán, Isúi y Malquisúa. Y los nombres de sus dos hijas eran, el de la mayor, Merab, y el de la menor, Mical. 50 Y el nombre de la mujer de Saúl era Ahinoam, hija de Ahimaas. Y el nombre del general de su ejército era Abner, hijo de Ner tío de Saúl. 51 Porque Cis padre de Saúl, y Ner padre de Abner, fueron hijos de Abiel.
52 Y hubo guerra encarnizada contra los filisteos todo el tiempo de Saúl; y a todo el que Saúl veía que era hombre esforzado y apto para combatir, lo juntaba consigo.
Aptemaclha Jonatán
1 Nalhit acnim nic nat intomjac. Saúl apquitca ilhnic nat Jonatán.
Aptomjac nic nat Jonatán apcanya aplhalhma apyimnanic: —Noc, incanit sat ongiljalhtiplhquetic vatsam. Ongilnapoc sat tap vatsam grupo filisteos — nic nat aptomjac.
Am nic nat elhenac Jonatán napato apyap. 2 Apnec nic nat Saúl nicja yoclhilhma Gabaa, coning yamit granado, payjoc acliclamalhquilha trigo apactic. Apquillhalhmaa ilhnic nat seiscientos apnaymacoc enlhit. 3 Am nic nat elyasamcoc apnaymacoc enlhit apyasaclha Jonatán. Apcasinancama ilhnic nat apvisay Ahías, apsoycam asoc ayamosilha sicas. Ahitob apquitca ilhnic nat Ahías, Icabod apipjenim, Finees aptavin, Elí aptavin niptamin nic nat. Sacerdote ilhnic nat Elí tingma Silo.
4 Apyilhacpoc nic nat Jonatán eyamoc grupo filisteos. Yitnec nic nat malamong mataymong, lhama nicja acvisay mataymong Boses, moc nicja acvisay Sene. 5 Lhama acyitna nilhqueyja, payjoc Micmas. Moc acyitna nipiyam, payjoc Gabaa.
6 Aptomjac nic nat Jonatán apcanya apyimnanic: —Noc, ongilyamoc grupo filisteos metnaja nintemolhama. Jingilpasmoc sat lhaja Dios. Conyemac sat Dios nintemaclha ningyimnatem, tasic nimpintalhnama, tasic najan incanit — nic nat aptomjac Jonatán.
7 Apcatingmavoc nic nat aplhalhma: —¡Lhip sat iyasamcojo! Coo eyca siclhalhma, opasmoc sat lhip — nic nat aptomjac.
8 Aptomjac nic nat Jonatán apcanya: —Quip ilanojo. Ongilyamoc siclho apnamcaclha filisteos, yoyam jingvita. 9 Apquiltomjac sat ancoc singilanya: —Va, ¡yejemec quellhip! — sat eltimjic. Mongilyamejec sat apnamcaclha. 10 Apquiltomjac sat ancoc singilanya: —Va, ¡elmiyama jilip!— sat eltimjic. Ongilyamoc sat apnamcaclha. Cotnatsalhquejec sat singilpasmom Dios, ongiltimjic ningilyimnatem — nic nat aptomjac Jonatán.
11 Pilapcasquic nic nat apquilvitacpo apcanit. Apquiltomjac nic nat filisteos apquilanya: — Quip elanojo, ¡hebreos nac lha! Apquilyilhanmeycam alhta congne malhic — nic nat apquiltomjac. 12 Apquilyimnatasquic nic nat apquilpayvam filisteos, apcanyacpo Jonatán najan aplhalhma: —¡Elmiyama jilip! ¡Yitnec nincoo amyaa! — nic nat apquiltomjac.
Aptomjac nic nat Jonatán apcanya aplhalhma: —Noc, ningilyimnatem ayinyema Dios, ongilmoc sat cotnaja ingmoc — nic nat aptomjac.
