Jesús y Zaqueo
1 Jesús entró en Jericó, y comenzó a cruzar la ciudad.
2 Mientras caminaba, un hombre rico llamado Zaqueo, que era jefe de los cobradores de impuestos,
3 trataba de ver quién era Jesús, pero por causa de la multitud no podía hacerlo, pues era de baja estatura.
4 Pero rápidamente se adelantó y, para verlo, se trepó a un árbol, pues Jesús iba a pasar por allí.
5 Cuando Jesús llegó a ese lugar, levantó la vista y le dijo: «Zaqueo, apúrate y baja de allí, porque hoy tengo que pasar la noche en tu casa.»
6 Zaqueo bajó de prisa, y con mucho gusto recibió a Jesús.
7 Todos, al ver esto, murmuraban, pues decían que Jesús había entrado en la casa de un pecador.
8 Pero Zaqueo se puso de pie y le dijo al Señor: «Señor, voy a dar ahora mismo la mitad de mis bienes a los pobres. Y si en algo he defraudado a alguien, le devolveré cuatro veces más lo defraudado.»
9 Jesús le dijo: «Hoy ha llegado la salvación a esta casa, pues este hombre también es hijo de Abrahán.
10 Porque el Hijo del Hombre vino a buscar y a salvar lo que se había perdido.»
Parábola de los siervos
11 Al escuchar la gente estas cosas, Jesús les contó una parábola, pues ya estaba cerca de Jerusalén y la gente pensaba que el reino de Dios estaba por manifestarse.
12 Jesús les dijo: «Un hombre de alto rango se fue a un país lejano, para recibir un reino y luego volver.
13 Antes de partir, llamó a diez de sus siervos, les dio una buena cantidad de dinero, y les dijo: “Hagan negocio con este dinero, hasta que yo vuelva.”
14 Pero sus conciudadanos lo odiaban, y enviaron tras él unos representantes para que dijeran: “No queremos que este reine sobre nosotros.”
15 Cuando ese hombre volvió, después de recibir el reino, hizo comparecer ante él a los siervos a quienes había dado el dinero, para saber qué negocios había hecho cada uno.
16 Cuando llegó el primero, dijo: “Señor, tu dinero ha producido diez veces más”.
17 Aquel hombre dijo: “¡Bien hecho! Eres un buen siervo. Puesto que en lo poco has sido fiel, vas a gobernar diez ciudades.”
18 Otro más llegó y le dijo: “Señor, tu dinero ha producido cinco veces más.”
19 Y también a este le dijo: “Tú vas a gobernar cinco ciudades.”
20 Llegó otro más, y le dijo: “Señor, aquí tienes tu dinero. Lo he tenido envuelto en un pañuelo,
21 pues tuve miedo de ti, porque sé que eres un hombre duro, que tomas lo que no pusiste, y recoges lo que no sembraste.”
22 Entonces aquel hombre le dijo: “¡Mal siervo! Por tus propias palabras voy a juzgarte. Si sabías que soy un hombre duro, que tomo lo que no puse, y que recojo lo que no sembré,
23 ¿por qué no pusiste mi dinero en el banco? Así, ¡a mi regreso lo habría recibido con los intereses!”
24 Y dijo entonces a los que estaban presentes: “¡Quítenle el dinero, y dénselo al que ganó diez veces más!”
25 Pero ellos objetaron: “Señor, ese ya tiene mucho dinero.”
26 Y aquel hombre dijo: “Pues al que tiene, se le da más; pero al que no tiene, aun lo poco que tiene se le quita.
27 Y en cuanto a mis enemigos, los que no querían que yo fuera su rey, ¡tráiganlos y decapítenlos delante de mí!”»
La entrada triunfal en Jerusalén
(Mt 21.1-11Mc 11.1-11Jn 12.12-19)
28 Después de decir esto, Jesús siguió su camino en dirección a Jerusalén.
29 Cuando ya estaba cerca de Betfagué y de Betania, junto al monte que se llama de los Olivos, les dijo a dos de sus discípulos:
30 «Vayan a la aldea que está ante ustedes. Al entrar en ella, van a encontrar atado un burrito, sobre el cual nadie se ha montado. Desátenlo y tráiganlo aquí.
31 Si alguien les pregunta: “¿Por qué lo desatan?”, respondan: “Porque el Señor lo necesita.”»
32 Los discípulos se fueron y encontraron todo tal y como él les había dicho.
33 Mientras desataban el burrito, sus dueños les dijeron: «¿Por qué lo desatan?»
34 Y ellos contestaron: «Porque el Señor lo necesita.»
35 Luego se lo llevaron a Jesús, echaron sus mantos sobre el burrito, e hicieron montar a Jesús.
36 Conforme Jesús avanzaba, la multitud tendía sus mantos por el camino.
37 Cuando se acercó a la bajada del monte de los Olivos, todo el conjunto de sus discípulos comenzó a gritar de alegría y a alabar a Dios por todas las maravillas que habían visto;
38 y decían: «¡Bendito el rey que viene en el nombre del Señor! ¡Paz en el cielo, y gloria en las alturas!»
