Leyes para la restitución
1 »Si alguien roba un buey o una oveja, y los degüella o los vende, por el buey devolverá cinco bueyes, y por la oveja devolverá cuatro ovejas.
2 »Si un ladrón es pillado forzando una casa, y es herido y muere, no se culpará de su muerte al que lo haya herido.
3 »Si el robo ocurre durante el día, el que mate al ladrón será culpable de homicidio.
»El ladrón deberá devolver todo lo que haya robado. Si no tiene con qué pagar, será vendido por lo que haya robado.
4 Si es hallado con el animal robado en la mano y aún vivo, sea un buey, un asno o una oveja, deberá pagar el doble de lo robado.
5 »Si alguien lleva a su ganado a pacer en un campo o un viñedo ajeno, deberá indemnizar al dueño con lo mejor de su propio campo y de su propio viñedo.
6 »Si alguien prende fuego para quemar espinos, y quema un campo con mieses amontonadas o en pie, deberá pagar por lo que se haya quemado.
7 »Si alguien pide a su prójimo que le guarde plata o alhajas, y esto es robado de su casa, si el ladrón es hallado, se le hará pagar el doble.
8 Si el ladrón no es hallado, entonces el dueño de la casa será llevado ante los jueces para ver si ha metido mano en los bienes de su prójimo.
9 »En todo caso de posesión dudosa, trátese de un buey, un asno, una oveja, un vestido, o cualquier otra cosa perdida, si alguien dice ser el dueño, el caso será llevado ante los jueces, y la parte que los jueces declaren culpable deberá pagar el doble a su prójimo.
10 »Si alguien deja un asno, un buey, una oveja, o cualquier otro animal, al cuidado de un amigo, y el animal muere, o es lastimado, o robado sin que nadie lo atestigüe,
11 el amigo hará un juramento ante el Señor de que no metió mano en los bienes del dueño. Este deberá aceptar el juramento como verdadero, y el amigo no pagará nada.
12 »Si el animal le es robado, el amigo deberá indemnizar al dueño.
13 »Si el animal es atacado por una fiera, presentará el animal muerto como testimonio, y no pagará ninguna indemnización.
14 »Si alguien pide a un amigo que le preste una bestia, y esta es lastimada, o muere, deberá pagar por ella, si su amigo estaba ausente.
15 »Si el dueño estaba presente, no pagará nada.
»Si la bestia había sido alquilada, el dueño recibirá solo el alquiler como pago.
Leyes humanitarias
16 »Si alguien seduce a una doncella aún soltera, y se acuesta con ella, deberá pagar su dote y tomarla por mujer.
17 »Si el padre se niega a entregarla, el seductor deberá de todos modos pagar en plata la dote señalada para las vírgenes.
18 »No dejarás con vida a ninguna hechicera.
19 »Cualquiera que tenga contacto sexual con un animal, será condenado a muerte.
20 »Los sacrificios son solo del Señor. El que ofrezca sacrificios a otros dioses, será condenado a muerte.
21 »No engañarás ni maltratarás al extranjero, porque también ustedes fueron extranjeros en Egipto.
22 »No afligirás a las viudas ni a los huérfanos.
23 Si llegas a afligirlos, y ellos me piden ayuda, yo atenderé su clamor.
24 Entonces se encenderá mi furor, y yo los mataré a espada, y las viudas y los huérfanos serán las mujeres y los hijos de ustedes.
25 »Si prestas dinero a alguno de los pobres de mi pueblo, que viva contigo, no te portarás con él como un prestamista ni le cobrarás intereses.
26 »Si recibes como prenda el vestido de tu prójimo, deberás devolvérselo al ponerse el sol.
27 Porque, ¿cómo podrá dormir, si eso es lo único que tiene para cubrirse? Y si él me pide ayuda, yo lo atenderé, porque soy misericordioso.
28 »No ofenderás a los jueces, ni maldecirás al príncipe de tu pueblo.
29 »No retendrás las primicias de tu cosecha ni de tu lagar.
»Me darás tu hijo primogénito.
30 »Me darás también la primera cría de tu buey y de tu oveja. Podrán quedarse con su madre siete días, pero al octavo día deberás entregármelas.
31 »Ustedes serán hombres consagrados a mí.
»No comerán la carne de animales destrozados por las fieras salvajes. Esa carne se la echarán a los perros.
1 Mondaha ojejuhúva omonda aja, ojekutu ramo ha omano, ikutuha rehe ndojái jeporojuka. 2 Upéva oiko ramo arakue katu, imano tojerereko jeporojuka ramo.
Upe omondáva tohepy me'ẽ upe omonda vaekuére. Ndoguerekói ramo mba'eve, toñeme'ẽ ha'e voi tembiguái ramo ha hepykuépe tojehepy me'ẽ imondakuére.
