Mandato de David a Salomón
1 Llegaron los días en que David había de morir, y ordenó a Salomón su hijo, diciendo: 2 Yo sigo el camino de todos en la tierra; esfuérzate, y sé hombre. 3 Guarda los preceptos de Jehová tu Dios, andando en sus caminos, y observando sus estatutos y mandamientos, sus decretos y sus testimonios, de la manera que está escrito en la ley de Moisés, para que prosperes en todo lo que hagas y en todo aquello que emprendas; 4 para que confirme Jehová la palabra que me habló, diciendo: Si tus hijos guardaren mi camino, andando delante de mí con verdad, de todo su corazón y de toda su alma, jamás, dice, faltará a ti varón en el trono de Israel.
5 Ya sabes tú lo que me ha hecho Joab hijo de Sarvia, lo que hizo a dos generales del ejército de Israel, a Abner hijo de Ner y a Amasa hijo de Jeter, a los cuales él mató, derramando en tiempo de paz la sangre de guerra, y poniendo sangre de guerra en el talabarte que tenía sobre sus lomos, y en los zapatos que tenía en sus pies. 6 Tú, pues, harás conforme a tu sabiduría; no dejarás descender sus canas al Seol en paz. 7 Mas a los hijos de Barzilai galaadita harás misericordia, que sean de los convidados a tu mesa; porque ellos vinieron de esta manera a mí, cuando iba huyendo de Absalón tu hermano. 8 También tienes contigo a Simei hijo de Gera, hijo de Benjamín, de Bahurim, el cual me maldijo con una maldición fuerte el día que yo iba a Mahanaim. Mas él mismo descendió a recibirme al Jordán, y yo le juré por Jehová diciendo: Yo no te mataré a espada. 9 Pero ahora no lo absolverás; pues hombre sabio eres, y sabes cómo debes hacer con él; y harás descender sus canas con sangre al Seol.
Muerte de David
(1 Cr. 29.26-30)
10 Y durmió David con sus padres, y fue sepultado en su ciudad. 11 Los días que reinó David sobre Israel fueron cuarenta años; siete años reinó en Hebrón, y treinta y tres años reinó en Jerusalén. 12 Y se sentó Salomón en el trono de David su padre, y su reino fue firme en gran manera.
Salomón afirma su reino
13 Entonces Adonías hijo de Haguit vino a Betsabé madre de Salomón; y ella le dijo: ¿Es tu venida de paz? Él respondió: Sí, de paz. 14 En seguida dijo: Una palabra tengo que decirte. Y ella dijo: Di. 15 Él dijo: Tú sabes que el reino era mío, y que todo Israel había puesto en mí su rostro para que yo reinara; mas el reino fue traspasado, y vino a ser de mi hermano, porque por Jehová era suyo. 16 Ahora yo te hago una petición; no me la niegues. Y ella le dijo: Habla. 17 Él entonces dijo: Yo te ruego que hables al rey Salomón (porque él no te lo negará), para que me dé a Abisag sunamita por mujer. 18 Y Betsabé dijo: Bien; yo hablaré por ti al rey.
19 Vino Betsabé al rey Salomón para hablarle por Adonías. Y el rey se levantó a recibirla, y se inclinó ante ella, y volvió a sentarse en su trono, e hizo traer una silla para su madre, la cual se sentó a su diestra. 20 Y ella dijo: Una pequeña petición pretendo de ti; no me la niegues. Y el rey le dijo: Pide, madre mía, que yo no te la negaré. 21 Y ella dijo: Dese a Abisag sunamita por mujer a tu hermano Adonías. 22 El rey Salomón respondió y dijo a su madre: ¿Por qué pides a Abisag sunamita para Adonías? Demanda también para él el reino; porque él es mi hermano mayor, y ya tiene también al sacerdote Abiatar, y a Joab hijo de Sarvia. 23 Y el rey Salomón juró por Jehová, diciendo: Así me haga Dios y aun me añada, que contra su vida ha hablado Adonías estas palabras. 24 Ahora, pues, vive Jehová, quien me ha confirmado y me ha puesto sobre el trono de David mi padre, y quien me ha hecho casa, como me había dicho, que Adonías morirá hoy. 25 Entonces el rey Salomón envió por mano de Benaía hijo de Joiada, el cual arremetió contra él, y murió.