13 Aploycam apmeoc najan apmancoc nic nat Jonatán, apquinamta netin mataymong. Apyiplaclhec nic nat aplhalhma. Apnalhpolintac nic nat filisteos apquilnapomap, apquilyinjam Jonatán. Apquilnapquic nic nat apyimnanic. 14 Apmamyi ilhnic nat apquiltimec apquilimpocjay. Apticyovquic nic nat veinte cotnaja ingmoc. 15 Apquilacac nic nat apyovoclhojo filisteos najan apnaycam carpa tingma. Apquilacac nic nat grupos filisteos najan grupos apquilminyilhma. Inyovjam nic nat nalhpop, inyangvocmec nic nat apquilay filisteos.
16 Apnam nic nat Saúl apquilasinancama tingma Gabaa, apquilmolhama tribu Benjamín. Apquilvitac nic nat acyinamam olhma nipyesicsa filisteos.
17 Aptomjac nic nat Saúl apquilanya apquillhalhmaa enlhitaoc: —¡Elyipsitaoc ninlhalhmaa! ¿Ningilanalhco ya mocjam? — nic nat aptomjac.
Am nic nat elanacpoc enlhitaoc. Am nic nat etacpoc Jonatán najan aplhalhma apyimnanic. 18 Yitnec nic nat asoc ayamosilha sicas nipyesicsa israelitas.
Aptomjac nic nat Saúl apcanya sacerdote Ahías: —Isanta siclho sicas asoc ayamosilha, actomja apanco Dios — nic nat aptomjac.
19 Naysicsa apquilpamejitsomap nic nat Saúl najan sacerdote, acyangvocmo acyinamam olhma nipyesicsa filisteos.
Aptomjac nic nat Saúl apcanya sacerdote: —¡Vamlha itne, notingya nasa! — nic nat aptomjac.
20 Apquimpaclhec nic nat Saúl najan apnaymacoc, yoyam elnapacpoc. Pilapcasquic nic nat apquilvita apquiltemaclha filisteos, apquilnapacpo nipyesicsa apanco, mepqui cotnaja ingmoc. 21 Apnam nic nat nipyesicsa filisteos enlhit apquilpalhaviyam nano, apquilvisay hebreos. Apquilpasmec nic nat apquilpalhcomap elinmelham israelitas. Pilapcasquic nic nat apquilpaycacpo, elnapacpoc apquilpasmeyquiclha Saúl najan Jonatán, elinmelham filisteos. 22 Inlingalhquic nic nat amyaa apquilinyem filisteos. Apquillingac nic nat israelitas apquilyilhanmeycam inquilhe Efraín. Apquilquimpaclhec nic nat elinmelham najan elnapacpoc filisteos. 23 Apquilnapacpec nic nat acvaycmo tingma Bet-avén. Apquilyimnatem nic nat israelitas ayinyema Dios.
Saúl aplhanma mepqui apyeycajascaoc
24 Apquillingamcoc nic nat mayic enlhitaoc Israel, ayinyema aplhanma ilhnic nat siclho Saúl: —Etvasacpoc sat moclhama enaymacoc, aptomja aptom acnim nac jay. Osavojoc siclho sicyanmongsayclha apquiltemaclha cotnaja ingmoc, natamin eltovamcoc sat mocjam — nic nat aptomjac Saúl. Apquillhenquic nic nat apnaymacoc mepqui apquilyeycajascaoc, elyiplovcasojoc sat apcanamaclha Saúl. 25 Pilapcasquic nic nat enlhitaoc apquilvita yamyovjene nalhma. 26 Apquilvitac nic nat apyingmenic actiyapma, malha yingmin acpaliyam nic nat intomjac. Am nic nat eltavac enlhitaoc. 27 Am nic nat eyasamcoc Jonatán actomjaclha aplhanma Saúl, yoyam elyiplovcasojo apnaymacoc, meltovejec sat as acnim. Aptimec nic nat Jonatán nav'a yamit papac yamyovjene. Aptovquic nic nat apyingmenic. Inyimnaclhec nic nat mocjam apyimpejic Jonatán, inmasquec apyampay.
