El remanente de Israel
1 Por lo tanto, pregunto: ¿Acaso Dios desechó a su pueblo? ¡De ninguna manera! Porque también yo soy israelita, descendiente de Abrahán y de la tribu de Benjamín.
2 Dios no desechó a su pueblo, al cual conoció desde un principio. ¿No saben ustedes lo que dice la Escritura acerca de Elías, de cómo invocó a Dios contra Israel, cuando dijo:
3 «Señor, han dado muerte a tus profetas, y han derribado tus altares. Sólo yo he quedado, y procuran matarme»?
4 ¿Y cuál fue la respuesta divina? «Me he reservado siete mil hombres, que no han doblado la rodilla delante de Baal.»
5 De la misma manera, aun en este tiempo ha quedado un remanente escogido por gracia.
6 Y si es por gracia, ya no es por obras; de otra manera la gracia ya no sería gracia. Y si fuera por obras, ya no sería gracia; de otra manera la obra ya no es obra.
7 ¿Entonces, qué? Israel no ha alcanzado lo que buscaba, pero los escogidos sí lo han alcanzado, y los demás fueron endurecidos.
8 Como está escrito: «Dios les dio un espíritu de estupor, y así son hasta el día de hoy. Tienen ojos que no ven y oídos que no oyen.»
9 Y David dice:
«Que sus banquetes se conviertan en trampa y en red,
en tropezadero y en retribución;
10 que sus ojos se nublen para que no vean,
y sus espaldas se encorven para siempre.»
La salvación de los no judíos
11 Pregunto entonces: «¿Será que los de Israel tropezaron para caer?» ¡De ninguna manera! Más bien, su transgresión redundó en la salvación de los no judíos, para que los israelitas se pongan celosos.
12 Pues si su transgresión ha enriquecido al mundo, y su fracaso ha enriquecido a los no judíos, ¡mucho más será lo que logre su plena restauración!
13 Ahora les hablo a ustedes, a los que no son judíos. Por cuanto yo soy el apóstol de ustedes, honro mi ministerio.
14 Yo quisiera poner celosos a los de mi sangre, y de esa manera salvar a algunos de ellos.
15 Porque si su exclusión trajo como resultado la reconciliación del mundo, ¿qué resultará de su admisión, sino vida de entre los muertos?
16 Si la primera parte de la masa es santa, también lo es la masa restante; y si la raíz es santa, también lo son las ramas.
17 Si algunas de las ramas fueron cortadas, y tú, que eras un olivo silvestre, fuiste injertado en su lugar y has venido a participar de la raíz y de la rica savia del olivo,
18 no te jactes contra las ramas; y si te jactas, conviene que sepas que no eres tú el que sustenta a la raíz, sino que es la raíz la que te sustenta a ti.
19 Tal vez digas: «Las ramas fueron cortadas para que yo fuera injertado.»
20 De acuerdo. Pero ellas fueron cortadas por su incredulidad, y tú te mantienes firme por la fe. Por lo tanto, no seas soberbio, sino temeroso.
21 Porque si Dios no perdonó a las ramas naturales, tampoco a ti te perdonará.
22 Por lo tanto, toma en cuenta la bondad y la severidad de Dios; severidad para con los que cayeron, pero bondad para contigo, si permaneces en esa bondad, pues de otra manera también tú serás cortado.
23 Y aun ellos pueden ser injertados, si no permanecen en su incredulidad, pues Dios es poderoso para volver a injertarlos.
24 Porque si tú, que por naturaleza eras un olivo silvestre, contra la naturaleza fuiste cortado e injertado en el buen olivo, ¡con más razón estos, que son las ramas naturales, serán injertados en su propio olivo!
La restauración de Israel
25 Hermanos, no quiero que ignoren este misterio, para que no se vuelvan arrogantes. Parte de Israel se ha endurecido, y esto será así hasta que se haya incorporado la totalidad de los no judíos;
26 y después de eso todo Israel será salvo. Como está escrito:
«El Libertador vendrá de Sión,
y apartará de Jacob la impiedad.
27 Y este será mi pacto con ellos,
cuando yo quite sus pecados.»
28 Así que, en cuanto al evangelio, son enemigos por causa de ustedes; pero en cuanto a la elección, son amados por causa de sus antepasados.