39 Algunos de los fariseos que iban entre la multitud le dijeron: «Maestro, ¡reprende a tus discípulos!»
40 Pero Jesús les dijo: «Si estos callaran, las piedras clamarían.»
41 Ya cerca de la ciudad, Jesús lloró al verla,
42 y dijo: «¡Ah, si por lo menos hoy pudieras saber lo que te puede traer paz! Pero eso ahora está oculto a tus ojos.
43 Porque van a venir sobre ti días, cuando tus enemigos levantarán un cerco a tu alrededor, y te sitiarán.
44 Y te destruirán por completo, a ti y a tus hijos dentro de ti, y no dejarán en ti piedra sobre piedra, por cuanto no te diste cuenta del momento en que Dios vino a visitarte.»
Purificación del templo
(Mt 21.12-17Mc 11.15-19Jn 2.13-22)
45 Después Jesús entró en el templo, y comenzó a echar de allí a todos los que vendían y compraban.
46 Les decía: «Escrito está: “Mi casa es casa de oración.” ¡Pero ustedes han hecho de ella una cueva de ladrones!»
47 Todos los días Jesús enseñaba en el templo, pero los principales sacerdotes, los escribas y los principales del pueblo procuraban matarlo.
48 Sin embargo, no hallaban la manera de hacerlo, pues todo el pueblo estaba pendiente de lo que él decía.
Jesús ha Zaqueo
1 Jesús oike Jericópe, ha ohasa ohóvo upe táva rupi. 2 Upépe oikóva peteĩ kuimba'e imba'e retáva hérava Zaqueo, umi omono'õva viru Roma ruvichápe guarã. 3 Ha'e oikuaase Jesúspe, ha ndaikatúi ohecha chupe, hetágui umi Jesús ndivegua, ha Zaqueo ikarape. 4 Upévare oho tenondévo. Ha ohecha haguã chupe, ojupi peteĩ yvyra rakãre, pe Jesús ohasataha ypy rupi. 5 Ohasávo Jesús upe rupi, oma'ẽ yvatévo ha he'i chupe:
--Zaqueo, pya'e eguejy. Ko árape apyta vaerã nde rógape.
6 Zaqueo pya'ete oguejy, ha torypaitépe omoguahẽ Jesúspe. 7 Ohechávo upéva, opavave oñepyrũ oñe'ẽ Jesús rehe, he'i hikuái ohoha opyta peteĩ iñangaipáva rógape. 8 Zaqueo opu'ã upépe ha he'i Ñandejárape:
--Ma'ẽ, che Jára, ame'ẽta imboriahúvape mbyte rupi opa arekóvagui, ha oimérõ amonda hague, amyengoviáta chupe irundy jey hetave.
9 Jesús he'i chupe:
--Ko árape, ko óga kóvapegua oguahẽ ñepysyrõ. Zaqueo niko Abraham ñemoñare avei. 10 Tupã ra'y, ou vaekue yvypóraicha, ou ohekávo ha oipysyrõvo opa oñehundi vaekue.
Viru rehegua ñe'ẽ mbojoja
(Mt 25.14-30)
11 Opavave ohendu hína Jesúspe he'i ramo ko'ã mba'e. Ha ha'e omombe'u chupe kuéra peteĩ ñe'ẽ mbojoja oĩguima Jerusalén ypýpe, ha ha'e kuéra oimo'ãgui Tupã sãmbyhy oguahẽ potamaha.
12 Jesús he'i chupe kuéra: “Oiko vaekue peteĩ kuimba'e imba'e retáva oho vaekue mombyry, ambue tetãme, ojupi haguã mburuvicha guasúrõ ha ou jey. 13 Osẽ mboyve, ohenói 10 chupe omba'apóvape, peteĩ-teĩme ome'ẽ heta viru, ha he'i chupe kuéra: ‘Pemomba'apo ko viru aju jey peve.’ 14 Ha hetãgua kuéra katu ndaija'éi hese, ha omondo hapykuéri peteĩ atýra he'i vaerã hese: ‘Ndoroipotái kóva ko kuimba'épe ore ruvicha guasurã.’
15 Chupe katu oñemoĩ mburuvicha guasúrõ, ha ojevy hetãme. Oguahẽvo, ohenoika umi imba'apohára ome'ẽ hague viru, oikuaa haguã mboýpepa ojere ra'e chupe kuéra peteĩ-teĩme. 16 Pe tenondegua oñemboja ha he'i: ‘Karai, nde viru imemby 10 jevyve.’ 17 Mburuvicha guasu he'i chupe: ‘Iporã. Nde hína mba'apohára katupyry. Mba'e michĩvape ndejeroviaha haguére, romoĩ reisãmbyhy haguã 10 táva.’ 18 Oñemboja ambue ha he'i: ‘Che ruvicha, nde viru imemby 5 jevyve.’ 19 Upévape avei he'i: ‘Nde reisãmbyhýta 5 táva.’