28 Aptomjac nic nat lhama israelita apcanya: —Lhip apyap alhta singanama, acyiplomo ninlhanma mepqui ningyeycajascaoc. Nintovquic sat ancoc as acnim nac jay, onlingamcojoc sat sintovascama. Mongvanquejec ontoc. Eycaso ayinyema ningilyampay ningyovoclhojo — nic nat aptomjac.
29 Apcatingmavoc nic nat Jonatán: —Aptemaclha apanco tata coo. ¡Quip jelanojo coo! Sictom yamyovjene apquitcoc, actomja acyimnatescama eyimpejic. 30 Aptovcamquic lha ancoc quellhip nintom apquilhacjam niptamin cotnaja ingmoc, melngamquejec apquilyampay. Nasoc lhac elsavojoc quellhip apquilnapomap filisteos — nic nat aptomjac Jonatán.
31 Apquilnapacpec nic nat israelitas. Apquilinyajamquic nic nat filisteos tingma Micmas acvaycmo Ajalón. Apquilyampavoc nic nat israelitas. 32 Apquilvitac nic nat asoc apquilhacjam niptamin cotnaja ingmoc. Apquilnapquic nic nat nipquesic najan vayqui najan vayqui ayitcoc. Aptovcamquic nic nat apitic angvitic acyiplomo ema.
33 Innec nic nat altimnasa amyaa Saúl: —Apquilsilhnanacpec lhac apanco enlhitaoc napato Dios. Aptovcamquic lhac apitic angvitic acyiplomo ema — nic nat intomjac amyaa.
Aptomjac nic nat Saúl apquilanya: —¡Melyascalhma nac quellhip! ¡Elyiptelingvasenta mataymong acyivey! 34 Elane sat enlhitaoc enalantac vayqui inquilinava najan nipquesic. Elnapoc sat quellhip yoyam eltovamcoc. Melsilhnanacpejec sat mocjam napato Dios. Meltovejec sat mocjam apitic angvitic acyiplomo ema — nic nat aptomjac Saúl.
Alhtaa ilhnic nat intomjac. Apnalantac nic nat vayqui inquilinava yoyam coticyoc. 35 Apquillanac nic nat Saúl mataymong ningilmalhnancamaclha Dios. Siclhoc anco nic nat apquillanay Saúl.
36 Aptomjac nic nat Saúl apquilanya: —Noc, ¡ongminlhinam sat filisteos alhtaa nac jay! Onsavojoc sat apquilnatam, onsavojoc sat ningilnapma cotyapma mocjam acnim — nic nat aptomjac.
Apquilatingmavoc nic nat: —Lhip sat iyasamcojo yavamlha etnejic — nic nat apquiltomjac.
Aptomjac nic nat sacerdote: —Incaymalhquic siclho ongilpamejitsalhcojo Dios — nic nat aptomjac.
37 Appamejitcasquic nic nat Saúl Dios: —¿Ingvanqui ya ongminlhinam filisteos? Naso ya ningilyimnatem nincoo — nic nat aptomjac.
Am nic nat ingyatingmavoc Dios. 38 Aptomjac nic nat Saúl apquilanya: —Elmiyama jilip, quellhip apquilviscaa singilpilhtetemo. Elyipcon sat ayinyemayaclha ningilsilhnanomalhca. 39 Nasoc sicpayvam napato Dios singvomquiscama tap: Ematong sat aptomja apquilsilhnanomap apanco. Mepqui najan sicmasma sictamongvoyam Jonatán — nic nat aptomjac Saúl.
Am nic nat ingyatingmavoc lhama enlhit. 40 Aptomjac nic nat Saúl apquilanya israelitas: —Ingyaniclha sat quellhip lhama nicja. Otnamam sat moc nicja, coo najan sictamongvoyam Jonatán — nic nat aptomjac.
Apquilatingmavoc nic nat: —Lhip sat iyasamcojo yavamlha etnejic — nic nat apquiltomjac.