29 Porque los dones y el llamamiento de Dios son irrevocables.
30 Así como en otro tiempo ustedes eran desobedientes a Dios, pero ahora han alcanzado misericordia por la desobediencia de ellos,
31 así también estos han sido desobedientes ahora, para que por la misericordia concedida a ustedes también ellos alcancen misericordia.
32 Porque Dios sujetó a todos a la desobediencia, para tener misericordia de todos.
33 ¡Qué profundas son las riquezas de la sabiduría y del conocimiento de Dios! ¡Cuán incomprensibles son sus juicios, e inescrutables sus caminos!
34 Porque ¿quién ha entendido la mente del Señor? ¿O quién ha sido su consejero?
35 ¿O quién le dio a él primero, para que él tenga que devolverlo?
36 Ciertamente, todas las cosas son de él, y por él, y para él. ¡A él sea la gloria por siempre! Amén.
Tupã oiporiahurereko Israel guápe
1 Ko'ágã aporandu: Oiméne piko Tupã omboyke ra'e ijehegui hetã guápe? Ahániri katu! Che voi niko Israelgua, Abraham ñemoñare, Benjamín ñemoñare atygua. 2 Iñepyrũha guive, Tupã oguereko vaekue Israelgua kuérape hetãgua ramo. Ha ko'ágã ndojahéiri hese. Ndapeikuaái piko peẽ Ñandejára Ñe'ẽ he'iha, maranduhára Elías rekovekue oñemombe'uhápe, ha'e omoĩ vai hague Israélpe Tupãme oñembo'évo? Ha'e he'i vaekue: 3 “Che Jára, ojuka niko hikuái ne maranduhára kuérape, ha ohundi umi nde altar.*f** Che añoite apyta aikove, ha che jukase avei hikuái.” 4 Tupã katu he'i chupe: “Amboyke chéve guarã 7.000 kuimba'e oñesũ'ỹ vaekue tupã Baal*f** renondépe.” 5 Upéicha avei, opyta ko'ágã peteĩ hembyremi, Tupã, ipy'a porã rupi, oiporavo vaekue. 6 Ha Tupã py'a porã rehe ramo, ndaha'éi mba'eve ha'e kuéra ojapo vaekuére. Upéicha rire, Tupã py'a porã ndaha'e mo'ã véima py'a porã. 7 Aipórõ piko mba'e? Israelgua kuéra ndohupytýi pe ohekáva, ha umi Tupã oiporavo vaekue katu, umíva ohupyty. Umi ambuépe oñembopy'a hatã, 8 he'iháicha Ñandejára Ñe'ẽ: “Tupã ombopy'a hatã chupe kuéra, ha upéicha ko'ágã peve. Ome'ẽ chupe kuéra tesa ohecha'ỹva, ha apysa ohendu'ỹva.” 9 David he'i avei:
“Ikaru guasu kuéragui
toiko pyaha ha ñuhã,
oñepysãnga ha oñenupã
haguã hikuái.
10 Hesa kuéra toñemboty
ha tohecha'ỹ.
Heko asy tombyaturu chupe kuéra
opa ára.”
Umi judio'ỹva oha'arõva
11 Ko'ágã aporandu: Oiméne piko umi judío, oñepysãngávo ho'apaite ra'e? Ahániri upéva! Upéva rangue, umi judío naiñe'ẽ rendúivo, umi judio'ỹva ikatu oñepysyrõ, Israelgua kuéra ipochy haguã. 12 Aipórõ, umi Israelgua ñepysãnga ha iñesẽ vai, ogueru rire mba'e porã ko yvy tuichakuépe umi judio'ỹvape, mba'épa ndoguerúi chéne ojeheko myatyrõ vove umi judío!
13 Ha areko peteĩ mba'e ha'e vaerã judio'ỹvape. Tupã che moĩ aja pukukue amba'apo haguã judio'ỹva apytépe, arohoryeténe ko tembiapo. 14 Aipota umi che retãguáva ipochy pende rehe, ha upéicha aipysyrõ haguã chupe kuéra. 15 Tupã jejahéi judío kuérare ogueru rire jeiko porã jey hendive, mba'e nipo ndoguerúi chéne, Tupã oheja jey ramo oñemoaguĩ hese hikuái: Jeikove jey umi omano vaekuépe guarã! 16 Pe mbuja tenondegua oñemboyke ramo Tupãme guarã, imba'e avei umi hembýva. Ha pe yvyra rapo oñemboykérõ Tupãme guarã, imba'e avei umi hakã.