3 Upe mymba oñemonda vaekue ojejuhu ramo ipópe hekove, taha'e guéi, vúrro térã ovecha, mondaha tohepy me'ẽ jo'a umívare.
Mba'e oñemyengovia vaerã
4 Upe opoíva hymbágui okaru haguã hapicha kogaty térã iparraltýpe tomyengovia kokue járape ome'ẽvo chupe iporãnguete ikokue térã iparraltýpe guare.
5 Ohapýva ikokue ha upe tata ovávo ohapy hapicha trígo ñemono'õ pyre, térã upe oĩmava oñemono'õ haguãicha, térã opa upe kogaty, tomyengovia kokue járape opa mba'e tata ohundi vaekuére.
6 Oñongatúva hapichápe ipláta térã imba'e repy ha oñemonda ramo chugui, mondaha ojejuhu ramo tomyengovia jo'a imondakuére. 7 Ndojejuhúi ramo mondaha, tojeho Tupã rendápe ojekuaa haguã upe mba'e ñongatuha nomondái hague hapicha pláta térã imba'e repy.
8 Oguerekóva guéi, vúrro, ovecha, ao térã oimeraẽ mba'e okañy vaekue ha oĩ he'íva: “upéva che mba'e”, tojeho Tupã rendápe ha ha'e he'íva rehe omonda hague, upéva tomyengovia jo'a hapichápe imondakuére.
9 Ome'ẽva hapichápe hymba vúrro, hymba guéi, ijovecha térã oimeraẽ hymba oñangareko haguã hese ha ko'ãva omano térã ojehachea hese térã oñemonda, avave ohecha'ỹre, 10 herekohare tome'ẽ iñe'ẽ Tupã rérape mymba járape, ha'e ndopokói hague hymbáre. Mymba jára toguerovia iñe'ẽ ha herekohare natekotevẽi ohepyme'ẽ mba'eve. 11 Mymba oñemonda ramo chugui hesa renondépe katu tohepyme'ẽ hese ijárape. 12 Oime ramo tymba ñarõ ojuka ra'e chugui hapicha rymba oiporu vaekue, togueru hembyre ohechauka haguã ha ani ohepyme'ẽ hese.
13 Oiporúva hapichágui hymba ha upéva oñembyai térã omano chugui ijára pore'ỹme, tomyengovia upéva. 14 Oiko ramo upéva ijára rovake, ani ohepyme'ẽ mba'eve.Oime ramo oiporu ra'e mba'e repýre, tome'ẽ ijárape upe jeporu repykue.
Kuñataĩ pyahu rãirõ
15 Ombotavýva kuñataĩ pyahu omenda'ỹvape ha oñeno hendive, tome'ẽ chupe imenda repy ha tomenda hese. 16 Upe kuñataĩ ru ndoipotái ramo chupe itajýra menarã, opaichavévo upe kuñataĩ rãirõhare tome'ẽ chupe menda repy oñeme'ẽva kuñataĩ pyahúre.
Tembiapoukapy teko porã ha Tupã rayhu rehegua
17 Kuña paje apohápe ani peheja oikove.
18 Ojapóva angaipa tymba ndive tomano.
19 Omymbajukáva*f** tupã gua'u kuérape, upéva tojejuka ha toñehundi opa mba'e oguerekóva.
20 Ani pejahéi mombyrygua pene ndive oikóvare, térã pejopy hendive. Mombyrygua vaekue avei niko peẽ Egíptope.
21 Ani pereko asy kuña mena'ỹre opytávape, térã mitã tyre'ỹme. 22 Pereko asy ramo ha osapukái chéve, nambohasa rei mo'ãi isapukái, 23 hendýta che pochy ha pojukáta kyse pukúpe. Pene rembireko opytáta mena'ỹre ha pene mitã nguéra tyre'ỹ.
24 Peiporuka ramo pláta peteĩ che retãgua mboriahu pene ndive oikóvape, ani pejopy hendive térã pejerure tomyengovia hetave peẽme. 25 Ome'ẽ ramo peẽme ijahoja, jeporuka jeroviaha ramo, peme'ẽ jeýke chupe oikévo kuarahy. 26 Upéva ñoite niko oguereko oñeñuã haguã ro'ýgui. Ỹrõ piko mba'épe oñeñuãta oke haguã? Chéve ojerure ramo pytyvõ, aipytyvõta. Chéko mboriahúpe aiporiahurereko hína.
27 Aníke peñe'ẽ pochy Tupã rehe térã pejahéi tetã sãmbyhyhárare.
Ñemono'õ tenondegua ha ta'ýra ypykue
28 Aníke pembohasa puku peru haguã pene mba'e kuave'ẽ opa mba'e pemono'õva ha pene kaguy kuéragui.
Peme'ẽke chéve pende ra'y ypykue 29 upéicha avei pende vaka ha ovecha ra'y ypykue. Topyta 7 ára isy kuéra ndive, 8 haguépe katu peme'ẽ.
30 Peẽ pejeporavo vaekue che mba'erã.
Aníke pe'u so'o tymba ñarõ oipehe'ãmba vaekue. Upéva peme'ẽ jaguápe.