26 Y el rey dijo al sacerdote Abiatar: Vete a Anatot, a tus heredades, pues eres digno de muerte; pero no te mataré hoy, por cuanto has llevado el arca de Jehová el Señor delante de David mi padre, y además has sido afligido en todas las cosas en que fue afligido mi padre. 27 Así echó Salomón a Abiatar del sacerdocio de Jehová, para que se cumpliese la palabra de Jehová que había dicho sobre la casa de Elí en Silo.
28 Y vino la noticia a Joab; porque también Joab se había adherido a Adonías, si bien no se había adherido a Absalón. Y huyó Joab al tabernáculo de Jehová, y se asió de los cuernos del altar. 29 Y se le hizo saber a Salomón que Joab había huido al tabernáculo de Jehová, y que estaba junto al altar. Entonces envió Salomón a Benaía hijo de Joiada, diciendo: Ve, y arremete contra él. 30 Y entró Benaía al tabernáculo de Jehová, y le dijo: El rey ha dicho que salgas. Y él dijo: No, sino que aquí moriré. Y Benaía volvió con esta respuesta al rey, diciendo: Así dijo Joab, y así me respondió. 31 Y el rey le dijo: Haz como él ha dicho; mátale y entiérrale, y quita de mí y de la casa de mi padre la sangre que Joab ha derramado injustamente. 32 Y Jehová hará volver su sangre sobre su cabeza; porque él ha dado muerte a dos varones más justos y mejores que él, a los cuales mató a espada sin que mi padre David supiese nada: a Abner hijo de Ner, general del ejército de Israel, y a Amasa hijo de Jeter, general del ejército de Judá. 33 La sangre, pues, de ellos recaerá sobre la cabeza de Joab, y sobre la cabeza de su descendencia para siempre; mas sobre David y sobre su descendencia, y sobre su casa y sobre su trono, habrá perpetuamente paz de parte de Jehová. 34 Entonces Benaía hijo de Joiada subió y arremetió contra él, y lo mató; y fue sepultado en su casa en el desierto. 35 Y el rey puso en su lugar a Benaía hijo de Joiada sobre el ejército, y a Sadoc puso el rey por sacerdote en lugar de Abiatar.
36 Después envió el rey e hizo venir a Simei, y le dijo: Edifícate una casa en Jerusalén y mora ahí, y no salgas de allí a una parte ni a otra; 37 porque sabe de cierto que el día que salieres y pasares el torrente de Cedrón, sin duda morirás, y tu sangre será sobre tu cabeza. 38 Y Simei dijo al rey: La palabra es buena; como el rey mi señor ha dicho, así lo hará tu siervo. Y habitó Simei en Jerusalén muchos días.
39 Pero pasados tres años, aconteció que dos siervos de Simei huyeron a Aquis hijo de Maaca, rey de Gat. Y dieron aviso a Simei, diciendo: He aquí que tus siervos están en Gat. 40 Entonces Simei se levantó y ensilló su asno y fue a Aquis en Gat, para buscar a sus siervos. Fue, pues, Simei, y trajo sus siervos de Gat. 41 Luego fue dicho a Salomón que Simei había ido de Jerusalén hasta Gat, y que había vuelto. 42 Entonces el rey envió e hizo venir a Simei, y le dijo: ¿No te hice jurar yo por Jehová, y te protesté diciendo: El día que salieres y fueres acá o allá, sabe de cierto que morirás? Y tú me dijiste: La palabra es buena, yo la obedezco. 43 ¿Por qué, pues, no guardaste el juramento de Jehová, y el mandamiento que yo te impuse? 44 Dijo además el rey a Simei: Tú sabes todo el mal, el cual tu corazón bien sabe, que cometiste contra mi padre David; Jehová, pues, ha hecho volver el mal sobre tu cabeza. 45 Y el rey Salomón será bendito, y el trono de David será firme perpetuamente delante de Jehová. 46 Entonces el rey mandó a Benaía hijo de Joiada, el cual salió y lo hirió, y murió.
Y el reino fue confirmado en la mano de Salomón.