17 Pe olívogui, umíva judío kuéra hína, oñekytĩ hakã mbovymi ha oñemoinge hese olívo ka'aguy, umíva umi judio'ỹva hína. Upéicha rupi peime hapo peve, upe olívo rekovépe voi. 18 Ani jepe rejererovu ha rejahéi umi hakã ypykuére. Upéicha rejapórõ, ne mandu'áke ndaha'eiha nde pe hapo rejokóva, pe hapo katu ndéve nde joko.
19 Ikatu oime ere: “Oñekytĩ niko hakã añembojehe'a haguã upe olívore.” 20 Iporã, umíva oñekytĩ ndojeroviái haguére. Aipórõ, ani rejererovu, ekyhyje uvei. 21 Tupã ndoheja reíri ramo umi hakã ypykuépe, ndéve avei ndo reja rei mo'ãi. 22 Ema'ẽna mba'éichapa Tupã ipy'a porã, ojopy kuaa jepe avei. Ojopy umi oja'yvere vaekue ndive, ha ipy'a porã ne ndive. Ha reiko vaerã opa ára pe ha'e ipy'a porãháre. Upeicha'ỹrõ, nde avei reñekytĩ vaerã. 23 Upéi ave, judío kuéra ohejárõ hembirovia'ỹ, oñembojehe'a jeýne. Tupã niko ipokatu ombojehe'a jey haguã chupe kuéra. 24 Nde, nde ypy guive voi olívo ka'aguy vaekue, upéi reñekytĩ ha reñembojehe'a pe olívo iporãvare. Mba'eichaite peve piko umi judío, olívo porã rakãva hína ha'e kuéra, oñembojehe'a jeýta pe olívo teére!
Tupã oiporiahurereko opavavépe
25 Che pehẽngue kuéra, aipota peikuaa ko Tupã mba'e ñemi, ani haguã peiko peñemoarandu. Israelgua ñembopy'a hatã nda opa ára guarãi, upéva oikóta umi Israelgua'ỹva retakue oñemoaguĩva Tupãre, ohupyty pe ha'e oipotaháicha. 26 Ágã upéva ojehúvo, Israel tuichakue oñepysyrõta. Ñandejára Ñe'ẽ niko he'i:
“Pe oporopysyrõva
Sióngui oúta
ha omboykéta Jacóbgui
teko aña.
27 Ha ame'ẽ
chupe kuéra che ñe'ẽ
aipe'ataha hembiapo vaikuégui.”
28 Judío kuéra nohenduséi marandu pyahu, ha upéva he'ise opu'ãha Tupãre, peẽ judio'ỹva peñemoĩ porã haguã. Ha opáichavo Tupã ohayhu gueteri chupe kuéra, ha'e oiporavo rupi ijypy kuerakuépe. 29 Tupã ome'ẽva ndoipe'ái, ha ndoheja reíri oporohenói ramo. 30 Yma peẽ na pene ñe'ẽ rendúi vaekue Tupãme, ha ko'ágã judío kuéra naiñe'ẽ rendúiva, Tupã pende poriahurereko. 31 Upeichaite avei, ko'ágã naiñe'ẽ rendúi ha'e kuéra, ha upéva Tupã pende poriahurereko haguãnte, ha ko'ágã avei, oiporiahurereko haguã chupe kuéra. 32 Tupã oñapytĩ vaekue opavavépe iñe'ẽ rendu'ỹ haguã, oiporiahurereko joja haguã peteĩcha opavavépe.
33 Tuichaite mba'e piko umi mba'e Tupã oguerekóva, ha pe iñarandu ha iñakã porãngue! Avave ndaikatúi omyesakãvo mba'épa ha'e ojapóta, ha oikuaávo hape kuéra. 34 “Máva piko oikuaa Ñandejára akã ryepy? Máva piko oñemoñe'ẽta chupe? 35 Mávapa omba'e ome'ẽ raka'e chupe, ha'e ko'ágã omyengovia haguã?” 36 Opa mba'e ou Tupãgui, ha oĩ ha'e rupi ha chupe guarã. Tojererohory opa ára Tupãme! Amén.