1 Pensé entonces en lo íntimo de mi ser: «¡Anda, que voy a probar lo que es la alegría! ¡Voy a disfrutar de lo bueno!» ¡Pero resultó que también esto es vanidad!
2 Y concluí que divertirse es una locura, y que los placeres no sirven de nada.
3 En lo íntimo de mi ser me propuse agasajarme con vino, y ser lo más necio posible, sin dejar de mantenerme bajo el control de mi sabiduría. Quería ver qué de bueno sacan los mortales de sus ocupaciones de toda la vida bajo el cielo.
4 Emprendí grandes obras, hice que me construyeran casas y que me plantaran viñas,
5 tuve mis propios huertos y jardines, y allí planté toda clase de árboles frutales.
6 Mandé construir estanques de agua para poder regar la floresta donde crecían los árboles.
7 Compré esclavos y esclavas, y tuve criados que nacieron en mi casa. Tuve también grandes ganados de vacas y de ovejas, más que todos los que reinaron antes de mí en Jerusalén.
8 Acumulé plata y oro, y tesoros que antes fueron de otros reyes y provincias. Tuve cantores y cantoras, y disfruté de los placeres humanos, ¡habidos y por haber!
9 Mi grandeza fue mayor que la de todos los que reinaron antes de mí en Jerusalén. Pero, además, siempre conservé mi sabiduría.
10 No les negué a mis ojos nada que desearan ver, ni conscientemente me aparté de placer alguno, porque en lo íntimo disfruté de todos mis afanes. ¡Esa fue la recompensa de todos mis afanes!
11 Luego me puse a considerar todo lo que yo había hecho con mis manos, y el trabajo que me costó realizarlo, ¡y resultó que todo era vanidad y aflicción de espíritu! ¡Nada es provechoso bajo el sol!
12 Me puse a considerar lo que es la sabiduría, la locura y la necedad. En realidad, ¿qué puede hacer quien venga después del rey? Aparte de lo que ya se ha hecho, ¡nada!
13 Concluí entonces que la sabiduría sobrepasa a la necedad, como sobrepasa la luz a las tinieblas.
14 El sabio usa los ojos y la cabeza, pero el necio anda a tientas. Y también me di cuenta de que unos y otros correrán la misma suerte.
15 Entonces me dije a mí mismo: «Si lo mismo que le espera al necio, también me espera a mí, ¿qué caso tiene esforzarme por ser más sabio?» Concluí entonces que también esto es vanidad,
16 porque jamás hay quien se acuerde del sabio ni del necio; en los días venideros todo será olvidado, y sabios y necios morirán por igual.
17 Por eso aborrecí la vida, porque lo que se hace bajo el sol me resultaba chocante, pues todo es vanidad y aflicción de espíritu.
18 Aborrecí también el haber trabajado tanto bajo el sol, pues todo lo que hice tendré que dejárselo a otro que vendrá después de mí.
19 ¿Y cómo saber si será sabio o necio el que se quedará con todos mis trabajos y afanes, a los que tanto trabajo y sabiduría dediqué bajo el sol? ¡También esto es vanidad!
20 El desánimo volvió a dominar mi corazón al ver todos mis afanes y trabajos, a los que tanta sabiduría dediqué bajo el sol.
21 ¿Tiene uno que dedicar sabiduría, conocimientos y rectitud, para luego dejarle el fruto de su trabajo a quien nunca se lo ganó? ¡Eso también es vanidad, y un mal muy grande!
22 ¿Qué saca uno de tanto trabajar y fatigarse y afanarse bajo el sol?
23 ¡Todo el tiempo es de dolores, trabajos y molestias! ¡Ni siquiera de noche encuentra uno reposo! ¡Y esto es también vanidad!
24 No hay nada mejor para nosotros que comer y beber, y disfrutar de nuestros trabajos. Y he concluido que esto viene de la mano de Dios.
25 Porque, ¿quién puede comer y cuidarse mejor que uno mismo?
26 Es un hecho que Dios da sabiduría, conocimientos y alegría a quien es de su agrado, y que al pecador le da el trabajo de recoger y amontonar, para dárselo a quien es del agrado de Dios. ¡Y también esto es vanidad y aflicción de espíritu!
