Jacob sirve a Labán por Raquel y Lea
1 Jacob siguió su camino, y llegó a la tierra de los orientales.
2 Se fijó, y vio en el campo un pozo; cerca de él había tres rebaños de ovejas, porque de ese pozo bebían los ganados. Una piedra muy grande tapaba la boca del pozo.
3 Cuando todos los rebaños se reunían, se removía la piedra que tapaba el pozo, y se daba de beber a las ovejas; después se volvía a poner la piedra sobre la boca del pozo.
4 Jacob les dijo:
«Hermanos míos, ¿de dónde son ustedes?»
Y ellos respondieron:
«Somos de Jarán.»
5 Les dijo entonces:
«¿Conocen ustedes a Labán, el hijo de Najor?»
Y ellos dijeron:
«Sí, lo conocemos.»
6 Jacob les dijo:
«¿Se encuentra bien?»
Y ellos contestaron:
«Él se encuentra bien. De hecho, aquí viene su hija Raquel con las ovejas.»
7 Entonces él dijo:
«Como pueden ver, aún es muy de día. Todavía no es tiempo de recoger el ganado. Denles agua a las ovejas, y llévenlas a los pastos.»
8 Pero ellos le respondieron:
«No podemos hacerlo, hasta que se junten todos los rebaños. Entonces se quitará la piedra de la boca del pozo, y les daremos agua a las ovejas.»
9 Todavía estaba él hablando con ellos, cuando llegó Raquel con el rebaño de su padre, pues ella era la pastora.
10 Raquel era hija de Labán, hermano de la madre de Jacob, y el rebaño era de Labán. Cuando Jacob vio a Raquel, se acercó y removió la piedra de la boca del pozo, y dio de beber al rebaño,
11 luego besó a Raquel, y sin más se echó a llorar.
12 Entonces Jacob le dijo a Raquel que él era sobrino de su padre, pues era hijo de Rebeca. Ella corrió entonces a dar esta noticia a su padre.
13 Al oír Labán estas noticias de Jacob, hijo de su hermana, corrió a recibirlo, y lo abrazó y lo besó, y lo llevó a su casa; allí Jacob le contó a Labán todas estas cosas.
14 Y Labán le dijo: «Ciertamente, tú eres de mi propia sangre.» Y Jacob se quedó con él todo un mes.
15 Entonces Labán le dijo a Jacob:
«¿Vas a trabajar para mí de balde, solo porque eres mi sobrino? ¡Dime cuánto quieres que te pague!»
16 Labán tenía dos hijas. La mayor se llamaba Lea, y la menor se llamaba Raquel.
17 Los ojos de Lea eran tiernos, pero Raquel tenía una bella presencia y era de hermoso parecer.
18 Jacob se enamoró de Raquel, y dijo:
«Por Raquel, tu hija menor, yo te serviré siete años.»
19 Y Labán respondió:
«Es mejor que te la dé a ti, y no a otro hombre. Quédate conmigo.»
20 Así fue como Jacob trabajó siete años por Raquel; pero le parecieron unos cuantos días, porque la amaba.
21 Un día, Jacob le dijo a Labán:
«Mi plazo se ha cumplido. Dame a mi mujer, para unirme a ella.»
22 Labán juntó entonces a todos los varones de aquel lugar, y ofreció un banquete.
23 Cuando llegó la noche, Labán tomó a su hija Lea, y se la llevó a Jacob; y él se unió a ella.
24 Además, Labán le dio a su hija Lea, por criada, a su sierva Zilpa.
25 Cuando llegó la mañana, Jacob vio que estaba con Lea; así que le dijo a Labán:
«¿Qué es lo que me has hecho? ¿Acaso no te he servido por Raquel? ¿Por qué me has engañado?»
26 Y Labán respondió:
«Aquí no acostumbramos dar a la hija menor antes que a la mayor.
27 Cumple esta semana, y se te dará también la otra, si trabajas para mí otros siete años.»
28 Jacob lo hizo así. Cumplió aquella semana, y Labán le dio a su hija Raquel por mujer.
29 A su hija Raquel, Labán le dio por criada a su sierva Bilá.
30 Y Jacob se unió también a Raquel, y la amó mucho más que a Lea; y trabajó para Labán siete años más.
Los hijos de Jacob
31 Al ver el Señor que Lea era menospreciada, le dio hijos; pero Raquel era estéril.
32 Y Lea concibió y dio a luz un hijo, y le puso por nombre Rubén, pues dijo: «El Señor ha mirado mi aflicción, así que ahora mi marido me amará.»
33 Volvió a concebir, y dio a luz un hijo. Entonces dijo: «El Señor oyó que yo era menospreciada, así que también me ha dado este hijo.» Por eso le puso por nombre Simeón.
34 Concibió una vez más, y dio a luz un hijo. Y dijo: «Esta vez mi marido se unirá conmigo, pues ya le he dado tres hijos.» Por eso le puso por nombre Leví.
35 Todavía concibió otra vez, y dio a luz un hijo. Entonces dijo: «Esta vez alabaré al Señor.» Por eso le puso por nombre Judá. Y dejó de dar a luz.
Jacob oguahẽ Labán rógape
1 Jacob oipykúi hape ha oho kuarahy resẽ gotyo.
2 Upeichahágui, oguahẽ peteĩ ykua ñu mbytépe oĩvape. Ijerekuévo opytu'u hína mbohapy ovecha aty, mymba kuéra hoy'uhápe jepi. Upe ykua juru oñemboty ita guasúpe. 3 Oñembyaty vovénte ovecha rerekua jepi ojepe'áva pe ita ykua jurúgui, ha oñemboty jey ovecha kuéra hoy'upa rire. 4 Jacob he'i chupe kuéra:
—Mamogua piko peẽ?