41 Apyimnatasquic nic nat appayvam Saúl: —Dios Apyimtalhnamo, ¿so actomja yi mejeyatingmoctama nac lhip sicvisay silancam lhip? ¿Naso ya ayinyema coo, naso ya sictamongvoyam Jonatán apsilhnanomap apanco? Ongvitac sat sicas monquinatquiscama Urim, siclhenamalhca coo najan Jonatán. Ningvitac sat ancoc sicas monquinatquiscama Tumin, cotnejic sat nasoc anco ingnaymacoc apquilsilhnanomap apanco — nic nat aptomjac Saúl.
Invitalhquic nic nat sicas monquinatquiscama apsilhnanomap apanco Jonatán najan Saúl. Mepqui ilhnic nat apquilsilhnanomap apanco apnaymacoc enlhitaoc.
42 Aptomjac nic nat Saúl apquilanya: —Eltovas sat sicas, monquinatquiscama ayinyema coo, ayinyema inlhojo Jonatán — nic nat aptomjac.
Invitalhquic nic nat apsilhnanomap apanco Jonatán. 43 Aptomjac nic nat Saúl apcanya Jonatán: —Ilhen sat lhip apsilhnanomap apanco — nic nat aptomjac.
Aplhenquic nic nat Jonatán: —Naso, acyipconquic alhta yamyovjene apyingmenic, silticlhiclhama papac yamit ayitcoc sicmaycam coo. Mongvacyejec coo omatong quilhvo nac jay — nic nat aptomjac.
44 Apyimnatasquic nic nat appayvam Saúl: —¡Momyovjec sat lhip Jonatán! Acmiyovquic sat ancoc coo, eyanmongsiclhac sat Dios sictemaclha coo — nic nat aptomjac.
45 Apquilatingmavoc nic nat apnaymacoc enlhit: —¡Copvanquejec ematong Jonatán! ¿Jalhco alhta ayinyema ningilyimnatem nipyesicsa cotnaja ingmoc? Aplhalhma mataa Dios Jonatán, ayinyemayaclha ningilyimnatem. ¡Ningmiyovquic nincoo Jonatán! ¡Melngamquejec sat acmasom! Cotyemejec sat nalhpop lhama anco apva Jonatán — nic nat apquiltomjac.
Apmiyovcacpec nic nat Jonatán. Am nic nat ematnac. 46 Apquilvatasquic nic nat Saúl elminlhinic mocjam filisteos. Aptajavoc nic nat Saúl. Apquiltajaclhec nic nat filisteos.
47 Apvisqui ilhnic nat Saúl nipyesicsa enlhitaoc Israel. Apquilnapacpec nic nat mataa cotnaja ingmoc, apquilvisay co Moab, co Amón, co Edóm, co Soba apvisqui apancaoc, najan co Filistea. Apyimnatem nic nat mataa Saúl, apvita inlhojo apquilnapomap. 48 Apcansaclhec nic nat singilpilhtetemo elnapacpoc co Amalec. Apquilvomcasquic nic nat nipyesicsa grupos apquilminyilhma.
49 Eycaso ilhnic nat Saúl apquitquic: apvisay Jonatán, apyalhing Isuí, poc apyalhing Malquisúa. Anit nic nat apquitquic quilvanaa: Merab najan inyalhing Mical. 50 Saúl aptava ilhnic nat Ahinoam, inyap nic nat apvisay Ahimaos. Apvisqui singilpilhtetemo ilhnic nat apvisay Abner, apyap nic nat Ner, apvisay nic nat Saúl apyaja. 51 Saúl apyap nic nat Cis. Abner apyap nic nat Ner. Apquilyap as apcanit nic nat Abiel.
52 Avanjec nic nat apquilnapomap Saúl apquinmelhaycam filisteos, aclhamoclhojo acnim aptiyascam nic nat Saúl. Apcanyacpec nic nat mataa enlhit apyimnatem najan apvascapma etnejic appasmeyquiclha Saúl.