Exhortación a la obediencia
1 Hijo mío, no te olvides de mi ley;
guarda en tu corazón mis mandamientos.
2 Ellos prolongarán los años de tu vida
y te traerán abundante paz.
3 No te apartes de la misericordia y la verdad;
átalas alrededor de tu cuello,
escríbelas en la tabla de tu corazón.
4 Así contarás con el favor de Dios,
y con una buena opinión ante los hombres.

5 Confía en el Señor de todo corazón,
y no te apoyes en tu propia prudencia.
6 Reconócelo en todos tus caminos,
y él enderezará tus sendas.
7 No seas sabio en tu propia opinión;
teme al Señor y apártate del mal.
8 Él será la medicina de tu cuerpo;
¡infundirá alivio a tus huesos!

9 Honra al Señor con tus bienes
y con las primicias de tus cosechas.
10 Tus graneros se saturarán de trigo,
y tus lagares rebosarán de vino.

11 Hijo mío, no desdeñes la corrección del Señor;
no te sientas mal cuando te reprenda.
12 El Señor corrige al que ama
como lo hace el padre con su hijo amado.

13 ¡Dichoso el que halla la sabiduría
y se encuentra con la inteligencia!
14 ¡Son más provechosas que la plata!
¡Sus frutos son más valiosos que el oro refinado!
15 Son de más valor que las piedras preciosas;
lo más deseable no es comparable a ellas.
16 Con la mano derecha ofrece una larga vida,
y con la izquierda ofrece riquezas y honra.
17 Sus caminos son un deleite,
y en todas sus veredas hay paz.
18 La sabiduría es un árbol de vida
para los que echan mano de ella;
¡dichosos los que no la sueltan!

19 Con sabiduría, el Señor fundó la tierra;
con inteligencia, el Señor afirmó los cielos.
20 Con su sapiencia se abrieron los abismos,
y destilaron las nubes su rocío.

21 Hijo mío, preserva la ley y el consejo;
nunca pierdas esto de vista.
22 Estos infundirán vida a tu alma
y adornarán tu cuello.
23 Así podrás andar confiado en tu camino,
y nunca tus pies tropezarán.
24 No tendrás temor cuando te acuestes;
te acostarás y tendrás gratos sueños.
25 No temerás que de repente te asalten
las calamidades que merecen los impíos.
26 El Señor te infundirá confianza,
y evitará que tus pies queden atrapados.

27 No te niegues a hacer los favores debidos,
cuando en tu mano esté el hacerlos.
28 Si hoy puedes ayudar a tu prójimo,
no pospongas la ayuda para mañana.
29 No hagas planes malvados contra tu prójimo;
es tu prójimo y vive confiando en ti.
30 No entables sin motivo pleitos contra nadie,
mucho menos si no te han agraviado.
31 No envidies a la gente violenta,
ni escojas ninguno de sus caminos,
32 porque al Señor le repugnan los perversos,
pero es amigo de los hombres honrados.
33 Sobre la casa de los malvados
recae la maldición del Señor;
sobre la habitación de los justos
permanece su bendición.
34 El Señor se burla de los burlones,
pero brinda su favor a los humildes.
35 La herencia de los sabios es la honra;
la de los necios, la deshonra.
Mba'éichapa mitã rusu oiko vaerã
1 Che ra'y,
ani nde resarái che ñe'ẽgui.
Nde py'a ruguápe eñongatu
ndéve ha'éva.
2 Péicharõ reikove pukúta
ha reiko porãta.
3 Opa ára kena
ne marangatu ha nde py'a porã,
jeguaka ramo ereko nde jehe,
ha eñongatu nde py'a pýpe
umi mba'e.
4 Péicharõ,
ne pytyvõne Tupã
ha nde rerohorýne opavave.
5 Ejerovia Ñandejárare
nde py'aite guive,
ha ani nde jehe añónte.
6 Eikuaáke
ha'e oĩha opa rupi,
ha ha'e omyesakãtaha
ndéve nde rape.
7 Ani ere nde jehe
ne arandu etereiha.
Emomba'e Ñandejárape
ha eheja mba'e vai.
8 Upéva pohã porãta
nde retépe guarã,
omombaretéta ne kãngue.

9 Emomba'e Ñandejárape
opa mba'e rerekóvape,
ha opa remono'õ tenondévape
nde kokuégui.
10 Péicharõ,
nde róga henyhẽta koga'águi,
ha ne mbayru kuéra
kaguy pyahúgui.
11 Che ra'y,
ani rejahéi Ñandejára rehe
oñemoñe'ẽ ramo ndéve,
térã nde pochy
ha'e nde reko mbo'e ramo.
12 Tupã oja'óva voínte
ohayhúvape,
ta'ýrare ojapoháicha itúva.

13 Ovy'a vaerã
arandu ojuhúva
ha iñakã porãva.
14 Upéva iporãiteve plátagui
ha ohejaiteve órogui.
15 Iporãve ita jeguágui,
ha ndaipóri imbojojaha.
16 Arandu ombopukúta
nde rekove,
yvate ne mopu'ã
ha ne mombaretéta.
17 Arandu ombopiro'ýta
nde rekove,
ha mamo reguataha rupi
reiko porãta.
18 Ne arandúrõ reikovevéta,
iñarandúva ovy'áta.
19 Tupã, arandu rupi,
ojapo vaekue ko yvy,
ha imba'e kuaápe
omohenda pe yvága.
20 Arandu rupi
umi yguasu ojapo,
ha araígui omondyky ysapy.

21 Che ra'y,
ne akã guapy kuaa kena,
ani nde resarái arandúgui.
22 Péicharõ reikovéta,
ha mbo'y jeguáta nde ajúri.
23 Reikóta rekyhyje'ỹre
ha nereñepysãngái chéne.
24 Nderekyhyjéi chéne
reñenóvo reke haguã,
ha reke porãne.
25 Nereñemondýi chéne
oúrõ jepe ndéve iñañáva
yvytu ratãicha.
26 Ñandejára
oñangarekóta nde rehe,
ha ndohejái chéne
re'a ñuhãme.

27 Oikotevẽva oñembojárõ
ne rendápe,
ani rejere chugui.
Ikatu ramo, eipytyvõ chupe.
28 Oĩ ramo nde pópe
reporopytyvõ haguã
ani erétei:
“Ko'ẽrõ jahecháta ndéve”.
29 Ani rejapo ivaíva
nde róga ykére guáre,
jeroviápe oikóva nde ypýpe.
30 Ani reñorãirõ rei
avave ndive,
ojapo'ỹrõ nde rehe ivaíva.
31 Ani reikose
umi mbaretépe oikóvaicha,
ani rejehe'a hese kuéra.
32 Iñañávape
Ñandejára ndohayhúi,
imarangatúvape omokunu'ũ.
33 Heko añávare
Ñandejára ojahéi,
ha heko potĩva róga katu
ohovasa.
34 Oñembotuichávagui
mba'eve ndoikuaaséi,
imboriahúvape katu oipytyvõ.
35 Iñarandúvape
omoherakuã porãne,
itavývape katu omotĩne.