Salomón aptomjayclho apvisqui
1 Incamquitvocmec nic nat acnim yoyam ingyitsapoc apvisqui David. Aptomjac nic nat apvisqui David apcanya apquitca Salomón: 2 —Lhip sictamongvoyam. Ongvitsapoc sat coo lha acno actemaclha enlhitaoc lhalhma anco. Ivascap sat mataa lhip; itne sat apyimnatem. 3 Ilyejiclhojo sat actemaclha apcanamaclha etnejic. Iyiplovcasojo amay actemaclha apcanama Dios. Noyitnocjasquic nasa singanamaclha najan singascamaclha Dios. Noyitnocjasquim nasa aclhamoclhojo actemaclha singanamaclha apnatalhescama Moisés. Etnejic sat mataa apquilinyejemo lhip naysicsa aptiyascam najan naysicsa aptamjaycam. 4 Commoc sat aplhanmaclha Dios actomja nasoc anco: —Apquilyiplovcasoc sat ancoc amay lhip apquitquic actemaclha siyanamaclha; inquilinlhanacmec sat ancoc apquilvalhoc apquilyiplovquiscama, comasquejec sat mataa apyamoncascaoc aptimem apvisqui nipyesicsa enlhitaoc Israel — alhta aptomjac seyanya Dios — nic nat aptomjac apvisqui David.
5 Tasi, apyasamcoc lhip setnesquiscama Joab, Sarvia apquitca. Aptemaclha apcajem apcanit apquilviscaa singilpilhtetemo israelitas: apvisqui Abner, Ner apquitca najan apvisqui Amasa, Jeter apquitca, ayinyema alhta apquilnapomacpilha. Epjescacmec coo Joab, apticyovam alhta apcanit apquilviscaa. 6 Coyit acyascamco apvalhoc lhip actemaclha yoyam ematong. , 7 Ingyasicjiclhojo sat Barzilai apquitquic co Galaad. Nomyov nasa aptoycaoc lhip tingma pac. Apquiltasic alhta semasma coo naysicsa siyinyem, seya'mascam lhip apyalhing Absalón. 8 Apnec mocjam poc apvisay Simei, Gera apquitca co Bahurim apquilmolhama tribu Benjamín. Nalhit amay alhta siclhingam Mahanaim aptomja seyamneycam coo, avanjec alhta sevennéycam coo. Apquilhyacmec alhta payjoc vatsam Jordán jemoc tacja coo. Apquilinlhanacmec alhta selmalhnaycam, yoyam mematnejec sat. , 9 Nongyasicjiclhojo nasa maa. Coyit acyascamco apvalhoc yavamlha etnejic. Nomyov nasa maa, incaymalhquic ematong Simei — nic nat aptomjac apvisqui David.
Apquitsepma apvisqui David
(1~Cr 29.26-30)
10 Apquitsepmec nic nat apvisqui David acno actemaclha apquilyeyjamcaa. Apcatoynacpec nic nat tingma pac (Jerusalén). 11 Cuarenta años aptimem nic nat David apvisqui nipyesicsa enlhitaoc Israel. Tingma Hebrón aptimem nic nat apvisqui siete años. Tingma Jerusalén nic nat aptimem apvisqui treinta y tres años. 12 Aptomjaclhec nic nat apvisqui Salomón, David apquitca. Apnaclhec nic nat apyap aptajanem Salomón. Apvisqui apyimtalhnamo ilhnic nat aptomjac.
Actomjaclha nelha Adonías
13 Apmiyaclhec nic nat acnaclha Betsabé, Adonías, Haguit ayitca. Intomjac nic nat Betsabé, Salomón inquin ayanya: —Lhip Adonías, ¿soc amyaa yi? — nic nat intomjac.
—Mepqui amyaa — ilhnic nat aptomjac. 14 Lhama asoc pac oltimnacsic — nic nat aptomjac.
—Jeltimnas siclho — nic nat intomjac ayatingmavo.
15 Aptomjac nic nat Adonías apcanya: —Inyasamcoc lhiya, apquilyasamcoc najan apyovoclhojo enlhitaoc Israel, otnejic sat coo visqui rey nipyesicsa enaymacoc. Ayinyema eyca apcanamaclha Dios Visqui ingac, yoyam etnejic eyalhing apvisqui co Israel. 16 Noncomyov nasa lhiya silmalhnaycam lhama soc — nic nat aptomjac.