1 Ha'e avei che jupe: “Ko'ágã ahecháta mba'épa oiko avy'a ramo, teko porã ame'ẽta che jupe”. Upéva nipo tavy reko porúnte avei ra'e! 2 Ha ajuhu, japukáva ra'e tarováguinte ha vy'a katu ndaha'éi mba'eve. 3 Che apytu'ũ arandu meme, aha'ãse mo'ã kaguýpa che mopu'ã, ha ajeity ipype aikuaa potávo, upévapa pe mba'e iporãvéva yvypórape guarã, oikove mbykymi aja ko arapýpe. 4 Heta mba'e tuicháva ajapo. Chéve guarã ajapouka óga guasu-guasu, areko parralty che mba'e teéva. 5 Ajapo che kokuerã ha añotỹ ipype opaichagua yvyra rakã hi'áva. 6 Ajoko ysyry ambo'y porã haguã umi yvyra añotỹva; 7 ajogua tembiguái kuñáva ha kuimba'éva ha areko ave imongakuaapy che rógape voi oikove ypy vaekue; areko avei vaka ha ovecha, hetaiteve oimeraẽva che mboyve oĩ vaekue Jerusalénpegui. 8 Ambyaty heta óro ha pláta, mba'e reta oguereko vaekue ambue kuéra mburuvicha ha ambue henda rupi guare ave. Areko opurahéiva, kuñáva ha kuimba'éva, areko opaichagua vy'a ha heta che kuña. , 9 Yvypóra imomba'e guasuha vaekue che, ha umi che arekóva, hetaiteve umi che mboyve guare oguereko vaekuégui Jerusalénpe. Upéi ave, arandu nda che rejái. 10 Ajaposéva ajapómi, nambotovéiva araka'eve oimehaichagua vy'a. Avy'a che py'aite guive opa che rembiapóre ha upe vy'a upéva che repyme'ẽ. 11 Añemoĩ upéi añamindu'u umi ajapo vaekuére, hasy vaekue chéve ijapo ha ahecha kuaa tavy reko poru reinteha opa mba'e, jajekoséva ramo guáicha yvytu, ha ndaiporiha mba'eve iporãva ko arapýpe. 12 Upéi añemoĩ ahesa'ỹijo mba'épa pe arandu, pe tovatavy ha pe výro. Mba'e nipo ojapovéne pe mburuvicha ramo oikóva che rire, che ajapo'ỹ vaekue? 13 Ha ajuhu arandu iporãveha výrogui, iporãveháicha ára sakã pytũgui. 14 Iñarandúva oiporu porã hesa, yvypóra katu oiko pytũguýpe. Ha upépe ahecha maymávape oha'arõha peteĩ mba'énte, 15 ha ha'e che jupe: “Ivýrovape oha'arõva, che ra'arõ avei chéve, aipórõ, mba'épe iporã chéve pe arandu. Upéva jepeve jatavy poru rei! 16 Ha avave naimandu'a mo'ãi araka'eve iñarandúvare ha ivýrovare ave; ára ohasa ha ohasávo opa mba'égui oiko tesarái, ha iñarandúva ha ivýrova omano peteĩcha.”
17 Ipahávo aguero'yrõ tekove, opa mba'e oikóva ko arapýpe opẽ jeýnte che rehe. Añetehápe, opa mba'énte tavy reko poru rei, ojejokose ramo guáicha yvytu! 18 Ipahávo aro'yrõ, ndacha'evéi avei mba'etaite ajapo vaekue ko árape ahejapaite vaerã jeýnte ajapo vaekue ko arapýpe, ahejapaite vaerã jeýnte che rekoviarépe. 19 Ha peteĩ mba'e oiko vaerã katuete: upe che rekoviare, taiñarandu térã taivýro, oñembojára vaerã opaite arandu ha ñeha'ãme ahupyty vaekuére ko arapýpe. Opa mba'énte voi tavy reko poru rei! 20 Ahechávo umi ajapo vaekue ko arapýpe, ambyasy amba'apo hetaite hague, 21 oime niko omoĩ vaekue arandu, mba'e kuaa ha heta mba'e ohasa vaekue hembiapópe, oheja haguã jeýnte opa mba'e pe nomba'apói vaekue ohupyty haguãme. Ha upéva ha'e tavy reko poru rei ha ñeporomboheko joja'ỹ nde tuicháva! 22 Ipahápe, mba'e piko yvypóra oguenohẽ pe hetaite omba'apógui ha hetaite ojepy'apýgui ko arapýpe? 23 Oikove aja pukukue oiko asy, ipohýi chupe tekove; pyhare jepe ndopytu'úi iñapytu'ũ. Ha upéva avei tavy reko poru rei! 24 Mba'e porãve ojapo vaerã yvypóra, okaru ha omboy'u, ha ovy'a porã hembiapokuére, ajuhu niko upéva avei ouha Tupãgui. 25 Máva piko ikatu okaru ha ovy'a ndaha'éi ramo ha'e rupi? 26 Jahecha Tupã ome'ẽha arandu, mba'e kuaa ha vy'a umi ha'e ohecha porãvape; umi heko ky'ávape katu, oheja oñakã rapu'ã ha ombyaty heta mba'e, ome'ẽ haguã upéi umi ha'e ohecha porãvape. Kóva avei tavy reko poru ha yvytu jokose!