He'i hikuái:
—Ore Harán pegua.
5 Oporandu jey chupe kuéra:
—Peikuaa piko Nahor ra'y Labánpe?
He'i hikuái:
—Roikuaa.
6 He'i chupe kuéra:
—Mba'éichapa oiko ha'e?
He'i hikuái chupe:
—Oiko porãnteko. Péina itajýra Raquel ou hína ijovecha kuéra reheve.
7 Ha'e he'i chupe kuéra:
—Kuarahy niko ijyvate gueteri hína pembyatýma haguã pene rymba kuéra. Pemboy'úna ha peraha jey pemongaru.
8 Ha'e kuéra he'i:
—Ovecha kuéra oupa rire mante ikatu oñerenohẽ pe ita ykua jurúgui, ha oñemboy'u oñondivepa.
9 Oñe'ẽ gueteri hikuái ha oguahẽ Raquel itúva ovecha kuéra reheve, ha'e niko ovecha rerekua. 10 Jacob ohecha vove Labán rajy Raquélpe oñemboja ykuápe, oipe'a upe ita ykua mbotyha, ha omboy'u isy kyvy Labán ovecha kuéra. 11 Jacob ohetũ Raquélpe, hasẽ soro, 12 ha he'i chupe:
—Che hína Rebeca memby, nde ru reheguáva.
13 Raquel pya'ete oho omombe'u haguã itúvape. Labán, ohendúvo Jacob ou hague, osẽ huguãitĩvo. Oñañuã, ohetũ ha ogueraha chupe hógape. Upépe Jacob omombe'u opa mba'e ojehu vaekue chupe. 14 Labán he'i chupe:
—Nde niko añetehápe che ro'o ha che kãngue reheguáva.
Jacob opyta hendive peteĩ mes pukukue.
Jacob omenda Raquel ha Lea rehe
15 Labán he'i Jacóbpe:
—Nde che ryke'y ra'y ramo jepe, noromomba'apo rei mo'ãi. Aipota ere chéve, mbovýrepa remba'apóta chéve.
16 Labán itajýra mokõi. Ijypykue héra Lea ha upéva kypy'y Raquel. 17 Lea resa iporã asy, Raquel katu kuña ne porãmba jepéva. 18 Jacob iñakã raku Raquel rehe, ha he'i Labánpe:
—Amba'apóta ndéve 7 áño, nde rajy Raquel rehe.
19 Labán he'i:
—Iporãve ame'ẽ ndéve, ame'ẽ rangue oimeraẽvape. Epyta upéicha ramo che ndive.
20 Jacob omba'apo 7 áño Raquel rehe ha ohayhu etereígui chupe, umi áño ha'e ohasa oñandu'ỹre. 21 Upéi he'i Labánpe:
—Oñembotýma umi 7 áño ja'e vaekue. Eme'ẽ chéve nde rajy tamenda hese.
22 Labán ojapo karu guasu ñemenda rehegua maymávape guarã. 23 Pyhare katu ogueraha itajýra Lea, Raquel rendaguépe ha ome'ẽ chupe. Jacob oke hendive. 24 Labán ome'ẽ Léape hembiguairã hembiguái tee Zilpá. 25 Iko'ẽvo ára ambue, Jacob ohecha kuaa ome'ẽ hague chupe Lea, ha he'i Labánpe:
—Maerã piko rejapo péicha che rehe? Amba'apo kuri ndéve Raquel rehe. Mba'ére piko che mbotavy?
26 Labán he'i chupe:
—Ore apytépe niko kóicha: Ore norome'ẽi ore rajy imitãvéva, rome'ẽ mboyve itykéra. 27 Eha'arõ tohasa ko'ã 7 ára vy'a menda rehegua, upéi tame'ẽ avei ndéve ikypy'y remba'apo haguã chéve 7 añove.
28 Jacóbpe iporã upéicha. Ha opa rire upe 7 ára vy'a, Labán ome'ẽ avei chupe itajýra Raquel. 29 Raquélpe itúva ome'ẽ hembiguairã, hembiguái Bilhá. 30 Jacob oiko Raquel ndive ha ohayhuve chupe Léagui. Opyta itio rógape, omba'apove 7 áño.
Jacob ra'y kuéra
31 Léape ombotapykue iména ha ndoke py'ỹiri hendive. Upéicha ramo jepe, Tupã oipytyvõgui chupe, imemby heta. Raquélpe katu ndohejái imemby. 32 Lea hye guasu ha imemby peteĩ mitã kuimba'e ombohérava Rubén, ha he'i: “Ñandejára ohecha ajepy'apyha. Águi che ména che rayhútama.”
33 Hye guasu jey, imemby peteĩ mitã kuimba'e ha he'i: “Ñandejára ohecha aikoha ijaheipýrõ, ha oheja che memby jey.”
34 Upévare ombohéra imembýpe Simeón. Hye guasu jey ha mitã kuimba'e avei imemby. Upérõ he'i: “Ko'ágã che ména che rayhútama, ame'ẽma chupe mbohapy mitã kuimba'e.”
35 Ha ombohéra chupe Leví. Hye guasu jey, kuimba'e jey upe imemby ha osapukái: “Ko'ágã arohory Ñandejárape”.
Upévare ombohéra Judá. Upe rire naimembyvéi.