—Tasi, jeltimnas — nic nat intomjac Betsabé.
17 Aptomjac nic nat Adonías apcanya: —Colmalhna sat lhiya apvisqui Salomón, aclhanma evalhoc otnejic etava quilvana Abisag sunamita. Memyovejec sat quilvana apvisqui — nic nat aptomjac.
18 Incatingmavoc nic nat Betsabé: —Tasi, opamejitsic sat apvisqui Salomón — nic nat intomjac.
19 Inmiyaclhec nic nat Betsabé copamejitsic apvisqui Salomón, aclhanma apvalhoc Adonías. Apquinmaclhec nic nat netin apvisqui emoc tacja inquin. Apjalhec nic nat acnaclha inquin. Apnaclhec nic nat mocjam apvisqui aptajanem. Apcanama ilhnic nat colhic acsantimquisa nintajanem yoyam colhic inquin. Innaclhec nic nat napocja apvisqui payjoc derecha.
20 Intomjac nic nat ayanya: —Altamjoc lhip memyovejec lhama asoc ayitcoc — nic nat intomjac.
—Meme coo, jelmalhna sat asoc altamjoclha colmalhna, momyovejec sat coo — nic nat aptomjac apvisqui Salomón.
21 Intomjac nic nat ayanya: — Nomyov nasa lhip quilvana Abisag sunamita, etnejic sat aptava lhip apipma Adonías — nic nat intomjac.
22 Apcatingmavoc nic nat: —¿Co laa ayinyema selmalhnaycam lhiya quilvana Abisag sunamita, etnejic aptava Adonías? Incaymalhquic coo momyovejec etnejic apvisqui eyipma, seya'monquiscama coo. ¡Aptiyam apmamyi eyipma, aplhalhma eyca sacerdote Abiatar, aplhalhma najan Joab Sarvia ayitca! — nic nat aptomjac.
23 Aptomjac nic nat apvisqui Salomón napato Dios: Nasoc siclhanma mepqui sicyeycajascaoc, ematong sat Adonías. 24 Dios Visqui ingac aptomja selhnescama netin apvisqui aptajanem sicya'monquiscama tata ninga David. Eltimjic sat etovana netamin coo, elhic netin apvisqui aptajanem apya'monquiscama poc. ¡Eyipma Adonías ematong sat as acnim nac jay! — nic nat aptomjac.
25 Apcanyacpec nic nat Benaía, Joiada apquitca, ingyajic Adonías. Apmiyaclhec nic nat eyiplhac maa, apmatnec nic nat Adonías.
26 Aptomjac nic nat apvisqui apcanya sacerdote Abiatar: Itajiclha sat lhip apcaoclha Anatot. Incaymalhqui inyicje ematong lhip, acmiyovqui eyca coo. Lhip alhta aptamjaycamó lhama tata ninga David, aplhinquiscama nat carpa apponquinomap. Aptomjac alhta lhip aplingaycamcó lhama tata ninga — nic nat aptomjac. , 27 Aptipsacpec nic nat Abiatar tingma apponquinomap aptimesaycam sacerdote napato Dios. Acno ilhnic nat aplhanma Visqui ingac tingma Silo apquillhenacpo apquilmolhama familia Elí.
28 Singilpilhtetemo apvisqui ilhnic nat Joab, am nic nat epasmac Absalón. Appasmec nic nat aptomjaclha Adonías. Pilapcasquic nic nat aplinga Joab amyaa. Apquinyem nic nat tingma apponquinomap eyilhanmoc acyitnamaclha altar. 29 Innec nic nat altimnasa apvisqui Salomón amyaa apquinyem Joab, apyilhanmam payjoc acyitnamaclha altar tingma apponquinomap. Apcapajasquic nic nat apvisqui Salomón, colhic altimnasa Benaía, Joiada apquitca, yoyam ingyajic Joab.
30 Apmiyaclhec nic nat Benaía tingma apponquinomap apnaclha Joab, aptomjac apcanya: —Ityip sat lhip, nic lhac visqui ingac — nic nat aptomjac.
Apcatingmavoc nic nat Joab: —Paj. Omatong sat así — nic nat aptomjac.