20 Ambue katu oñemboja ha he'i: ‘Karai, kóina ápe nde viru, añongatu vaekue peteĩ pañuélope. 21 Akyhyje vaekue niko nde hegui, nde po pohýigui, rejapyhy niko reme'ẽ'ỹ haguépe ha remono'õ reñemitỹ'ỹ haguépe.’ 22 Aipórõ, mburuvicha guasu he'i chupe: ‘Nde mba'apohára ate'ỹ. Ne ñe'ẽre roikuaa. Reikuaa rire che po pohýiha, amono'õha name'ẽi haguépe ha amono'õha nañemitỹi haguépe, 23 mba'eha ndererahái ra'e che viru ikatuhápe oñemomba'apo, reme'ẽ haguã chéve imemby reheve aju jey rire?’ 24 Ha he'i umi upépe oĩvape: ‘Peipe'a chugui pe viru ha peme'ẽ pe 10 jevyve omomemby vaekuépe.’ 25 Ha'e kuéra he'i chupe: ‘Karai, ha'e niko oguerekóma 10 jevyve.’ 26 Mburuvicha guasu he'i: ‘Che ha'e peẽme, upe oguerekóvape oñeme'ẽvéta. Ha upe oguereko'ỹvagui katu, pe michĩmi oguerekóva guive jepe ojepe'áta. 27 Ha umi che rehe ija'e'ỹva katu, nda che potái vaekue mburuvicha guasúrõ, peru ko'ápe ha pejuka che renondetépe.’”
Jesús oguahẽ Jerusalénpe
(Mt 21.1-11Mc 11.1-11Jn 12.12-19)
28 He'i rire ko'ã mba'e, Jesús ohasa oho Jerusalénpe. 29 Oguahẽvo Betfagé ha Betania ypýpe, Yvyty Olivotýpe, omondo tenonderã mokõi hemimbo'épe. 30 He'i chupe kuéra:
--Tapeho peguahẽ amo távape, ha peguahẽvo pejuhúta peteĩ vúrro oñeñapytĩva, ne'ĩrava gueteri avave ojupi hi'ári. Pejora ha peru. 31 Ha oimérõ oporandúva peẽme maerãpa pejora, peje chupe: “Ore Jára oikotevẽ.” 32 Hemimbo'e kuéra oho, ha ojuhu hikuái Jesús he'i hagueichaite. 33 Ojorávo hikuái pe vúrro, umi ijára oporandu chupe kuéra:
--Maerã piko pejora?
34 Ha'e kuéra he'i:
--Ore jára oikotevẽgui.
35 Ogueraha hikuái pe vúrro Jesúspe. Ha ha'e kuéra omoĩ hi'ári ijao ha Jesús ojupi hi'ári. 36 Oho aja pukukue, opavave oipyso henondépe ijahoja kuéra. 37 Ha oñemoaguĩvo pe Yvyty Olivotýgui ojeguejyhápe, opa umi ohóva hapykuéri oñepyrũ osapukái joa torypápe. Ha oguerohory joa Tupãme opaite mba'e hechapyrãva ohecha vaekue hikuáire. 38 He'i hikuái: “Tupã tohovasa mburuvicha guasu. Toñemomba'e guasu Ñandejára rérape oúva. Py'a guapy toĩ yvágape ha Tupã toñemomba'e guasu.”
39 Upe jave, umi fariséo oĩva upépe, he'i hikuái:
--Mbo'ehára, emongavajúna umi nde rapykuéri oúvape.
40 Jesús katu he'i chupe kuéra:
--Ha'e peẽme, ko'ãva okirirĩ ramo, umi ita osapukaitaha.
41 Oguahẽvo Jerusalén ypýpe, ohechávo upe táva guasu, Jesús ojahe'o hese, 42 ha he'i: ‘Ikatúmo ra'e ko árape, nde avei reikuaa mba'épa ome'ẽ kuaa ndéve py'a guapy! Ko'ágã jepe, upéva okañy nde hegui ha ndaikatúi rehecha. 43 Oúta ndéve guarã heta ára ivaíva. Umi nde rehe ija'e'ỹva omopu'ãtaha tápia nde jerére, ha okaguaíta nde rehe opa guio, 44 ha ne rundietéta hikuái. Ojukapáta nde pypegua kuéra, ha ndoheja mo'ãi ita ojo'ári, nderehecha kuaái rupi pe ára ou hague Tupã ne momarandúvo.
Jesús omopotĩ Tupao
(Mt 21.12-17Mc 11.15-19Jn 2.13-22)
45 Kóva rire, Jesús oike Tupaópe ha oñepyrũ omosẽ upégui umi oñemúvape. 46 Ha he'i chupe kuéra:
--Ñandejára Ñe'ẽme niko he'i: ‘Che róga, óga oñeñembo'eha vaerã’. Peẽ katu pejapo chugui mondaha kuára.’
47 Opa ára Jesús ombo'éva Tupaópe, ha umi pa'i ruvicha, umi Moisés rembiapoukapy mbo'eha ha umi myakãhára ave, oheka hikuái mba'éichapa ojukáta chupe. 48 Ha ndojuhúi hikuái mba'éichapa ojapóta upéva, opavave niko ijurujái umi mba'e Jesús he'ívare.