Aptajavoc nic nat mocjam Benaía, eltimnacsic apvisqui Joab appayvam.
31 Aptomjac nic nat apvisqui apcanya: —Payjoc aplhanma. ¡Ingyaa sat maa! ¡Ingyatoyin sat maa! Mepqui ningilsilhnanomalhca coo najan tata ninga najan apquilmolhama, ayinyema alhta apsilhnanomap apanco Joab. 32 Cotnejic sat apyanmongsayclha Dios apsilhnanomap apanco Joab, apquilnapma alhta siclho singilpilhtetemo apvisqui, apcanit alhta mayayo najan apquilyimnatem, am alhta eyasamcoc David: lhama apmatnam apvisay Abner, Ner apquitca, singilpilhtetemo apvisqui nipyesicsa co Israel. Poc alhta Amasa, Jeter apquitca, singilpilhtetemo apvisqui nipyesicsa co Judá. 33 Apmatnam Joab ayinyema apsilhnanomap apanco najan apquilsilhnanomap aptovana niptamin cotmongvoycamlha nelha. Actamilaycam apvalhoc ayinyema Dios coytic sat mataa nipyesicsa David aptovana niptamin, najan apcanamaclha apna netin apvisqui aptajanem — nic nat aptomjac apvisqui Salomón.
34 Apmiyaclhec nic nat Benaía apnaclha Joab, apcajac nic nat maa. Apcatoynacpec nic nat Joab tingma pac, payjoc yoclhilhma actamopeycaoc. 35 Aptimesacpec nic nat singilpilhtetemo apvisqui Benaía, apya'monquiscama Abiatar. 36 Apcapajasquic nic nat apvisqui rey, colhic altimnasa Simei.
Aptomjac nic nat apcanya: —Illana sat tingma pac payjoc Jerusalén. Noyinyov nasa cotmongvoycamlha nelha. 37 Aptipquic sat ancoc lhip nalhit acnim, emilanic sat vatsam Cedrón, nasoc anco, ematong sat lhip, ayinyema apsilhnanomap apanco — nic nat aptomjac.
38 Apcatingmavoc nic nat Simei: —Tasi, olyejiclhojoc sat lhip appayvam — nic nat aptomjac.
Apnec nic nat acvoncaclhojo tingma Jerusalén Simei. 39 Invocmec nic nat tres años. Pilapcasquic nic nat apquilinyaja apcanit apquilmomap apquiltimesaycam Simei. Apquilnaclhec nic nat Aquis, Maaca apquitca tingma pac, aptomja ilhnic nat apvisqui payjoc Gat. Aplingac nic nat Simei amyaa apquilinyem apcanit apquiltimesaycam apquilnaclho tingma Gat. 40 Yejemoc nic nat apquinamta aptoscama yamelyeyjaycoc, apmiyaclho tingma Gat apnaclha Aquis, yoyam esovjam apcanit apquiltimesaycam. Apnalantac nic nat apcanit apquiltimesaycam. 41 Aplingac nic nat amyaa apvisqui Salomón, aptiyapma tingma Jerusalén Simei apyascama tingma Gat, quilhvo eyca aptajemo mocjam.
42 Apcapajasquic nic nat apvisqui, colhic altimnasa Simei apcanama apvisqui: —Aplingac alhta lhip sicpayvam siclhanma napato Dios, yoyam metyepejec sat mataa tingma. Ematong sat lhip aptepa inlhojo tingma Jerusalén.
Aptomjac alhta lhip appayvam: —Tasi, olyejiclhojoc sat lhip appayvam — alhta aptomjac lhip. 43 ¿So actomja yi melyajaclho nac lhip sicpayvam? 44 Apyasamcoc lhip aptemaclha apanco apquinmelhaycam lhip tata ninga David. Eycaso ayinyema Visqui ingac etnejic lhip apsilhnanomap apanco. 45 Jemyoc sat coo Dios najan comasquejec sat mataa apcanamaclha apvisqui David napato Dios — nic nat aptomjac.
46 Apcanyacpec nic nat Benaía, Joiada apquitca, ingyajic Simei. Apmatnec nic nat maa. Aptomjaclhec nic nat apvisqui apyimtalhnamo Salomón.